Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy

20) W art. 241 § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ 1. Protest przeciwko ważności wyborów do Sejmu wnosi się na piśmie do Sądu
Najwyższego w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez
Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
Nadanie w tym terminie protestu w polskiej placówce pocztowej operatora
wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe jest
równoznaczne z wniesieniem go do Sądu Najwyższego.”;

21) W art. 244 § 2 otrzymuje brzmienie:

„§ 2. Rozstrzygnięcie, o którym mowa w § 1, Sąd Najwyższy podejmuje, w formie
uchwały, nie później niż w 120 dniu po dniu wyborów, na posiedzeniu z udziałem
Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.”;


22) W art. 321 § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ 1. Protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej wnosi się na piśmie
do Sądu Najwyższego nie później niż w ciągu 30 dni od dnia podania wyników
wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą. Nadanie w
tym terminie protestu w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w
rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe jest równoznaczne z
wniesieniem go do Sądu Najwyższego.”;


23) W art. 324 § 2 otrzymuje brzmienie:

„§ 2. Rozstrzygnięcie, o którym mowa w § 1, Sąd Najwyższy podejmuje w formie
uchwały nie później niż w 120 dniu po podaniu wyników wyborów do publicznej
wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą na posiedzeniu z udziałem
Prokuratora Generalnego i przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.”;

24) W art. 392 § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ 1. Protest wyborczy wnosi się na piśmie do właściwego sądu okręgowego w
terminie 30 dni od dnia wyborów.”;

25) W art. 393 § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ 1. Sąd okręgowy rozpoznaje protesty wyborcze w postępowaniu nieprocesowym, w
ciągu 120 dni po upływie terminu do wnoszenia protestów, w składzie 3 sędziów, z
udziałem komisarza wyborczego, przewodniczących właściwych komisji wyborczych
lub ich zastępców.”;


26) Po art. 513a dodaje się art. 513b w brzmieniu:

„Art. 513b. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem przeszkadza osobom do
tego uprawnionym w wykonywaniu w związku z wyborami czynności, polegających
w szczególności na monitorowaniu i dokumentowaniu procedur wyborczych
- podlega karze aresztu albo grzywny.”.

Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.














UZASADNIENIE

Projekt kompleksowej nowelizacji ustawy Kodeks Wyborczy zapowiedziany został już
w uzasadnieniu do projektu z druku sejmowego nr 2338. Kolejne przeprowadzone w
bieżącym roku wybory, czyli wybory do europarlamentu, potwierdziły krytyczną ocenę
regulacji obowiązujących w zakresie procedur wyborczych.

To, że w Polsce występują bardzo istotne nieprawidłowości w przeprowadzaniu i
ustalaniu wyników wyborów, jest faktem. Część z tych przypadków została stwierdzona
prawomocnymi wyrokami sądów, jak sprawa sfałszowania wyników wyborów lokalnych w
Wałbrzychu w 2010 r. Inny drastyczny przypadek to fakt odnalezienia w bagażniku byłego
komendanta policji z warszawskiej Białołęki kilkuset wypełnionych kart do głosowania z
wyborów na prezydenta Warszawy wraz z dokumentem stwierdzającym że były one
załącznikiem do protokołu wyborczego. Bardzo istotne wątpliwości budzi również rozkład
głosów nieważnych w wyborach samorządowych w 2010 r. – ich koncentracja ma miejsce w
granicach określonego województwa, a za jego granicą administracyjną drastycznie spada.

Przeprowadzone w bieżącym roku wybory do Parlamentu Europejskiego dostarczyły
kolejnych przykładów nieprawidłowości i łamania prawa. Dochodziło do sytuacji, w których
obwodowe komisje wyborcze nie naliczały głosów kandydatowi, mimo, że wyborcy
deklarowali, ze głosowali na danego kandydata. Miało to miejsce m. in. w Warszawie, w
Częstochowie i we Wrocławiu. Wykazano również fakt fałszowania głosów poprzez
dopisywanie krzyżyków przez członków komisji (przypadek w Brwinowie). Jako
najpoważniejszą nieprawidłowość, której wystąpienie udowodniono, należy wskazać fakt
pozwolenia przez przewodniczącego jednej z komisji obwodowych na wyniesienie w czasie
trwania głosowania ostemplowanych kart do głosowania poza lokal wyborczy (400 sztuk).


