Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw

Zadania związane z dostarczeniem przezroczystej urny, zagwarantowaniem w lokalu
wyborczym miejsc zapewniających izolację fizyczną od innych głosujących będą należały do
kompetencji wójta.

Skład Państwowej Komisji Wyborczej. Wprowadzana zmiana, pozostawiając w jej
składzie czynnik „sędziowski” (po jednym sędzi zgłaszanym przez Prezesów Trybunału
Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego) uzupełnia jej
skład o osoby rekomendowane przez kluby poselskie. Członkowie Państwowej Komisji
Wyborczej nie będą mogli należeć do partii politycznych. Należy także zaznaczyć, że osoby
powołane w skład PKW będą musiały posiadać uprawnienia sędziowskie. Ich kadencja będzie
odpowiadała kadencji Sejmu RP.

Informowanie o sposobie głosowania. Państwowa Komisja Wyborcza będzie
zobowiązana do skierowania w okresie 14 dni przed dniem wyborów przystępnej informacji o
sposobie głosowania i warunkach ważności głosu do możliwie największej liczby wyborców,
bezpośrednio oraz z wykorzystaniem strony internetowej Komisji i za pośrednictwem
środków masowego przekazu.

Bezpieczeństwo systemu informatycznego. W projekcie wnioskodawcy proponują,
aby urządzenia techniczne i oprogramowanie służące elektronicznej obsłudze czynności
związanych m.in. z ustalaniem wyników głosowania, wyników wyborów, sporządzania i
przekazywania danych z protokołów oraz innych określonych w art. 162 § 1 były usytuowane
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i były w wyłącznej dyspozycji Państwowej Komisji
Wyborczej oraz Krajowego Biura Wyborczego. Do obsługi powyższych czynności, będzie
można stosować urządzenia i oprogramowanie, do których prawa majątkowe przysługują
wyłącznie Skarbowi Państwa.
Zgodnie z projektem, współpraca międzynarodowa prowadzona przez Państwową
Komisję Wyborczą zostanie ograniczona do współpracy z państwami będącymi członkami
Unii Europejskiej i Paktu Północnoatlantyckiego (NATO). Takie ograniczenia współpracy
podyktowane jest zagwarantowaniem bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego naszego
kraju oraz pewnością, że nie dojdzie do ingerencji w procedury demokratyczne przez obce
podmioty.

Kworum przy uchwałach PKW. Projekt wprowadza wymóg obecności 2/3
członków PKW podczas podejmowania przez nią uchwał.

Skarga na uchwały PKW. Projekt przewiduje instytucję skargi dotyczącej uchwały
PKW podjętej zgodnie z art. 161 § 1. Skarga przysługiwać będzie Pełnomocnikowi
Wyborczemu Komitetu Wyborczego i kierowana będzie do Sądu Najwyższego. W wyniku
zastosowania tego rozwiązania wytyczne PKW podlegać będą niepodlegającej obecnie
kontroli oraz możliwości zaskarżania.

Nowe zadania Komisarza Wyborczego. Projekt nakłada na komisarza wyborczego
nowe zadania związane z wyborami, dotyczące zarządzania wydrukowania kart do głosownia
w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego i wyborów
wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz dostarczenie ich właściwym komisjom
wyborczym, a także dostarczenie kopert właściwym komisjom wyborczym. Obecnie zadania
w zakresie zarządzania drukowania kart do głosownia w wyborach do organów samorządu
terytorialnego oraz ich dostarczenia komisom należą do kompetencji terytorialnej komisji
wyborczej.

