Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Konwencji Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych, sporządzonej w Lanzarote w dniu 25 października 2007 r.

postępowania karnego), przewidujące m.in. zasadę jednokrotnego przesłuchania
pokrzywdzonego i świadka, warunki przeprowadzania takiego przesłuchania oraz jego
utrwalania w postaci zapisu dźwięku i obrazu. Rozwiązania te zostały uszczegółowione
w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie
sposobu przygotowania przesłuchania przeprowadzanego w trybie określonym
w art. 185a–185c Kodeksu postępowania karnego. Zgodność prawa krajowego
z wymaganiami Konwencji zapewniają również art. 51 § 2 k.p.k. – dotyczący
wykonywania praw małoletniego pokrzywdzonego przez przedstawiciela ustawowego
lub osobę, pod której pieczą on pozostaje (mających możliwość udziału w czynnościach
postępowania obok małoletniego pokrzywdzonego), art. 356 k.p.k. – umożliwiający
innym osobom udział w rozprawie, jak również postanowienia rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości w sprawie regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych
jednostek prokuratury (dotyczące m.in. niezwłocznego nadania biegu sprawie).
Art. 36 § 2 lit. a i b Konwencji stanowi rozwinięcie zasad określonych w art. 31
Konwencji. W zakresie lit. a odpowiada mu art. 360 k.p.k. dotyczący wyłączenia
jawności rozprawy, a w zakresie lit. b, którego istotą jest przesłuchanie
pokrzywdzonego pod nieobecność oskarżonego, art. 185a § 2 i art. 390 § 2 k.p.k.
dotyczące obecności osób uprawnionych w trakcie przesłuchania pokrzywdzonego.
Z uwagi na okoliczność, iż Polska jest stroną Europejskiej Konwencji o pomocy
prawnej w sprawach karnych z dnia 20 kwietnia 1959 r. wraz z protokołami
dodatkowymi z dnia 17 marca 1978 r. oraz z dnia 8 listopada 2001 r.), Konwencji
o pomocy prawnej między państwami członkowskimi Unii Europejskiej z dnia 29 maja
2000 r. wraz z protokołem z dnia 16 października 2001 r. – instrumentów
stanowiących podstawę międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych,
spełnione są wymagania zawarte w art. 38 ust. 1 Konwencji.
Realizację wymagań art. 38 ust. 2 zapewniają postanowienia Kodeksu
postępowania karnego, jak i innych aktów prawnych regulujących działanie organów
postępowania karnego, które nie pozwalają na odmówienie możliwości złożenia
zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z tego względu, że zostało ono
popełnione poza granicami Polski. W przypadku złożenia takiego zawiadomienia
zastosowanie mogą mieć przepisy Działu XIII, Rozdziału 63 k.p.k. dotyczące przejęcia

24) Dz. U. poz. 849.
25) Dz. U. z 1999 r. Nr 76, poz. 854 oraz Dz. U. z 2004 r. Nr 139, poz. 1476.
26) Dz. U. z 2007 r. Nr 135, poz. 950.

13
i przekazania ścigania karnego, jak również postanowienia konwencji o pomocy
prawnej, dotyczące spontanicznej wymiany informacji.
11. Zgłaszanie podejrzenia wykorzystania seksualnego małoletniego
Art. 12 Konwencji dotyczy zawiadamiania właściwych organów o zaistniałych
lub podejrzewanych przypadkach popełnienia przestępstw określonych w Konwencji.
Należy przy tym podkreślić, iż wymóg umożliwienia przekazania informacji
o podejrzeniu seksualnego wykorzystywania dziecka odnosi się do osób wykonujących
zawody związane z pracą z dziećmi – będą to zatem przede wszystkim: lekarze,
nauczyciele, opiekunowie, pracownicy socjalni. Ponadto celem przekazania informacji
nie ma być wszczęcie postępowania karnego, ale udzielenie pokrzywdzonemu dziecku
pomocy i wsparcia. Zgodnie z art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych powzięły
podejrzenie o popełnieniu przestępstwa z użyciem przemocy wobec członków rodziny,
powinny niezwłocznie zawiadomić o tym Policję lub prokuratora. Należy również
zauważyć, iż w wyniku ratyfikacji Konwencji, stosownie do art. 91 ust. 2 Konstytucji
RP, istniejące w niektórych pragmatykach zawodowych postanowienia nakazujące
zachowanie w tajemnicy informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu,
będą musiały być interpretowane zgodnie z postanowieniami Konwencji.
W ograniczonym zakresie art. 12 Konwencji znajduje również odzwierciedlenie
w art. 304 k.p.k. zawierającym społeczny obowiązek każdego, kto dowiedział się
o popełnionym przestępstwie zawiadamiania o nim organów ścigania. Doznaje on
jednak ograniczeń wynikających z art. 178–180 k.p.k. w zakresie dotyczącym
dopuszczalności oraz trybu przesłuchania osób zobowiązanych do zachowania
tajemnicy zawodowej, służbowej lub spowiedzi. Bezwzględny charakter ma przy tym
jedynie zakaz przesłuchania obrońcy lub adwokata – co do faktów, o których
dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę, oraz duchownego – co
do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi.
12. Inne środki stosowane wobec sprawców
W zakresie regulacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pozostaje art. 14 ust. 3
tiret drugie, art. 27 ust. 4 i art. 31 ust. 4 Konwencji. Art. 14 Konwencji wprowadza
możliwość wyboru środków w przypadku, gdy w popełnienie przestępstwa seksualnego
przeciwko dziecku zaangażowany był jego rodzic, tj. usunięcie ze środowiska
rodzinnego albo sprawcy, albo ofiary takiego przestępstwa. Prawo polskie przewiduje

