Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

4. Konkluzja
Przedmiot poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie
oświaty nie jest objęty prawem UE.



Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski


































2


Warszawa, 12 grudnia 2011 roku


BAS-WAPEiM-188/11



Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o zmianie
ustawy o systemie oświaty (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Artur
Ostrowski) jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej

Projekt przewiduje nowelizację ustawy z dnia 7 września 1991 r. o
systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.).
Zmiana polega na dodaniu w art. 12 ust. 1 ustawy postanowienia, że nie
tylko rodzice, ale również opiekunowie prawni mogą wypowiedzieć życzenie co
do nauki religii w publicznych przedszkolach, szkołach podstawowych i
gimnazjach przez uczniów. Ponadto, w art. 12 dodaje się ust. 2 i 3, zgodnie z
którymi ocena z religii nie ma być wliczana do średniej ocen uzyskanej przez
ucznia w wyniku rocznej klasyfikacji. Ocena z religii nie będzie też miała
wpływu na promocję do klasy wyższej ani na ukończenie szkoły, nie będzie też
umieszczana na świadectwach państwowych.

Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.
Projekt
ustawy
nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii
Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu.


Dyrektor Biura Analiz Sejmowych


Michał Królikowski
Warszawa, 4 kwietnia 2012 r.

Artur OSTROWSKI
KP SLD










Pani







Ewa KOPACZ







Marszałek Sejmu RP



Szanowna Pani Marszałek,
Na podstawie art. 36 ust. 4 Regulaminu Sejmu RP – w imieniu
wnioskodawców – wnoszę autopoprawkę (nowe brzmienie uzasadnienia w
załączeniu) do zgłoszonego przez grupę posłów KP SLD, w dniu 25 listopada
2011 – projektu ustawy o systemie oświaty.




Z poważaniem

 
 
 
 
 
 
 
 
