Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych

występuje , okres pohandlowy”, przypadający na miesiące styczeń, luty, marzec, gdzie
między innymi ze względu na trudne warunki pogodowe, następuje spadek handlu na
targowiskach. W efekcie, kupcy, musząc płacić opłatą targową, nie dosyć, iż nie odnoszą
zysku, ponoszą często straty. Opisywany stan wpływa z kolei na właścicieli
nieruchomości organizujących handel na targowiskach oraz na zarządców targowisk – są
zmuszeni obniżać opłaty eksploatacyjne oraz czynsz sensu stricte, co ma bezpośredni
wpływ na jakość targowiska i budżet przedsiębiorców. Tym samym, samorząd
terytorialny dokonuje transferu odpowiedzialności za los drobnych przedsiębiorców na
osoby zajmujące się organizacją handlu na targowiskach. Stan prawny opłaty targowej
prowadzi de facto do zwiększenia bezrobocia, a w dalszych skutkach do zwiększenia
poziomu ubóstwa, bezdomności, patologii społecznych, co rodzi obciążenia dla Skarbu
Państwa. Przykładowo, zgodnie z danymi Wydziału Działalności Gospodarczej i
Rolnictwa Urzędu Miasta Poznań na przestrzeni lat 2000-2013 na terenie Miasta Poznań
zaobserwowano zmniejszenie ilości targowisk położonych na nieruchomościach
należących do osób fizycznych oraz prywatnych osób prawnych i jednostek
organizacyjnych niemających osobowości prawnej. Również na przestrzeni lat 2000-2013
na terenie Gminy Miasta Gdańsk liczba targowisk miejskich zmniejszyła się o dwa.
Prezentowana regulacja jest sprzeczna z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, to jest
z zasadą sprawiedliwości społecznej. Jest także sprzeczna z podstawowymi zasadami
systemu podatkowego, jak z zasadą dogodności, wynikającą z wartości konstytucyjnych,
ustalającą, iż pobór podatku powinien uwzględniać zasoby finansowe podatnika i
charakter jego działalności. W kontekście powyższego należy mieć także na uwadze
orzeczenie TK z 12.I.1995 roku (K12/94): , Zadanie parlamentu polega zatem na kształtowaniu
polityki podatkowej w taki sposób, aby ustanowiony system podatkowy zapewniał państwu
systematyczne dochody umożliwiające realizację założonych wydatków, a jednocześnie wpływał
na gospodarcze, socjalne i społeczne zachowania podatników. Za wybór właściwych
celów i metod działania parlament ponosi odpowiedzialność przed swoim elektoratem”.
Oprócz stawek maksymalnych opłaty targowej, nie istnieją zasady ustalania reguł
funkcjonowania opłaty. Skutkuje to często arbitralnością władz samorządowych w
ustalaniu tak wysokości, jak i sposobu i zakresu pobierania opłat. Przykładowo, załącznik
nr 1 do uchwały Nr VIII/163/03 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 24 kwietnia 2003 roku
dzieli wysokość stawki opłaty targowej w zależności od handlu na placu targowym, lub
poza placem targowym. Różnicowanie stawki ma charakter tak podmiotowy (w
zależności od tego, czy kupiec jest producentem płodów rolnych, czy też nie),
przestrzenny (sprzedaż w halach), ze względu na metodę sprzedaży (sprzedaż obnośna),
ale też na rodzaj sprzedawanego towaru (sprzedaż okolicznościowa artykułów z okazji
świąt). Załącznik do uchwały nr XLII/648/VI/2012 Rady Miasta Poznań z dnia 11
grudnia 2012 roku, dzieli przestrzeń targową na strefę I oraz strefę II, a następnie
wprowadza podział np.: na stawki dla sprzedaży z kiosków i pawilonów, a także
straganów stołów i innych, przy czym stawka dla sprzedaży warzy i owoców ze stołu jest
wyższa, niż w przypadku sprzedaży warzy i owoców z kiosku. Od obu wymienionych
wyższa jest natomiast sprzedaż z samochodu. Jak pokazuje praktyka funkcjonowania
regulacji, system ustalania opłaty targowej nie spełnia fundamentum divisionis. Innymi
słowy, nie jest podziałem logicznym, często ciężko wskazać dla niego uzasadnienie, nosi
znamiona arbitralności. Praktyką niektórych samorządów terytorialnych, jak ma to
przykładowo miejsce w Mieście Stołecznym Warszawa, jest podział targowisk na strefy w
celu różnicowania wysokości opłat targowych. Tym samym samorząd terytorialny
ingeruje we własność prywatną, jaką jest nieruchomość oraz prowadzoną działalność
gospodarczą, wpływając w sposób dowolny na atrakcyjność i intensywność prowadzonej
działalności, a także przeznaczenie nieruchomości. Ta częsta praktyka stoi w sprzeczności
z art. 8 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, mówiącym, iż: ,,Organy
administracji publicznej wspierają rozwój przedsiębiorczości, tworząc korzystne warunki do
podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności wspierają
mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców”. Jednocześnie wyżej opisane
praktyki, wynikające z obecnego stanu prawnego, arbitralność w ustalaniu opłaty
targowej są sprzeczne z zasadą społecznej gospodarki rynkowej przewidzianą w art. 20
Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, ochroną prawa własności ukonstytuowaną w art. 64 i
art. 21 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, naruszając istotę prawa własności, wolnością
wyboru miejsca pracy z art. 65 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.
Proponowana regulacja zawarta w niniejszym projekcie ustawy o zmianie ustawy o
podatkach i opłatach lokalnych, licuje również z dezyderatem Komisji Finansów
Publicznych do Ministra Finansów w sprawie stosowania przepisów o podatku od
towarów i usług w odniesieniu do obiektów budowlanych zaliczonych do budownictwa
objętego społecznym programem mieszkaniowym uchwalonym w dniu 22 stycznia 2014.
Wnioski z powyższego dokumentu mają również zastosowanie do uchylenia przepisów
dotyczących opłat targowych: , Ponadto Komisja Finansów Publicznych zwraca się do Ministra
Finansów, aby prowadząc politykę podatkową uwzględniał nie tylko potrzeby fiskalne państwa, ale
również interesy podmiotów gospodarczych, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw”.
Obecny stan prawny, w którym funkcjonuje instytucja opłaty targowej, uwzględnia
wyłącznie interesy fiskalne państwa, nie licząc się z potrzebami oraz możliwościami
podmiotów gospodarczych.