14
zarówno możliwość odizolowania sprawcy – środek zapobiegawczy w postaci nakazu
opuszczenia przez sprawcę lokalu mieszkalnego zajmowanego wspólnie
z pokrzywdzonym (art. 275a k.p.k. oraz art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy
w rodzinie), jak i pokrzywdzonego dziecka – co przewiduje art. 109 § 2 pkt 5 k.r.o.
dotyczący umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-
-wychowawczej w sytuacji zagrożenia dobra dziecka. Przepisowi art. 31 ust. 4
Konwencji odpowiada art. 99 k.r.o. dotyczący reprezentacji dziecka przez
wyznaczonego przez sąd rodzinny kuratora w sytuacji, gdy rodzice nie mogą
reprezentować jego praw w postępowaniu przed właściwym organem. Z kolei
odzwierciedleniem art. 27 ust. 4 Konwencji jest przepis art. 111 § 1 k.r.o. określający
możliwość pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej. Przepisy prawa polskiego
w przedstawionym zakresie są zgodne z Konwencją.
13. Odpowiedzialność osób prawnych
W zakresie regulacji ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za
czyny zabronione pod groźbą kary pozostają przepisy art. 26 i częściowo art. 27
Konwencji.
Art. 27 Konwencji, w zakresie odnoszącym się do odpowiedzialności podmiotów
zbiorowych, nie determinuje katalogu orzekanych sankcji, wskazując jedynie
przykładowe ich rodzaje. W omawianym zakresie wymaganiom określonym
w Konwencji odpowiadają art. 7–9 ustawy o odpowiedzialności podmiotów
zbiorowych.
14. Gromadzenie i przetwarzanie danych o sprawcach
Art. 37 Konwencji dotyczący gromadzenia i przechowywania danych będzie mógł
być realizowany przy zastosowaniu przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym
oraz ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. W KRK gromadzone są i przetwarzane
dane osobowe dotyczące m.in. skazanych za przestępstwa seksualne (art. 1 ustawy o
KRK). Dane te mogą być przekazywane w ramach pomocy prawnej organom państw
obcych na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych lub na zasadzie
wzajemności (art. 6 § 1 pkt 11 ustawy). W prowadzonej przez Komendanta Głównego
Policji bazie danych DNA gromadzone są dane o wynikach analizy kwasu
dezoksyrybonukleinowego m.in. osób podejrzanych i oskarżonych (art. 21a ustawy
o Policji). Informacje zgromadzone w bazie danych DNA udzielane są organom
prowadzącym postępowanie karne oraz organom policji prowadzącym czynności