Pozostałe organy wyborcze. Projekt ujednolica skład oraz zasady wyboru członków
pozostałych komisji wyborczych (okręgowe, rejonowe, terytorialne, obwodowe) poprzez
oparcie go na wszystkich szczeblach o czynnik „społeczny”, czyli osoby zgłaszane przez
pełnomocników komitetów wyborczych. Projekt znosi również wymóg zamieszkania przez
członka terytorialnej i obwodowej komisji na jej obszarze właściwości oraz wprowadza
zmiany w liczbie członków poszczególnych komisji. Wszystkie te zmiany podyktowane są
potrzebą wzmocnienia czynnika społecznego w kontroli procedur wyborczych. Proponuje się,
aby w przypadku członków okręgowych i rejonowych komisji wyborczych zgłoszonych przez
pełnomocników wyborczych mogły to być osoby posiadające wykształcenie wyższe
prawnicze, tytuł zawodowy magistra oraz mające bierne prawo wyborcze do Sejmu.
Protesty wyborcze. Projekt przedłuża terminy na składanie i rozpatrywanie protestów
wyborczych do odpowiednio 30 i 120 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów. W
przypadku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej oraz wyborów do organów samorządu
terytorialnego termin na rozpatrzenie protestu wynosi zgodnie z założeniem projektu 60 dni.
Rozwiązanie takie uzasadnione jest postępującym skomplikowaniem spraw związanych z
procedurami wyborczymi oraz skalą problemów związanych z wyborami, co powinno w
konsekwencji prowadzić do wydłużenia czasu przyznanego prawem na sporządzenie i
rozpatrzenie protestów. Patologiczny sposób organizacji i przeprowadzenia wyborów do
organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz wyborów wójtów,
burmistrzów i prezydentów miast przeprowadzanych w 2014 r. ujawnił, iż okres od dnia
wyborów do podania do publicznej wiadomości ich wyników może trwać powyżej 7 dni.
Obowiązkiem ustawodawcy powinno być w związku z tym zapewnienie wnoszącemu
protest minimalnych warunków do spełnienia tak wyśrubowanych norm. Wnoszący protest
winien więc mieć zatem możliwość faktycznego skorzystania z 30 dniowego terminu do
zgromadzenia dowodów i wniesienia protestu.

Przepis karny. Ustawa wprowadza ponadto jeden dodatkowy przepis karny,
penalizujący przeszkadzanie przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem osobom do tego
uprawnionym na mocy przepisów kodeksu w ich czynnościach polegających na
monitorowaniu lub dokumentowaniu procedur wyborczych. Nowy przepis karny
podyktowany jest koniecznością zapewnienia optymalnych warunków pracy osobom
uprawnionym do monitorowania procedur wyborczych (członkom komisji, mężom zaufania).

Przepis przejściowy. Zapis art. 3 przewiduje wygaszenie funkcjonowania
Państwowej Komisji Wyborczej powołanej na dotychczasowych zasadach.

Przedstawione powyżej zmiany w dużej części były już prezentowane na forum Sejmu
RP w postaci projektów ustaw autorstwa posłów opozycji. Nie znalazły one jednak uznania u
sejmowej większości. Przebieg wyborów samorządowych w 2014 roku wskazuje jednak, że
przyjęcie powyższych rozwiązań to absolutne minimum, niezbędne dla poprawy stanu
demokracji w Polsce. Przy założeniu, że wszystkie siły polityczne w Sejmie RP zdadzą sobie
z tego sprawę i rzetelnie przystąpią do pracy nad projektem odkładając na bok partykularne
interesy, realnym wydaje się rozpatrzenie go w terminach umożliwiających wprowadzenie
zmian w życie najdalej w odniesieniu do wyborów parlamentarnych planowanych na 2015 r.
Należy zaznaczyć, że zmiany proponowane w projekcie ustawy nie mają
charakteru istotnych zmian - w rozumieniu orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego - do
prawa wyborczego, a tym samym nie ma przeszkód aby w okresie ostatnich miesięcy
poprzedzających wybory prezydenckie i parlamentarne w 2015 r. dokonać zmian w
prawie wyborczym w zakresie objętym proponowaną przez wnioskodawców nowelizacją
ustawy.
Problematyka projektu nie jest objęta prawem UE, co więcej, jego założenia pozostają
w zgodzie z postulatami organizacji europejskich w zakresie rzetelności i przejrzystości
procedur wyborczych.
Wejście projektu w życie będzie miało pozytywne skutki społeczne poprzez
zwiększenie przejrzystości i rzetelności kluczowych dla państwa demokratycznego procedur
wyborczych.
Propozycje zawarte w projekcie ustawy takie jak m.in.: wprowadzenie dodatkowego
wyposażenia lokali wyborczych (przejrzysta urna, sprzęt rejestrujący obraz i dźwięk), zmiany
składów osobowych komisji wyborczych, zapewnienie hologramów oraz kopert, spowodują
poniesienie przez budżet państwa na ich realizację kosztów w wysokości maksymalnie ok. 90
mln zł. W roku 2015 odbędą się dwa rodzaje wyborów generujących największe koszty:
wybory prezydenckie i parlamentarne. Biorąc jednak pod uwagę koszt wyżej wymienionych
wyborów w latach poprzednich oraz kwotę przeznaczoną w ustawie budżetowej na rok 2015
na realizację zadań związanych z przeprowadzaniem wyborów do organów władzy publicznej
oraz referendów, wejście w życie projektu ustawy nie spowoduje wzrostu nakładów
finansowych na wykonanie w/w zadań.