Zgodnie z orzeczeniem TK z 29.V.1996 roku (K 22/95): „W zależności od
podmiotowego i przedmiotowego zakresu poszczególnych regulacji ustawowych, sfera praw i
obowiązków obywateli może zatem, a czasami wręcz powinna być kształtowana w sposób
zróżnicowany, warunkujący osiągnięcie przez poszczególne kategorie podmiotów faktycznej
równości. Istnieje zatem prawo ustawodawcy do odmiennego kształtowania sfery praw i
obowiązków określonej kategorii podmiotów pod warunkiem, że te odmienne (niejednakowe
dla wszystkich) zasady oparte będą na istniejących między poszczególnymi kategoriami
podmiotów odmiennościach w ich sytuacji faktycznej”. Mając na uwadze powyższe
uwagi, orzecznictwo sądów, a także Trybunału Konstytucyjnego, system prawa
konstytucyjnego, słuszny jest pogląd, że obecne zróżnicowanie sytuacji podmiotów
podlegających obowiązkowi uiszczania opłaty targowej i niepodlegających takiemu
obowiązkowi, jest nieracjonalne, nie istnieją uzasadnione odmienności w sytuacji
faktycznej między wymienionymi kategoriami podmiotów. Usunięcie opłaty targowej jest
zgodne z systemem prawa konstytucyjnego Rzeczpospolitej Polskiej, odpowiada zasadom
prawa podatkowego, a jego skutkiem gospodarczym będzie pozytywny wpływ na rozwój
gospodarki, zmniejszenie ryzyka zwiększenia stopy bezrobocia i ubóstwa, a także
zwiększenie konkurencyjności oraz szans drobnych przedsiębiorców i sprzedawców na
rynku.

