Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Traktatu o handlu bronią, sporządzonego w Nowym Jorku dnia 2 kwietnia 2013 r.

wymienione trzy państwa głosowały przeciw, a 23 państwa wstrzymały się od głosu).
We wszystkich etapach prac nad Traktatem Polska brała udział, popierała jego proces
negocjacyjny i głosowała za jego przyjęciem. Traktat o handlu bronią został otwarty do
podpisu w Nowym Jorku w dniu 3 czerwca 2013 r.
W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Traktat podpisał w dniu 1 lipca 2013 r. Stały
Przedstawiciel RP przy Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku.

2. Przedmiot i zakres Traktatu
Traktat o handlu bronią jest pierwszą umową międzynarodową w skali globalnej
ustanawiającą prawnie wiążące standardy międzynarodowe w handlu bronią
konwencjonalną, zapobiegającą i eliminującą nielegalny handel bronią konwencjonalną
oraz zapobiegającą jej przekierowywaniu.
Celami Traktatu są umocnienie międzynarodowego i regionalnego pokoju,
bezpieczeństwa i stabilności, zmniejszanie ludzkiego cierpienia oraz promowanie
współpracy, przejrzystości i odpowiedzialnego działania Państw Stron w dziedzinie
międzynarodowego handlu bronią konwencjonalną, co przyczyni się do budowania
zaufania między Państwami Stronami Traktatu.
Traktat nie będzie utrudniać państwom legalnego sprzedawania, nabywania i posiadania
broni dla ich bezpieczeństwa, porządku publicznego i samoobrony zgodnie z prawem
międzynarodowym. Traktat nie odnosi się też do kwestii wewnątrzkrajowego handlu
bronią i jej posiadania przez osoby fizyczne i podmioty gospodarcze.
Art. 2 Traktatu określa, iż swoim zakresem obejmuje on czołgi bojowe, opancerzone
pojazdy bojowe, wielkokalibrowe systemy artyleryjskie, samoloty bojowe, śmigłowce
szturmowe, okręty wojenne, pociski i systemy rakietowe oraz broń strzelecką i lekką.
Zgodnie z art. 2 ust. 2 Traktatu działania składające się na międzynarodowy handel
bronią obejmują wywóz (eksport), przywóz (import), tranzyt, przeładunek (będący
w rozumieniu i praktyce państw członkowskich UE jednym z elementów procedury
tranzytu) oraz pośrednictwo, zwane ogólnie „transferem”.

1 Republika Angoli, Królestwo Bahrajnu, Republika Białorusi, Republika Boliwii, Chińska Republika
Ludowa, Republika Kuby, Republika Ekwadoru, Arabska Republika Egiptu, Republika Fidżi,
Republika Indii, Republika Indonezji, Państwo Kuwejt, Laotańska Republika Ludowo-
-Demokratyczna, Związek Myanmar, Republika Nikaragui, Sułtanat Omanu, Państwo Katar,
Federacja Rosyjska, Królestwo Arabii Saudyjskiej, Demokratyczno-Socjalistyczna Republika Sri
Lanki, Republika Sudanu, Królestwo Suazi, Republika Jemeńska.
5
W art. 3 i 4 Traktat stanowi o objęciu krajowymi systemami kontroli obrotu także
amunicji oraz części i komponentów do uzbrojenia wymienionego w art. 2. Takie ich
wyodrębnienie oznacza w praktyce, iż wprawdzie będą one podlegać postanowieniom
Traktatu, ale nie będą objęte wszystkimi zobowiązaniami Państw Stron w dziedzinie
przejrzystości.
Traktat ustanawia zakazy transferu broni w przypadku, gdy transfer ten naruszałby
zobowiązania wynikające ze środków przyjętych przez Radę Bezpieczeństwa ONZ,
zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych, których dane państwo jest
stroną oraz w przypadku, gdy broń byłaby wykorzystywana do popełnienia zbrodni
ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, poważnych naruszeń Konwencji
Genewskich z 1949 r. i innych zbrodni wojennych określonych w umowach
międzynarodowych, których dane Państwo jest stroną.
