Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Naczelnym Dowództwem Sojuszniczych Sił w Europie (SHAPE) dotyczącej stacjonowania, statusu prawnego i wsparcia 3. Batalionu Łączności NATO (3NSB), elementu podporządkowanego Grupie Systemów Łączności i Informatyki NATO (NCISG) dyslokowanego w Rzeczypospolitej Polskiej, podpisanej w SHAPE dnia 17 września 2014 r.

28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej
(Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.). Głównym zadaniem 3NSB jest
bowiem zabezpieczenie systemu łączności na potrzeby wspólnych działań obronnych
NATO. 3NSB stanowi element wsparcia dla operacji natowskich, a także ćwiczeń
i treningów organizowanych w ramach NATO.
Przedmiotowa Umowa zawiera szereg postanowień uszczegóławiających zapisy
zawarte w Protokole Paryskim.
W artykule 1 określono cel Umowy, którym jest wskazanie obowiązków Stron
w zakresie stacjonowania, statusu prawnego i wsparcia dla 3NSB, oraz określono status
prawny SHAPE i Grupy Systemów Łączności i Informatyki NATO w odniesieniu do
działalności 3NSB na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
W artykule 2 zawarto podstawowe definicje funkcjonujące w dalszej części Umowy,
a także pojęcia: IMHQ, 3NSB, członkowie Sił Zbrojnych, Personel Cywilny,
Komponent Cywilny, Miejscowa Cywilna Siła Robocza, członek rodziny, Wykonawcy
Kontraktowi, Wspólne Finansowanie NATO.
Artykuł 3 określa status prawny SHAPE, Grupy Systemów Łączności i Informatyki
NATO oraz 3NSB.
Określono, że 3NSB będzie miał niezbędną zdolność do wykonywania osobowości
prawnej SHAPE. W praktyce będzie to polegało na dokonywaniu bezpośrednio przez
3NSB zakupów na potrzeby prowadzonej przez niego działalności.
W myśl art. 3 ust. 5 SHAPE przekazał Grupie Systemów Łączności i Informatyki
NATO zdolność do czynności prawnych uważanych za niezbędne do realizacji zadań
3NSB.
Zdolność ta została przekazana przez SHAPE, które zgodnie z art. 10 w związku z art. 1
lit. b Protokołu Paryskiego, jak każde Naczelne Dowództwo, posiada osobowość
prawną, ma zdolność do zawierania kontraktów, nabywania i zbywania własności.
Dlatego też SHAPE wskazane zostało jako strona uprawniona do zawarcia Umowy
dotyczącej 3NSB. Jednocześnie, na podstawie Protokołu Paryskiego SHAPE przekazało
osobowość prawną Grupie Systemów Łączności i Informatyki NATO, która
w strukturze dowodzenia NATO jest jemu bezpośrednio podporządkowana.
W szczególności dotyczy to zdolności zawierania kontraktów z upoważnienia
4
Kontrolera Finansowego Sojuszniczego Dowództwa ds. Operacji (Allied Command
Operations – ACO), uczestniczenia w postępowaniu prawnym i administracyjnym oraz
nabywania i zbywania własności. Na wniosek Grupy Systemów Łączności
i Informatyki NATO, Państwo Przyjmujące będzie występowało w imieniu 3NSB przy
negocjowaniu kontraktów i we wszelkich sprawach przed sądami Państwa
Przyjmującego, zgodnie z postanowieniami artykułów 10 i 11 Protokołu Paryskiego.
Artykuł 5 zawiera postanowienia regulujące m.in. kwestie wstępu na teren 3NSB,
uznawania praw jazdy członków Sił Zbrojnych, Komponentu Cywilnego oraz członków
ich rodzin w czasie ich pobytu na terytorium Polski.
W artykule 6 przyznano Grupie Systemów Łączności i Informatyki NATO i 3NSB
prawo do bezpośredniego zatrudniania personelu cywilnego NATO oraz na zasadach
określonych w prawie polskim prawo zatrudniania Miejscowej Cywilnej Siły Roboczej.
Zasady i warunki zatrudniania Miejscowej Cywilnej Siły Roboczej będą regulowane
przez prawo polskie. Ponadto określono, że pracownicy zaliczający się do Komponentu
Cywilnego, którzy nie są polskimi obywatelami, nie będą mogli podejmować w Polsce
prac innych niż te, które są związane z wykonywaniem ich obowiązków w Grupie
Systemów Łączności i Informatyki NATO. W artykule 6 ust. 11 przyznano
kontraktorom prawo do uznania za ważne wszystkich ważnych praw jazdy, zwolnienia
z obowiązku pozwolenia na pracę oraz prawo do pobytu w Polsce podczas
wykonywania kontraktu dla 3NSB. Ponadto w art. 6 ust. 12 wprowadzono zakaz
podejmowania innej pracy poza wykonywaniem kontraktu dla 3NSB.