Uzasadnienie

Wyrażona art. 25 ust. 2 Konstytucji RP zasada bezstronności władz
publicznych w sprawie przekonań religijnych oznacza, że władze publiczne
nie powinny – w żaden sposób, a zwłaszcza w drodze działalności
legislacyjnej, czy za pośrednictwem systemu szkolnego – promować
jakiejkolwiek doktryny religijnej, światopoglądowej lub filozoficznej. Oznacza
to,
że państwo zobowiązane jest do zachowania neutralności
światopoglądowej i nie ingerowania w sferę osobistych przekonań i
wyznawanych wartości. Zasada bezstronności gwarantuje ponadto, że żaden
obywatel nie będzie przymuszany lub nakłaniany przez państwo do
wykonywania praktyk religijnych niezgodnych z własnym sumieniem i
wyznaniem.
Polska w swojej wielowiekowej historii cechowała się otwartością i
tolerancją dla różnorodnych kultur i narodowości zamieszkujących nasz kraj
na przestrzeni dziejów. Tworzone na przestrzeni setek lat akty prawne
zawierały w sobie liczne zapisy gwarantujące, że państwo polskie jest i będzie
dobrem wspólnym wszystkich obywateli. Równość zakłada, iż nawet w
obliczu przeważającej większości prawo jednostki do samostanowienia będzie
szanowane.
Z konstytucyjnymi zasadami równości obywateli oraz bezstronności
państwa wydaje się więc być w sprzeczności sytuacja, w której państwo
nakazuje uwzględnić – w urzędowym systemie oceny ucznia – ocenę
otrzymaną z katechezy szkolnej. Do sfery działania władz publicznych zostały
bowiem wprowadzone kryteria odnoszące się do treści pozostających zgodnie
z art. 12 Konkordatu, wyłączna domeną strony kościelnej.
Rodzi się zatem pytanie, czy rolą państwa neutralnego
światopoglądowo jest przyjmowanie na siebie odpowiedzialności za
efektywność przyswajania prawd wiary i religijnych zasad moralnych.
Lekcje religii w swoim założeniu oraz specyfice przekazywanych treści
różnią się zasadniczo od pozostałych przedmiotów nauczanych w szkole.
Zarówno program nauczania, podręczniki, kwalifikacje, sposób zatrudniania
nauczycieli i pełnione przez nich funkcje oraz sposób sprawowania nadzoru
odróżnia zajęcia z religii od innych przedmiotów. Argument, że religia jest
równorzędnym przedmiotem szkolnym jest zatem nieuprawniony i
niezgodny ze stanem prawnym. Wynika to również z faktu, że nie tylko oceny
nadają rangę przedmiotom szkolnym.
Począwszy od IV klasy szkoły podstawowej – do średniej ocen z
obowiązkowych zajęć lekcyjnych, uzyskanych w wyniku klasyfikacji rocznej,
wlicza się także roczne oceny klasyfikacyjne uzyskane zwłaszcza z religii albo
z etyki, na którą uczeń uczęszczał w danym roku szkolnym. Brak
powszechnego dostępu do nauki przedmiotu Etyka powoduje jednak, że w
większości placówek dzieci i młodzież nie uczęszczające na lekcje religii nie
maja stworzonej alternatywy umożliwiającej zdobycie oceny. Obecnie
obowiązujące przepisy prawa gwarantują uczniowi kończącemu szkołę
podstawową, gimnazjum, szkołę ponadgimnazjalną, lub dotychczasową
szkołę ponadpodstawową, że w zakresie klasyfikacji końcowej wlicza się
roczne oceny klasyfikacyjne z religii albo z etyki, jeżeli uczeń uczęszczał na te
zajęcia w czasie nauki w danej szkole. Prawo nie jest jednak w stanie stworzyć
wszystkim uczniom w, w każdej szkole alternatywy w postaci wyboru zajęć z
etyki. Uczniowie nie uczęszczający na lekcje religii i nie mogący korzystać z
lekcji etyki, mają więc jedynie kreskę na świadectwie i o jedną ocenę mniej.
Zaistniała sytuacja sprawia, że uczniowie posiadający na świadectwie
ocenę z religii są w efekcie w lepszej sytuacji niż osoby nie posiadające tej
oceny. W wielu przypadkach średnia z ocen na świadectwie ulega bowiem
zawyżeniu ,co tym samym stawia takich uczniów w lepszej sytuacji podczas
starań o przyjęcie do szkoły ponadgimnazjalnej lub na studia. Absolwent
gimnazjum z wyższą średnią zostanie w pierwszej kolejności przyjęty do
liceum. Jego kolega, który nie chodził na lekcje religii i ma o ułamek niższą
średnią słusznie może więc czuć się dyskryminowany ze względu na
przekonania religijne.
Należy podkreślić fakt, że ocena z religii oraz skutki tych ocen dla
uczniów, jako integralny element nauczania religii, jest wewnętrzna sprawą
związków wyznaniowych i nie powinna być umieszczana na świadectwie
szkolnym. Nie może mieć zatem miejsca sytuacja, w której państwo ze swej
strony stwarza okoliczności, w których osoby o określonym światopoglądzie i
wyznające daną religię są w lepszej lub gorszej sytuacji od pozostałych
obywateli. Pomimo pozornej alternatywy w postaci lekcji etyki, należy
kierować się stanem w faktycznym, w którym możliwość wybory przedmiotu
alternatywnego nadal pozostaje i pozostawać będzie fikcją.
Niedopuszczalne może być natomiast doprowadzenie do sytuacji, w
której rodzice będę zmuszać dzieci do uczestniczenia w zajęciach z religii
pomimo odmiennego światopoglądy, mając na względzie jedynie poprawę
średniej z ocen tak ważnej w procesie rekrutacji na kolejny szczebel edukacji.
Powyższy projekt ustawy spowoduje, że nauczanie religii w szkole
będzie zgodne z nie tylko z zapisami konkordatu, ale przede wszystkim z
normami Konstytucji i zawartymi w niej zasadami wolności sumienia i
wyznania oraz bezstronności państwa w stosunku do kościołów i związków
wyznaniowych.
Projekt nie został poddany konsultacjom, o których mowa w art. 34
ust. 3 Regulaminu Sejmu, jest zgodny z prawem Unii Europejskiej. Wykonanie
projektowanej ustawy nie powoduje żadnych dodatkowych skutków
finansowych.