Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości, sporządzonej w Budapeszcie w dniu 23 listopada 2001 r.

− zalecenie nr R(95)4 o ochronie danych osobowych w sferze usług telekomunikacyjnych ze
szczególnym uwzględnieniem usług telefonicznych,
− zalecenie nr R(95)13 w sprawie problemów prawa karnego procesowego związanych
z technologią informatyczną.
Podczas XXI Konferencji Europejskich Ministrów Sprawiedliwości odbywającej się
w Pradze w dniach 10 i 11 czerwca 1997 r. przyjęta została rezolucja wspierająca prace
prowadzone przez Europejski Komitet ds. Przestępczości (CDPC) w zakresie
cyberprzestępczości, w celu wzajemnego zbliżenia postanowień w zakresie prawa karnego
oraz umożliwienia stosowania efektywnych środków ścigania takich przestępstw. Z kolei
podczas XXIII Konferencji Europejskich Ministrów Sprawiedliwości, która odbyła się
w Londynie w dniach 8 i 9 czerwca 2000 r., wskazano na potrzebę stworzenia efektywnego
systemu współpracy międzynarodowej w zakresie walki z cyberprzestępczością.
Projekt Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości został przygotowany w 2000 r.
i w dniu 23 listopada 2001 r. w Budapeszcie, podczas 109 sesji Komitetu Ministrów Rady
Europy, Konwencja została otwarta do podpisu. Do chwili obecnej podpisała ją większość
państw członkowskich Rady Europy. Podkreślenia wymaga fakt, iż Konwencje podpisały
również państwa niebędące członkami Rady Europy, w tym: Kanada, Japonia, Stany
Zjednoczone i Republika Południowej Afryki.
Konwencja weszła w życie 1 lipca 2004 r., po dokonaniu ratyfikacji przez 5 krajów.
2. Cel i zakres Konwencji
Konwencja ma na celu zapobieganie i zwalczanie cyberprzestępczości, przy jednoczesnej
ochronie prawnie uzasadnionych interesów w stosowaniu i rozwoju technologii
informatycznych.
Postanowienia Konwencji można podzielić na następujące zasadnicze grupy:
− normy prawa karnego materialnego – zawierające definicje pojęć i określające znamiona
przestępstw (art. 1–13),
− normy prawa karnego procesowego – określające normy i procedury postępowania
w sprawach dotyczących przestępstw określonych w Konwencji i innych przestępstw
popełnionych przy wykorzystaniu systemu informatycznego oraz zbierania dowodów
w formie elektronicznej odnoszących się do przestępstw (art. 14–21),
− regulacje dotyczące jurysdykcji nad przestępstwami określonymi w Konwencji (art. 22),

5
− postanowienia dotyczące współpracy międzynarodowej w zakresie ekstradycji i wzajemnej
pomocy prawnej oraz wymiany informacji (art. 23–35),
− postanowienia końcowe (art. 36–48).
II.
Wskazanie różnic między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym
1. Akty prawa polskiego odpowiadające uregulowaniom Konwencji
Materia, której dotyczy Konwencja, na gruncie prawa polskiego regulowana jest przepisami
ustaw:
a) z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny,
b) z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego,
c) z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny
zabronione pod groźbą kary,
d) z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji,
e) z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
f) z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne
oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2005 r. w sprawie wypełniania przez
przedsiębiorców telekomunikacyjnych zadań i obowiązków na rzecz obronności,
bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznegoi rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 czerwca 2003 r. w sprawie sposobu technicznego
przygotowania sieci służących do przekazywania informacji, do kontroli przekazów
informacji oraz sposobu dokonywania, rejestracji, przechowywania, odtwarzania i niszczenia
zapisów z kontrolowanych przekazów.
W przeważającej części przepisy prawa polskiego pozostają w zgodzie z ww.
postanowieniami Konwencji. Pełną zgodność krajowego porządku prawnego z wymogami
Konwencji zapewni wejście w życie rozwiązań zawartych w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r.
o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, implementującej do
polskiego porządku prawnego postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2011/93/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania

5 Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.
6 Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.
7 Dz. U. Nr 197, poz. 1661, z późn. zm.
8 Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277, z późn zm.
9 Dz. U. Nr 24, poz. 83, z późn. zm.