W artykule 7 określono wzajemne obowiązki Stron. Rzeczpospolita Polska jako
Państwo Gospodarz udostępni 3NSB określone obiekty w Bydgoszczy oraz zapewni
stosowne wsparcie. Szczegóły wsparcia zostaną określone w Porozumieniu GSA, które
zostanie zawarte między Ministrem Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej
i Naczelnym Dowództwem Sojuszniczych Sił w Europie. Do obowiązków
Rzeczypospolitej Polskiej należy również zewnętrzna ochrona obiektów 3NSB, a także
zapewnienie dostępu do opieki medycznej. Określono również, że 3NSB odpowiada za
ochronę wewnętrzną jego obiektów, zgodnie z dyrektywami NATO dotyczącymi
bezpieczeństwa oraz ochrony i obrony.
W artykule 8 zawarto procedury i postanowienia finansowe, które obligują Polskę –
w ramach obowiązujących umów międzynarodowych i przepisów obowiązujących na
5
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – do podjęcia niezbędnych kroków w celu
zwolnienia podmiotów, o których mowa w artykule 2 ust. 1 [Naczelnego Dowództwa
Sojuszniczych Sił w Europie (SHAPE), Grupy Systemów Łączności i Informatyki
NATO (NCISG) oraz 3. Batalionu Łączności NATO (3NSB)], z podatków, ceł i innych
opłat związanych z działalnością 3NSB. Sprzęt, zaopatrzenie, dostawy i inne towary
wwożone na wyłączny użytek 3NSB będą zwolnione z podatków, ceł i podobnych
opłat. Powyższe zwolnienie importowe od cła będzie przedmiotem deponowania
właściwego formularza celnego (i właściwych procedur) określonego przez władze
Państwa Przyjmującego.
Następnie zawarto przepisy odnoszące się do procedur finansowych, które będą zgodne
z Przepisami Finansowymi NATO (NFR). Określono, że Polska jako Państwo
Gospodarz do końca maja każdego roku będzie przedstawiać szacunkowe koszty
udzielanego wsparcia.
W art. 8 ust. 8 postanowiono, że zwolnienia podatkowe obejmują również zaopatrzenie
na użytek służbowy 3NSB oraz jego kasyn, klubów, restauracji i kantyn
zlokalizowanych na jego terenie, o ile zaopatrzenie to jest niezbędne dla ich
działalności. Określono, że żołnierze polscy służący w 3NSB, a także personel zwykle
zamieszkujący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będą upoważnieni do
korzystania z kantyn 3NSB, na podstawie kart żywnościowych wydanych przez 3NSB,
będących przedmiotem ograniczeń nałożonych przez Polskę.
W art. 8 ust. 9 i 10 potwierdzono zwolnienia podatkowe i celne zawarte w art. XI ust. 4,
5 i 6 NATO SOFA przysługujące członkom Sił Zbrojnych, Komponentowi Cywilnemu
oraz pracownikom określonym w przepisach dotyczących Personelu Cywilnego NATO.
Artykuł 9 zawiera szereg przywilejów i immunitetów dla generałów i pracowników
cywilnych na równoważnych stanowiskach (stopień NATO OF-6 i powyżej)
w strukturze dowodzenia 3NSB w okresie wykonywania przez nich obowiązków na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. immunitet od działań prawnych oraz
aresztowania i zatrzymania, nienaruszalność dokumentów osobistych, udogodnienia
odnośnie do bagażu osobistego podobne do tych, które posiada korpus dyplomatyczny.
Przepis ten ustanawia immunitety i przywileje dla osób w nim określonych, nawet
w czasie krótkotrwałych wizyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
6
W art. 9 ust. 3 postanowiono, że immunitety ujęte w ust. 9.1 i 9.2 mogą zostać
rozszerzone na wizytujących generałów i pracowników cywilnych na równoważnych
stanowiskach, zgodnie z dalszymi ustaleniami z Ministrem Spraw Zagranicznych
Rzeczypospolitej Polskiej.
W myśl powyższego postanowienia Minister Spraw Zagranicznych będzie mógł
przyznać wizytującym Generałom i pracownikom cywilnym na równoważnych
stanowiskach immunitety określone w ust. 1 i 2 art. 9. Liczba osób objętych tymi
immunitetami będzie uzależniona od woli Ministra Spraw Zagranicznych.