Traktat przewiduje obowiązek oceny wniosków o wyrażenie zgody na dokonanie
transferów w celu zagwarantowania, że broń konwencjonalna, jej części i komponenty
oraz amunicja nie będą wykorzystywane przez państwo importujące do naruszenia lub
zagrożenia pokoju i bezpieczeństwa, popełnienia i ułatwienia popełnienia poważnego
naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego i międzynarodowych norm
dotyczących praw człowieka, przestępstw ustanowionych w umowach
międzynarodowych dotyczących terroryzmu i międzynarodowej przestępczości
zorganizowanej oraz w celu zapobieżenia jej nieuprawnionemu przekierowywaniu.
Traktat zwiększa przejrzystość handlu bronią poprzez wprowadzenie wymogu
prowadzenia i przekazywania Sekretariatowi i innym Państwom Stronom informacji
o dokonanych transferach broni. Traktat przewiduje też obowiązek podjęcia przez każde
Państwo Stronę uczestniczące w transferze broni konwencjonalnej środków
zapobiegających przekierowaniu broni konwencjonalnej. Ponadto Traktat określa
zasady współpracy międzynarodowej i zasady pomocy międzynarodowej w zakresie
jego wykonywania.
Żadne z postanowień Traktatu nie wykracza poza obowiązujące już przepisy prawa
polskiego, w tym prawa Unii Europejskiej i zasady systemu kontroli obrotu bronią.

3. Różnice między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym
Zakres przedmiotowy Traktatu obejmuje zagadnienia uregulowane w następujących
przepisach prawa polskiego:
6
1) ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami
i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla
utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (tekst jednolity Dz. U.
z 2013 r. poz. 194),
2) akty wykonawcze do ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą
towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa
państwa, a także dla utrzymania pokoju i bezpieczeństwa, w tym:
="http://dziennikustaw.gov.pl/du/2013/620/D2013000062001.pdf"
="http://dziennikustaw.gov.pl/du/2013/620/D2013000062001.pdf"
="http://dziennikustaw.gov.pl/du/2013/620/D2013000062001.pdf"Dz. U. poz. 620),
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2013 r. w sprawie
ewidencji obrotu towarami o znaczeniu strategicznym (Dz. U. poz. 619),
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie
wykazu uzbrojenia, na obrót którym jest wymagane zezwolenie (Dz. U.
poz. 541),
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2012 r. w sprawie
krajowego zezwolenia generalnego (Dz. U. poz. 893),
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2012 r. w sprawie wzoru
certyfikatu importowego (Dz. U. poz. 923),
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2012 r. w sprawie wzorów
wniosków oraz zezwoleń na obrót towarami o znaczeniu strategicznym (Dz. U.
poz. 924),
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 12 kwietnia 2013 r. w sprawie
wykazu jednostek certyfikujących upoważnionych do prowadzenia certyfikacji
zgodności i kontroli zgodności funkcjonowania wewnętrznego systemu kontroli
(Dz. U. poz. 525),
– rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 stycznia 2011 r. w sprawie wzoru
upoważnienia do przeprowadzania kontroli obrotu towarami, technologiami
i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla
utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 33,
poz. 163),
7
– rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 22 września 2004 r. w sprawie
sposobu prowadzenia rejestru udzielonych zezwoleń indywidualnych lub
globalnych oraz osób fizycznych lub prawnych korzystających z zezwoleń
generalnych (Dz. U. Nr 214, poz. 2174),
– rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 1 lipca 2013 r. w sprawie wzoru
certyfikatu weryfikacji dostawy oraz sposobu ewidencjonowania wydanych
certyfikatów (Dz. U. poz. 774),
– rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 czerwca 2013 r. w sprawie
urzędów celnych, w których może być dokonywany wywóz, przywóz i tranzyt
towarów o znaczeniu strategicznym (Dz. U. poz. 754),
– rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 2 grudnia 2013 r.
w sprawie wzoru raportu z faktycznego wykonania wywozu uzbrojenia (Dz. U.
