Rządowy projekt ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020

UZASADNIENIE

Zasadniczym celem projektowanej regulacji jest stworzenie podstaw prawnych
wdrażania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, zwanego dalej
„PROW 2014–2020” albo „programem”. Powyższe wynika z celu nadrzędnego, jakim
jest wprowadzenie do krajowego porządku prawnego regulacji dotyczących pomocy
współfinansowanej ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju
Obszarów Wiejskich (EFRROW), w tym wykonanie dyspozycji skierowanych do
państw członkowskich Unii Europejskiej, a wyrażonych w art. 65 ust. 1 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.
w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i uchylającego rozporządzenie Rady (WE)
nr 1698/2005 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 487, z późn. zm.) zwanego dalej
„rozporządzeniem nr 1305/2013”. Ponadto, w celu zapewnienia skutecznej ochrony
interesów finansowych Unii, państwa członkowskie przyjmują wszystkie przepisy
ustawowe, wykonawcze i administracyjne zgodnie z art. 58 ust. 1 rozporządzenia (UE)
nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki
rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylającego rozporządzenie Rady
(EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE)
nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 549, z późn.
zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1306/2013”.
Konieczność opracowania nowej ustawy w obszarze rozwoju obszarów wiejskich
wynika z rozpoczęcia nowej, siedmioletniej perspektywy finansowania rozwoju
obszarów wiejskich z budżetu Unii Europejskiej na podstawie nowego pakietu unijnych
aktów prawnych regulujących zasady wdrażania tej polityki. Projektowana ustawa
uwzględnia nowe podstawy i nowe zasady realizacji rozwoju obszarów wiejskich
określone w ww. przepisach unijnych wynikające z nowego podejścia do kwestii
wspólnej polityki rolnej, w szczególności wprowadzenie nowych środków wsparcia
rozwoju obszarów wiejskich.
Przepisy rozporządzenia nr 1305/2013 oraz rozporządzenia nr 1306/2013 określają
podstawowe zasady wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, natomiast kwestie
szczegółowe pozostawione są Komisji do regulacji w aktach wykonawczych wydanych
w trybie tych rozporządzeń. Przepisy prawa Unii Europejskiej ustanawiają ogólne
założenia systemu wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, powierzając jednocześnie
państwom członkowskim odpowiedzialność za określenie strategii rozwoju i realizację
zadań w tym zakresie. Z tego względu oraz biorąc pod uwagę, że zgodnie z art. 288
Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przepisy rozporządzeń wydawanych
przez organy Unii Europejskiej wiążą w całości i są bezpośrednio stosowane we
wszystkich państwach członkowskich, projektowana ustawa zawierała będzie regulacje
określające podstawowe założenia systemu realizacji polityki rozwoju obszarów
wiejskich w Polsce poprzez przepisy szczegółowe zapewniające pewność prawną
w zakresie, w jakim przepisy unijne są nieprecyzyjne albo niewystarczające z punktu
widzenia systemu prawa krajowego.
Główne cele projektowanej ustawy to określenie:
− podmiotów uczestniczących we wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich w ramach
PROW 2014–2020 oraz ich zadań,
− podstawowych zasad przyznawania i wypłaty pomocy oraz pomocy technicznej
w ramach PROW 2014–2020,
− zasad doradzania podmiotom ubiegającym się o przyznanie pomocy oraz
beneficjentom PROW 2014–2020,
− podmiotów i zasad funkcjonowania krajowej sieci obszarów wiejskich (dalej
„KSOW”).
Projekt zakłada również wprowadzenie zmian w:
− ustawie z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. z 2014 r.
poz. 700),
− ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2014 r. poz. 1153),
− ustawie z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów,
ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności
(Dz. U. z 2012 r. poz. 86, z 2013 r. poz. 1537 oraz z 2014 r. poz. 1872),
− ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r.
poz. 907, z późn. zm.),
− ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
(Dz. U. z 2014 r. poz. 1649),
− ustawie z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem
środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
(Dz. U. z 2013 r. poz. 173) oraz
2

− ustawie z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 116,
poz. 975).