15
identyfikacyjne (art. 21c ustawy o Policji). Tego typu dane mogą być przekazywane
również na podstawie umów i porozumień międzynarodowych na zasadach i w zakresie
w nich przewidzianym (art. 1 ustawy o Policji).
Biorąc pod uwagę stanowisko wyrażone w memorandum wyjaśniającym do
Konwencji, zgodnie z którym wskazany powyżej przepis Konwencji nie nakłada na
Państwa-Strony obowiązku utworzenia jednej bazy obejmującej dane o tożsamości oraz
profili DNA skazanych, Polska powinna złożyć oświadczenie o istnieniu dwóch
organów prowadzących takie bazy danych (wskazując przy tym ich zakres właściwości)
w brzmieniu:
„Na podstawie art. 37 ust. 2 Konwencji Rzeczpospolita Polska oświadcza, iż
organami właściwymi w zakresie gromadzenia i przechowywania danych o tożsamości
i profilu DNA skazanych za przestępstwa ustanowione w Konwencji są:
a) Komendant Główny Policji – w zakresie danych dotyczących profili DNA,
b) Ministerstwo Sprawiedliwości, Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru
Karnego – w zakresie pozostałych danych.”.
W zakresie regulacji ustawy o Policji pozostaje również art. 30 ust. 5 Konwencji.
W wyniku nowelizacji art. 19 ustawy o Policji, dokonanej ustawą implementującą
dyrektywę 2011/93/UE, umożliwione zostało stosowanie kontroli operacyjnej
w odniesieniu do wszystkich przestępstw z Rozdziału XXV k.k. popełnionych na
szkodę małoletnich. Tym samym zapewniona została zgodność prawa krajowego
z wymaganiami Konwencji.
15. Programy i środki pomocy dla sprawców i innych osób
Art. 7 oraz art. 15–17 Konwencji zawierają wymóg zapewnienia dostępu do
odpowiednich programów lub środków interwencyjnych dla podejrzanych i skazanych
za przestępstwa o charakterze seksualnym skierowane wobec dzieci i młodzieży oraz
osób, które podejrzewają, że mogą popełnić takie przestępstwo. W prawie polskim
odpowiednie regulacje zawarte są w Kodeksie karnym wykonawczym – w zakresie
dotyczącym świadczeń opieki zdrowotnej nad skazanymi odbywającymi karę
pozbawienia wolności oraz odbywania kary pozbawienia wolności w systemie
terapeutycznym przez osoby skazane za przestępstwa określone w art. 197–203 k.k.
popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, oraz w rozporządzeniu
Ministra Zdrowia z dnia 27 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych

16
z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień) – w zakresie dotyczącym
dostępu świadczeń opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych udzielanych
przez poradnie seksuologiczne i patologii współżycia – obejmujące porady (lekarskie
i psychologiczne) oraz sesje psychoterapii (indywidualnej, grupowej i rodzinnej) oraz
sesje wsparcia psychospołecznego (dla bliskich).
Przewidziane w art. 13 i art. 14 Konwencji działania na rzecz pomocy dzieciom
pokrzywdzonym przestępstwami o charakterze seksualnym prowadzone są przede
wszystkim w ramach działalności ogólnopolskiej sieci Ośrodków Pomocy dla Osób
Pokrzywdzonych Przestępstwem oraz Niebieskiej Linii – Ogólnopolskiego Pogotowia
dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, jak również w ramach Dziecięcego Telefonu Zaufania
Rzecznika Praw Dziecka oraz Młodzieżowego Telefonu Zaufania. Wskazane działania
są prowadzone we współpracy z organizacjami pozarządowymi, co realizuje zalecenie
zawarte w art. 14 ust. 2 Konwencji.
Wskazać należy, iż Konwencja w art. 27 ust. 4 in fine przewiduje możliwość
przyjęcia środków mających na celu monitoring i nadzór nad osobami skazanymi.
Obejmuje to nie tylko osoby, które odbywają karę i zostały np. warunkowo zwolnione
albo zawieszono wobec nich wykonanie kary, ale również te, które wyszły na wolność
po odbyciu kary pozbawienia wolności. Konwencja nie wprowadza w tym zakresie
szczegółowej regulacji. W prawie polskim działania te prowadzone będą zgodnie
z postanowieniami ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z
zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności
seksualnej innych osób.
III. Skutki społeczne, gospodarcze, finansowe, polityczne i prawne związane
z wejściem w życie umowy międzynarodowej, wraz z określeniem źródeł
finansowania
1. Skutki finansowe
Ratyfikacja Konwencji nie pociągnie za sobą dodatkowych skutków finansowych.
Na dotychczasowych zasadach i w ramach posiadanych środków kontynuowane będą
zadania polegające m.in. na organizacji szkoleń i kampanii informacyjnych mających
na celu podnoszenie świadomości określonych grup zawodowych w zakresie zjawiska
seksualnego wykorzystywania dzieci, w szczególności sposobów identyfikacji takich

27) Dz. U. poz. 1386.
28) Dz. U. poz. 24.

17