poz. 1576),
3) ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r.
poz. 576, z późn. zm.),
4) ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej
w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz
wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (tekst
jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 1017, z późn. zm.),
5) ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do
użytku cywilnego (tekst jednolity Dz. U. poz. 1329, z późn. zm.),
6) Wspólne stanowisko Rady nr 2008/944/WPZiB z dnia 8 grudnia 2008 r. określające
wspólne zasady kontroli wywozu technologii wojskowych i sprzętu wojskowego
(Dz. U. UE L 335 z 13.12.2008, str. 99–103),
7) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/43/WE z dnia 6 maja 2009 r.
w sprawie uproszczenia warunków transferów
produktów związanych
z obronnością we Wspólnocie (Dz. U. UE L 146 z 10.06.2009, str. 1–36
z późn. zm.),
8) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 258/2012 z dnia
14 marca 2012 r. wdrażające art. 10 Protokołu Narodów Zjednoczonych przeciwko
nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami
oraz amunicją, uzupełniającego Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko
międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (Protokół NZ w sprawie broni
8
palnej) oraz ustanawiające zezwolenia na wywóz i środki dotyczące przywozu
i tranzytu dla broni palnej, jej części i komponentów oraz amunicji (Dz. U. UE L
94/1 z 30.03.2012, str. 1–15).
Postanowienia Traktatu określające jego zakres przedmiotowy pokrywają się
z obowiązującymi regulacjami krajowymi dotyczącymi uzbrojenia i sprzętu
wojskowego objętego kontrolą, jak też kontrolowanych form obrotu tymi towarami:
wywozu (eksportu), przywozu (importu), pośrednictwa oraz tranzytu, w tym również
tranzytu, w trakcie którego następuje przeładunek. Według prawa unijnego i zgodnie
z praktyką państw członkowskich UE przeładunek nie jest traktowany jako odrębna
forma obrotu, jest jednym z elementów procedury tranzytu. Po wejściu w życie Traktatu
w stosunku do Polski przeładunek nadal będzie odbywał się na podstawie zezwolenia
na tranzyt. Nie będzie on wymagał odrębnego zezwolenia, a kontrola przeładunku
będzie realizowana poprzez licencjonowanie tranzytu.
Przeprowadzona przez właściwe ministerstwa pozytywna ocena efektywności
mechanizmów monitorowania w Polsce przywozu (importu) broni wykazała brak
potrzeby nowelizacji przepisów prawa krajowego w tym zakresie. Art. 8 ust. 2 Traktatu
wprowadza jedynie możliwość objęcia kontrolą przywozu (importu), fakultatywnie,
stanowiąc o możliwości wprowadzenia licencjonowania, co wymagałoby
zaktualizowania i rozszerzenia wykazu uzbrojenia objętego kontrolą przywozu
(importu). Wykaz ten implementowany jest rozporządzeniem Ministra Gospodarki
z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie wykazu uzbrojenia, na obrót którym jest
wymagane zezwolenie. Traktat dopuszcza także możliwość ustanowienia innych
sposobów monitorowania przywozu (importu) na podstawie przepisów prawa
krajowego.
Traktat o handlu bronią wchodzi częściowo w zakres wyłącznych kompetencji UE,
a w części pozostaje w kompetencji państw członkowskich. W odniesieniu do kwestii
wchodzących w zakres wyłącznych kompetencji UE została przyjęła decyzja Rady
z dnia 3 marca 2014 r. upoważniającą państwa członkowskie do ratyfikacji, w interesie
Unii Europejskiej, Traktatu o handlu bronią (Dz. U. UE L 89/44 z 25.03.2014, str. 46).
Decyzja ta ma istotne znaczenie z formalnoprawnego punktu widzenia i związana jest
z faktem, iż zakresem Traktatu będą objęte transfery uzbrojenia lub jego części
i komponentów dokonywane między państwami członkowskimi UE. Operacje te są
przedmiotem prawa unijnego i pozostają w zakresie wyłącznych kompetencji UE.
9