Oczywistym jest więc, że zagrożenia dla rzetelności i przejrzystości procedur
wyborczych maja charakter realny, a kolejne następujące po sobie wybory nie świadczą o ich
zanikaniu, lecz raczej o występowaniu nowych przypadków nieprawidłowości. Przedstawiane
w niniejszym projekcie zmiany mają na celu wyeliminowanie najbardziej istotnych z tych
zagrożeń. Należy zaznaczyć, ze proponowane zmiany idą w tym samym kierunku co
zalecenia Rady Europy zawarte w dokumencie „Kodeks Dobrej Praktyki w sprawach
wyborczych” z 2003 r. Materiał ten bardzo mocno akcentuje takie kwestie jak konieczność
zapewnienia jak najszerszej reprezentacji stronnictw politycznych w organach wyborczych, a
także zapewnienia gwarancji tajności głosowania. Podstawową zasadą zmian postulowanych
w projekcie jest zwiększenie przejrzystości i rzetelności procedur wyborczych, powiększenie
roli czynnika społecznego w ich przeprowadzaniu oraz wyeliminowanie ryzyka wszelkich
nieprawidłowości.


W dalszej części uzasadnienia zostaną szczegółowo omówione kolejne zmiany.

1. Zmiany dotyczące ułatwienia dostępności lokali wyborczych wyborcom

Zmiany dotyczące art. 13 i 13a nakładają obowiązek precyzyjnego powiadamiania
wyborców w przypadku zmiany granic obwodów wyborczych lub przeniesienia siedzib lokali
wyborczych, w obu przypadkach poprzez informacje wywieszoną na dotychczasowej
siedzibie lokalu wyborczego.

2. Zmiany dotyczące warunków technicznych lokali wyborczych

a. Umożliwienie dźwiękowej i filmowej rejestracji procedur wyborczych.

Projekt przewiduje w zmianie dotyczącej art. 39 § 8 wprowadzenie instytucji
rejestrowania czynności podejmowanych przez komisję za pomocą urządzeń rejestrujących
obraz i dźwięk. Obecny stan prawny nie reguluje tej kwestii, nie zabraniając jednak wprost w
żadnym przepisie podobnej rejestracji. Państwowa Komisja Wyborcza, w uchwale z dnia 24
lutego 2014 r., z zupełnie niezrozumiałych powodów przyjęła że: „obserwacja czynności
wykonywanych przez komisję obwodową nie uprawnia mężów zaufania do utrwalania pracy
komisji za pomocą aparatów fotograficznych lub kamer.” Instrukcja ta ma charakter wiążący
dla przewodniczących komisji wyborczych i można zakładać, że interpretacja ta jest
rozszerzana również na członków Komisji. Rejestracja dźwięku i obrazu stała się obecnie
sprawą prostą technicznie dzięki upowszechnieniu tanich i łatwo dostępnych urządzeń.
Udokumentowanie w ten sposób czynności oficjalnych, formalnych i urzędowych pozwoli na
ograniczenie wszelkich potencjalnych nieprawidłowości oraz zapewni rzetelniejsze
rozpatrywanie protestów wyborczych, poprzez wprowadzenie możliwości gromadzenia
wartościowego materiału dowodowego.
b. Gwarancje tajności głosowania

Zmiany dotyczące art. 39 § 9 i 10 przewidują zwiększenie gwarancji tajności głosowania,
poprzez ustawowe określenie wymogów dla lokali wyborczych takich jak przejrzysta urna
oraz warunki zapewniające izolację fizyczną od innych głosujących. Rozwiązania takie są z
powodzeniem stosowane w szeregu krajów i nic nie stoi na przeszkodzie, aby wprowadzić je
w Polsce jako dodatkowe gwarancje tajności głosowania.

c. Godło państwowe w lokalu wyborczym

Dodawany w art. 39 § 11 nakazuje ekspozycję godła państwowego w lokalu wyborczym.
Zmiana ta powinna prowadzić do zwiększenia autorytetu organu wyborczego, jakim jest
obwodowa komisja wyborcza.

d. Organizacja wprowadzenia zmian technicznych w lokalach wyborczych

Zamiana art. 156 § 1 określa, że realizacja wskazanych wyżej modyfikacji odbywać się
będzie w formie zadań zleconych jednostek samorządu terytorialnego, tak, jak ma to miejsce
w przypadku dotychczasowych zasad wyposażania lokali wyborczych.


3. Zmiany dotyczące dostępu do protokołów wyborczych

Zmiany dotyczące art. 77 określają zasady dostępu do protokołów wyborczych, m. in.
poprzez doprecyzowanie, że wywieszenie kopi protokołu na lokalu następuje niezwłocznie po
jego podpisaniu. Nowe § 2 i 3 przyznają członkom komisji i mężom zaufania prawo do
wnioskowania o przekazanie kopi protokołu, a wyborcom – prawo do wglądu do protokołu w
określonym terminie. Zmiany te wprowadzą zwiększenie roli kontroli społecznej nad
procedurami wyborczymi.

4. Zmiany dotyczące pozycji prawnej członków obwodowych komisji wyborczych.

Zmiany wprowadzane do art. 153 i 154 KW polegają na wyłączeniu spod ogólnej zasady,
że członkowie komisji wyborczej nie mogą prowadzić kampanii wyborczej - członków