4.
Przewidywane skutki finansowe projektu.

Badania nad wysokością wpływów z opłat targowych, jako dochodów własnych
gmin i miast na prawach powiatu, mają charakter szacunkowy. Dane ilustrujące wysokość
wpływów prezentują publikacje Głównego Urzędu Statystycznego, to jest , Gospodarka
finansowa jednostek samorządu terytorialnego 2010”, ,,Gospodarka finansowa jednostek
samorządu terytorialnego 2011” oraz ,,Gospodarka finansowa jednostek samorządu
terytorialnego 2012”. Wpływy z opłaty targowej, traktowane jako dochód własny
jednostek samorządu terytorialnego w 2009 roku wynosiły 222,6 milionów zł, w 2010 roku
205,9 milionów zł, w 2011 roku 209,9 milionów zł, w 2012 roku 200,5 milionów zł. Średnia
wysokość wpływów z opłaty targowej dla jednostek samorządu terytorialnego w latach
2009-2012 wynosiła 209,7 milionów zł. Daje się zauważyć na przestrzeni lat zmniejszającą
się wysokość dochodów z tytułu opłaty targowej. Zjawisko to jest bezpośrednio związane
ze szkodliwym wpływem opłaty targowej na rozwój przedsiębiorczości oraz targowisk.
Usunięcie z polskiego porządku prawnego opłaty lokalnej w postaci opłaty
targowej nie pozbawi samorządów terytorialnych dysponowania instrumentami
cywilnoprawnymi, w postaci chociażby roszczeń z czynszu dzierżawnego. Bardzo często
targowiska miejskie położone są na nieruchomościach należących do samorządu
terytorialnego. Przykładowo, na terenie miasta Gdańsk wszystkie targowiska miejskie
położone są na nieruchomościach należących do Gminy Miasto Gdańsk, a ich operatorami
są lokalne organizacje kupieckie. Według danych Wydziału Podatków i Opłat Gminy
Miasto Zakopane stoiska targowe położone są również na nieruchomościach należących
do Gminy Miasta Zakopane oraz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Starostę
Tatrzańskiego. Podobna sytuacja zachodzi również w mniejszych jednostkach samorządu
terytorialnego, chociażby w gminie Nysa, gdzie znajduje się jedno targowisko, będące
zakładem budżetowym gminy. Jednocześnie, w obecnym stanie prawnym, między
innymi z racji na fakt, iż opłata targowa pobierana jest w dniu, w którym prowadzona jest
sprzedaż, część dochodów z opłaty targowej przeznaczana jest na koszty związane z
pobieraniem tej daniny, natomiast sam mechanizm poboru jest niewydajny, często polega
na wprowadzeniu na teren targowiska osoby inkasenta. Z kolei koszty postępowania
egzekucyjnego, które mogłoby być wszczęte wobec niewyegzekwowanych danin, często
przewyższają wymiar zobowiązań. Uiszczanie czynszu dzierżawnego jest mechanizmem
znacznie bardziej elastycznym, można go zrealizować np.: wpłacając określoną sumę co
miesiąc, lub poprzez zakup biletu na miejsce targowe. Usunięcie instytucji opłaty targowej
nie wpłynie na wykonywanie przez jednostki samorządu terytorialnego zadań własnych z
zakresu targowisk i hal targowych.
Biorąc pod uwagę powyższe, wprowadzenie opisywanych zmian zapobiegnie
zwiększeniu bezrobocia wśród kupców, a co za tym idzie zapobiegnie spadku ilości
przedsiębiorców prowadzących targowiska i organizujących na nich działalność kupiecką.
Opłata targowa w obecnym kształcie jest daniną nadmiernie utrudniającą, lub
uniemożliwiającą działalność kupiecką. Tak niekorzystne zmiany na rynku obciążyłyby
Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego dodatkowymi świadczeniami na
rzecz osób bezrobotnych, a także innymi wydatkami, związanymi ze wzrostem ubóstwa.

5.
Opinie i konsultacje społeczne.

Opinie i konsultacje społeczne odbyły się z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem
Kupców i Drobnej Wytwórczości. Niniejszy projekt ustawy wraz z uzasadnieniem został
zaakceptowany przez podmioty biorące udział w konsultacjach społecznych.



6.
Zgodność regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Zakres przedmiotowy projektu ustawy nie jest objęty przepisami prawa Unii Europejskiej.
Tym
samym
niniejszy
projekt
ustawy
należy
uznać
za
zgodny
z prawem Unii Europejskiej.

7.
Założenia aktów wykonawczych.
Projekt nie przewiduje wydania aktów wykonawczych.