10 Dz. U. z 2014 r. poz. 243.
11 Dz. U. Nr 187, poz. 1568.
12 Dz. U. Nr 110, poz. 1052.
13 Dz. U. poz. 538.

6
w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej,
zastępującej decyzję ramową Rady 2004/68/WSiSW (dalej „ustawa implementująca
dyrektywę 2011/93/UE”).
2. Zakres penalizacji
W zgodzie z art. 2 Konwencji, zobowiązującym do penalizacji nielegalnego dostępu do
całości lub części systemu informatycznego, pozostają przepisy art. 267 k.k. W momencie
podpisania Konwencji Polska złożyła oświadczenie, że czyn określony w art. 2 stanowi
przestępstwo w prawie polskim jedynie wtedy, gdy jest popełniony w celu pozyskania danych
informatycznych i przy naruszeniu zabezpieczeń. Obecne brzmienie art. 267 k.k., wynikające
z nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks
karny oraz niektórych innych ustaw, umożliwia wycofanie tego oświadczenia.
Art. 3 Konwencji, dotyczącemu nielegalnego przechwytywania danych, odpowiadają
postanowienia zawarte w art. 267 § 2 i 3 k.k., które idą dalej niż Konwencja, obejmują
bowiem zakresem penalizacji wszelkie dostępne techniki stosowania podsłuchu
komputerowego.
Art. 4 Konwencji penalizuje naruszenie integralności danych informatycznych. W prawie
polskim przepisowi temu odpowiada art. 268a § 1 k.k., zakazujący niszczenia, uszkadzania,
usuwania, zmiany lub utrudniania dostępu do danych informatycznych albo zakłócania lub
uniemożliwiania w stopniu istotnym automatycznego przetwarzania, gromadzenia lub
przekazywania takich danych.
Art. 5 Konwencji, zobowiązujący do penalizacji naruszania integralności systemu (zakłócania
jego funkcjonowania), znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 269a k.k.
Art. 6 Konwencji, dotyczącemu niewłaściwego wykorzystania urządzeń, w tym programów
komputerowych, w celu popełnienia przestępstw przewidzianych w Konwencji, odpowiadają
postanowienia art. 269b k.k. Zgodnie z prawem polskim zakazane jest wytwarzanie,
pozyskiwanie lub udostępnianie urządzeń lub programów komputerowych, haseł i kodów,
które mogą służyć do zapewnienia dostępu do informacji przechowywanych w systemie
komputerowym lub sieci teleinformatycznej. Regulacja ta obejmuje swoim zakresem m.in.
przypadki zamachów na systemy bankowości elektronicznej z wykorzystaniem metody tzw.
phishingu i specjalnie przeznaczonych do tego programów komputerowych.

14 Dz. U. z 2008 r. Nr 214, poz. 1344.

7
Zawartemu w art. 7 Konwencji wymogowi penalizacji fałszerstw komputerowych –
wprowadzania lub dokonywania zmian, wykasowywania lub usuwania danych
informatycznych, w wyniku czego powstają dane nieautentyczne, które mają być uznane lub
wykorzystane w celach zgodnych z prawem jako autentyczne – odpowiadają postanowienia
części szczególnej Kodeksu karnego odnoszące się do przestępstw przeciwko wiarygodności
dokumentów. Decyduje o tym treść art. 115 § 14 k.k., zgodnie z którym pojęcie „dokument”
ma zastosowanie tak do przedmiotu, jak i innego zapisanego nośnika informacji. Tym samym
w polskim prawie fałszerstwo komputerowe traktowane jest analogicznie do fałszerstwa
dokumentu.
Art. 8 Konwencji, zobowiązującemu do penalizacji oszustw komputerowych, odpowiada
art. 287 k.k.
Art. 9 Konwencji zobowiązuje państwa-strony do penalizacji szeregu zachowań związanych
z pornografią dziecięcą i łączących się z wykorzystaniem systemu informatycznego. Istotne
znaczenie ma przy tym zawarta w art. 9 ust. 2 Konwencji definicja „pornografii dziecięcej”,
jako treści pornograficznych obejmujących udział osoby małoletniej, czyli osoby poniżej
18 lat (art. 9 ust. 3 Konwencji). Należy przy tym zauważyć, iż Konwencja dopuszcza
obniżenie wieku ochrony małoletnich, jednakże nie może on być niższy niż 16 lat. W chwili
obecnej kwestią, w której polskie prawo karne odbiega od wymagań zawartych w Konwencji,
jest wiek osoby małoletniej, o której mowa w art. 202 § 4 i 4a k.k. (15 lat) – rozbieżności te
zostaną jednak wkrótce usunięte w wyniku wejścia w życie rozwiązań zawartych w ustawie
implementującej dyrektywę 2011/93/UE.
Art. 10 Konwencji wskazuje na konieczność uznania przez państwa-strony za przestępstwa
naruszeń praw autorskich i praw pokrewnych, dokonywanych na skalę komercyjną i za
pomocą systemów informatycznych. Polska jest stroną wszystkich wskazanych w art. 10
Konwencji umów międzynarodowych, jak również dokonała ich wdrożenia – przede
wszystkim w drodze przepisów karnych zamieszczonych w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r.
o prawie autorskim i prawach pokrewnych (art. 115–119). Tym samym postanowienia
Konwencji nie rodzą w tym zakresie konieczności zmian legislacyjnych.
Art. 11 Konwencji odpowiadają art. 13 § 2 i art. 18 § 2 i 3 k.k. Przepisy k.k. dotyczące
podżegania i pomocnictwa oraz usiłowania mają zastosowanie do każdego z przestępstw
ujętych w k.k.