Rozdział 1. Przepisy ogólne (art. 1–4)
Art. 1 i art. 2 stanowią przepisy ogólne określające zakres spraw uregulowanych
w projekcie ustawy oraz objaśnienia użytych w całej ustawie pojęć.
Projekt ustawy w art. 1 wskazuje, iż będzie ona określała zadania oraz właściwość
poszczególnych organów i jednostek organizacyjnych w zakresie wspierania rozwoju
obszarów wiejskich ze środków unijnych, a także – w zakresie nieokreślonym
w przepisach Unii Europejskiej lub przewidzianym w tych przepisach do określenia
przez państwo członkowskie – warunki i tryb przyznawania, wypłacania i zwrotu
pomocy finansowej.
Jak wskazano w art. 1 pkt 2 projektowanej ustawy reguluje ona warunki i tryb
przyznawania, wypłaty i zwrotu pomocy finansowej:
a) w ramach działań i poddziałań objętych programem, zwanej dalej „pomocą”,
b) na realizację zadań określonych w art. 59 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólne
przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego
Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego
i Rybackiego oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu
Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylającego
rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013,
str. 320), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1303/2013” oraz w art. 51 ust. 2
rozporządzenia nr 1305/2013, zwanej dalej „pomocą techniczną”
– w zakresie nieokreślonym w przepisach, o których mowa w art. 1 pkt 1
projektowanej ustawy, lub przewidzianym w tych przepisach do określenia przez
państwo członkowskie Unii Europejskiej.
Zasadnicze regulacje dotyczące zwrotu nienależnych płatności (pomocy) są zawarte
w przepisach rozporządzenia nr 1306/2013 (art. 54–56 i art. 63) oraz rozporządzeń
delegowanych i wykonawczych do tego rozporządzenia. Ponadto, zgodnie z art. 44
ust. 2 projektowanej ustawy, „właściwość i tryb ustalania nienależnych kwot pomocy
3

i pomocy technicznej są określone w przepisach o Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa dotyczących ustalania kwoty nienależnie lub nadmiernie
pobranych środków publicznych”. Przepisy ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 1438),
w szczególności art. 29 tej ustawy, regulują te zagadnienia.
Dlatego też regulacje zawarte w projektowanej ustawie, a dotyczące zwrotu nienależnej
pomocy, są ograniczone do niezbędnego minimum, jakie wynika z konieczności albo
potrzeby wykonania przepisów Unii Europejskiej.
Kierując się potrzebą podniesienia skuteczności interpretacji ogólnych pojęć
związanych z wdrażaniem PROW 2014–2020, a także w celu zapewnienia czytelności
i jednoznaczności projektowanych regulacji ustawowych, w art. 2 zaproponowano
wprowadzenie jednoznacznych definicji najważniejszych pojęć. Potrzeba ta wynikła na
gruncie problemów interpretacyjnych pojawiających się w związku z brakiem
wprowadzenia w procesie realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
2007–2013 istotnych, horyzontalnych definicji bądź też ich regulowania, na poziomie
rozporządzeń dla różnych działań, w odmienny sposób.
W art. 3 określono działania i poddziałania, za pomocą których program realizowany
będzie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Katalog działań i poddziałań
wskazanych w ustawie określony został w oparciu o przepisy rozporządzenia
nr 1305/2013, które pozostawiają kwestię wyboru działań niezbędnych do objęcia
programami rozwoju obszarów wiejskich państwom członkowskim. Katalog ten został
określony na etapie projektowania programu poprzez szeroko zakrojone konsultacje
z partnerami społeczno-ekonomicznymi, organizacjami branżowymi oraz samorządami
województw, jak też poprzez przeprowadzaną w trakcie projektowania programu jego
ocenę ex ante. Został on dostosowany do najpilniejszych potrzeb obszarów wiejskich
Polski dla objętego programem okresu i zgodnie z programem zatwierdzonym przez
Komisję Europejską w dniu 12 grudnia 2014 r. obejmuje następujące działania:
1) transfer wiedzy i działalność informacyjna:
a) wsparcie dla działań w zakresie kształcenia zawodowego i nabywania
umiejętności,
b) wsparcie dla projektów demonstracyjnych i działań informacyjnych;
2) usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym i usługi
z zakresu zastępstw:
4

a) wsparcie korzystania z usług doradczych,
b) wsparcie dla szkolenia doradców;
3) systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych:
a) wsparcie na przystępowanie do systemów jakości,
b) wsparcie działań informacyjnych i promocyjnych realizowanych przez grupy
producentów na rynku wewnętrznym;
4) inwestycje w środki trwałe:
a) wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych,
b) wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich
rozwój,
c) wsparcie
na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją
i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa;
5) przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk
żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie odpowiednich środków
zapobiegawczych:
a) wsparcie inwestycji w środki zapobiegawcze, których celem jest ograniczanie
skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk
klimatycznych i katastrof,
b) wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału
produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych
zjawisk klimatycznych i katastrof;
6) rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej:
a) pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników,
b) pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach
wiejskich,
c) pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych
gospodarstw,
d) wsparcie inwestycji w tworzenie i rozwój działalności pozarolniczej,
e) płatności na rzecz rolników kwalifikujących się do systemu dla małych
gospodarstw, którzy trwale przekazali swoje gospodarstwo innemu rolnikowi;
7) podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich:
a) wsparcie inwestycji związanych z tworzeniem, ulepszaniem lub rozbudową
wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycji w energię
5