Artykuł 10 dotyczy ochrony informacji niejawnych, która musi być zgodna
z regulacjami NATO. Zgodnie z tym artykułem Strony podejmą wszelkie kroki prawne,
aby uniemożliwić ujawnienie informacji niejawnych wymienionych między nimi, chyba
że druga Strona wyrazi zgodę na ich ujawnienie.
Artykuł 11 zawiera postanowienia dotyczące usług pocztowych. Zgodnie z tym
artykułem korespondencja służbowa i paczki 3NSB mogą być przesyłane przy
wykorzystaniu służb pocztowych funkcjonujących na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, przy opłatach w takiej wysokości jak dla polskich Sił Zbrojnych. 3NSB,
w przypadku oficjalnej korespondencji, będzie korzystać z immunitetu dotyczącego
przesyłek dyplomatycznych, a korespondencja oznaczona jako służbowa (official) nie
będzie podlegała ani kontroli celnej, ani kontroli zawartości.
W artykule 12 ust. 5 określono, iż zwolnienia podatkowe dla celów służbowych,
określone w niniejszej Umowie, będą obowiązywać od momentu aktywowania 3NSB
jako części byłej Agencji NATO do Spraw Eksploatacji Systemów Łączności i
Informatyki (NCSA), tj. od dnia 19 kwietnia 2010 r.
Należy wskazać, że zgodnie z wyliczeniami przedstawionymi przez stronę natowską
od dnia 19 kwietnia 2010 r. do kwietnia 2014 r. zapłacony podatek wyniósł około
176 000 EUR. Skutkiem powyższego zobowiązania jest konieczność zwrotu SHAPE,
NCISG, 3NSB zapłaconego przez nich podatku w wysokości ok. 732 000 zł
(tj. ok. 176 000 EUR).
II. Wskazanie różnic między dotychczasowym i projektowanym stanem prawnym
Niniejsza Umowa jest pierwszą umową dotyczącą 3NSB. Jej projekt przygotowany
został w resorcie obrony narodowej w porozumieniu ze stroną natowską.
7
Brak Umowy ograniczał pełne wykorzystanie struktur 3NSB zlokalizowanych na
terytorium Polski, które stanowią element wsparcia operacji natowskich, ćwiczeń
i treningów organizowanych w ramach NATO, a także uniemożliwiał rejestrację
pojazdów należących do 3NSB na podstawie rozporządzenia Ministra Obrony
Narodowej z dnia 23 maja 2012 r. w sprawie rejestracji pojazdów Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej oraz pojazdów należących do obcych sił zbrojnych
przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umów
międzynarodowych (Dz. U. poz. 623).
Przedmiotowa Umowa zawiera szereg postanowień uszczegóławiających postanowienia
zawarte w NATO SOFA oraz w Protokole Paryskim.
III. Wskazanie przewidywanych skutków związanych z wejściem w życie umowy
międzynarodowej
Wejście w życie Umowy nie spowoduje skutków o charakterze społecznym. Nie
przewiduje się także skutków gospodarczych wejścia w życie Umowy.
Przewidywane skutki finansowe związane z wejściem w życie przedmiotowej Umowy
z uwagi na zamiar przyznania 3NSB i jego personelowi zwolnień podatkowych, a także
wsparcie naszego kraju jako Państwa Gospodarza, którego zakres w myśl art. 7 ust. 1
lit. a Umowy określony zostanie w odrębnym Porozumieniu między Ministrem Obrony
Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej a Naczelnym Dowództwem Sojuszniczych Sił
w Europie (SHAPE) w sprawie wsparcia bazy 3. Batalionu Łączności NATO (3NSB)
zlokalizowanej w garnizonie Bydgoszcz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
szacuje się na poziomie nie mniejszym niż w 2013 r., kiedy wyniosły ok. 1 025 tys. zł
(w podanej kwocie uwzględniono koszty osobowo-rzeczowe oraz koszty na podróże
służbowe żołnierzy polskich pełniących służbę w 3NSB oraz wydatki ponoszone na
utrzymanie obiektów 3NSB, takie jak media, utrzymanie czystości, zakupione środki
materiałowe, a także wynagrodzenia pracowników Oddziału Zabezpieczenia JFTC).
Należy mieć na uwadze, że w miarę oddawania do użytku kolejnych obiektów (budynki
biurowe, pomieszczenia garażowe i magazynowe) koszty te mogą wzrosnąć.
Mając na względzie postanowienia art. 12 ust. 5 Umowy, zgodnie z którym zwolnienia
podatkowe dla celów służbowych, określone w Umowie, będą obowiązywać od
momentu aktywowania 3NSB, tj. od dnia 19 kwietnia 2010 r., warto wskazać, że
8