8
Art. 12 Konwencji zobowiązuje państwa-strony do zapewnienia możliwości pociągnięcia do
odpowiedzialności za przewidziane w Konwencji przestępstwa również osób prawnych.
Przepis nie przesądza przy tym charakteru tej odpowiedzialności. Polskie prawo przewiduje
odpowiedzialność podmiotów zbiorowych, której zasady określone zostały w ustawie z dnia
28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione
pod groźbą kary. Art. 16 tej ustawy obejmuje większość przestępstw przewidzianych
w Konwencji. Ponadto zgodnie z art. 6 ustawy odpowiedzialność podmiotu zbiorowego nie
wyłącza odpowiedzialności cywilnej za wyrządzoną szkodę, odpowiedzialności
administracyjnej ani indywidualnej odpowiedzialności prawnej sprawcy czynu zabronionego,
co jest zgodne z wymogiem przewidzianym w art. 12 ust. 4 Konwencji.
Art. 13 Konwencji zobowiązuje państwa-strony do sankcjonowania zachowań w niej
przewidzianych przy pomocy skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar,
obejmujących również pozbawienie wolności. Prawo polskie spełnia ten wymóg. Zarówno
rodzaj (obejmujący karę pozbawienie wolności), jak i wymiar kar przewidzianych w polskim
prawie karnym za przestępstwa, o których mowa w Konwencji, umożliwia osiągnięcie efektu
prewencyjnego wobec sprawcy i wychowawczego wobec innych osób, przy jednoczesnym
poszanowaniu godności skazanego i zasady humanitaryzmu.
3. Regulacje związane z postępowaniem karnym
Art. 14 i 15 Konwencji formułują ogólne cele i warunki stosowania określonych w Konwencji
regulacji, w szczególności w zakresie efektywności podejmowanych działań oraz
zapewnienia należytego poziomu gwarancji procesowych. Prawo polskie jest zgodne z tymi
wymaganiami, a Polska jest stroną umów międzynarodowych, o których mowa w art. 15
ust. 1 Konwencji.
Art. 16 i 17 Konwencji, dotyczącym zabezpieczenia przechowywanych danych
informatycznych i danych dotyczących ruchu, odpowiadają art. 218 i art. 218a k.p.k. Należy
przy tym zauważyć, iż przepisy te stanowią podstawę działań podejmowanych przez
uprawnione organy (sąd lub prokuratura) jedynie w odniesieniu do podmiotów prowadzących
działalność pocztową lub telekomunikacyjną. W zakresie zaś dotyczącym pozostałych
podmiotów, zastosowanie mieć będzie art. 236a w zw. z art. 217 k.p.k. Rozwiązanie takie jest
zgodnie z art. 18 Konwencji.
Art. 19 Konwencji wprowadza wymóg zapewnienia właściwym organom możliwości
przeszukania i zajęcia przechowywanych danych informatycznych oraz określa warunki tego

9