Rządowy projekt ustawy o likwidacji Funduszu Rozwoju Inwestycji Komunalnych

Do końca 2012 r. Fundusz zawarł 629 umów kredytowych na kwotę 92,6 mln zł.
W 2012 r. Fundusz zawarł 11 umów kredytowych na kwotę 2,6 mln zł.
Kapitały Funduszu stanowią kwotę około 51,9 mln zł. Wolne środki Funduszu to
obecnie kwota około 48,7 mln zł głównie ulokowane w obligacje Skarbu Państwa lub
bony pieniężne NBP. Wartość aktualnie udzielonych kredytów to kwota 3,3 mln zł. Ze
sprawozdań BGK z realizacji planów finansowych Funduszu wynika, że Fundusz jest
wykorzystywany poniżej oczekiwań. Obecnie brak jest popytu na ten instrument
wsparcia, m.in. ze względu na możliwość pozyskania tańszego finansowania na
konkurencyjnym rynku banków komercyjnych, a także możliwość uzyskania wsparcia
na analogiczne cele w formie bezzwrotnej, tj. dotacji w ramach projektów pomocy
technicznej oraz innych projektów na przygotowanie inwestycji. Na niskie
zainteresowanie jednostek samorządu terytorialnego kredytami z Funduszu wpływa
również zbliżający się koniec wdrażania obecnej perspektywy finansowej UE.
W związku z niskim zainteresowaniem kredytami oferowanymi przez Fundusz,
w 2010 r. dokonano nowelizacji ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o Funduszu Rozwoju
Inwestycji Komunalnych, polegającej m.in. na: podniesieniu kwoty kredytu z 0,5 mln zł
do 1 mln zł, rozszerzeniu kręgu potencjalnych kredytobiorców o powiaty i związki
powiatów. Zmiany wprowadzone ustawą z dnia 5 sierpnia 2010 r. o zmianie ustawy
o Funduszu Rozwoju Inwestycji Komunalnych (Dz. U. Nr 169, poz. 1135) –
zwiększenie kwoty kredytu oraz poszerzenie kręgu beneficjentów – nie spowodowały
wzrostu zainteresowania ze strony jednostek samorządu terytorialnego.
W 2012 r. Bank Gospodarstwa Krajowego we współpracy z Ministerstwem Rozwoju
Regionalnego przeprowadził badanie dotyczące oceny istniejących rozwiązań prawnych
w zakresie Funduszu. Badanie potwierdziło niskie zainteresowanie ofertą Funduszu ze
strony jednostek samorządu terytorialnego, głównie z uwagi na ograniczenie kredytów
tylko do projektów współfinansowanych ze środków zagranicznych, niską kwotę
kredytu w stosunku do całkowitych kosztów inwestycji oraz brak pewności uzyskania
dofinansowania środkami zagranicznymi.
Przy obecnym poziomie akcji kredytowej środki Funduszu alokowane są głównie
w dłużne papiery wartościowe, a mimo słabej akcji kredytowej obsługa Funduszu
generuje koszty (w 2012 r. koszty działalności wyniosły 508 tys. zł).
2

W związku z powyższym, tj. z uwagi na brak zainteresowania potencjalnych
beneficjentów przedmiotowym instrumentem wsparcia i tym samym nierealizowanie
przez Fundusz zamierzonych celów, uzasadniona jest likwidacja Funduszu
i przeznaczenie jego środków na bardziej efektywne wsparcie dla samorządów.
Zgodnie z projektem ustawy (art. 2 ust. 1 oraz art. 6) środki Funduszu, pozostające na
rachunku Funduszu w dniu jego likwidacji, Bank Gospodarstwa Krajowego ma
obowiązek przekazać w terminie miesiąca od dnia jego likwidacji na rachunek
dochodów budżetu państwa, część 19 – Budżet, finanse publiczne i instytucje
finansowe. Natomiast dłużne papiery wartościowe oraz lokaty, w które zainwestowane
zostały wolne środki Funduszu, Bank Gospodarstwa Krajowego ma obowiązek
sprzedać w takim terminie, aby środki uzyskane ze sprzedaży i likwidacji w terminie
miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy zostały przekazane do budżetu państwa.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez BGK, termin miesiąca na upłynnienie
papierów wartościowych, w których inwestowane są środki Funduszu, jest
wystarczający, bowiem w portfelu Funduszu znajdują się jedynie papiery skarbowe
i bony pieniężne z terminem zapadalności miesiąca. Zwracane środki zostaną
pomniejszone o wartość zobowiązań Banku Gospodarstwa Krajowego z tytułu
niewypłaconych do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy kredytów udzielonych ze
środków Funduszu (art. 2 ust. 4). Wg stanu na koniec 2012 r. jest to kwota 1,6 mln zł
obejmująca niewypłacone transze z tytułu zawartych umów kredytowych oraz wnioski,
w stosunku do których Bank podjął decyzję o udzieleniu kredytu, a nie została jeszcze
podpisana umowa.
Zgodnie z projektowanym przepisem art. 2 ust. 5, środki likwidowanego Funduszu
zwrócone do budżetu państwa zostaną uwzględnione przez Ministra Finansów
w projekcie ustawy budżetowej na rok 2014 w rezerwach celowych budżetu państwa.
Planuje się ujęcie ww. środków w rezerwach celowych z przeznaczeniem na dotacje
celowe na finansowanie działań z zakresu polityki rozwoju, stanowiących zadania
własne jednostek samorządu terytorialnego, nieujęte w kontrakcie wojewódzkim lub
regionalnym programie operacyjnym, które trwale przyczynią się do podniesienia
rozwoju oraz konkurencyjności regionu lub pozostają w związku z działaniami
realizowanymi w ramach regionalnego programu operacyjnego, tj. działania określone
3

w art. 20a ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
(Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.).
W ustawie budżetowej na 2013 rok w rezerwach celowych w cz. 83, poz. 45
„Dofinansowanie zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego” zaplanowano
kwotę 366,5 mln zł, z której mogą być finansowane ww. zadania. Planuje się zatem, iż
środki zlikwidowanego Funduszu zwrócone do budżetu państwa zwiększą środki
analogicznej rezerwy celowej planowanej w projekcie ustawy budżetowej na 2014 rok.
Ponadto, zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 in fine odpowiednio środki zlikwidowanego
Funduszu zwracane do budżetu w kolejnych latach, będą ujmowane w rezerwach
celowych na następne lata z przeznaczeniem na dofinansowanie ww. zadań własnych
jednostek samorządu terytorialnego, w zakresie działań określonych w art. 20a ustawy
z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.
O dofinansowanie zadań jednostek samorządu terytorialnego określonych w art. 20a
ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju występuje
właściwy minister lub właściwy miejscowo wojewoda, najczęściej poprzez wystąpienie
z wnioskiem o zapewnienie finansowania danego przedsięwzięcia, zgodnie z przepisami
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie wniosków
o zapewnienie finansowania lub dofinansowania z budżetu państwa projektów
finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz
niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) (Dz. U. Nr 238, poz. 1583).
Wniosek taki przed przekazaniem do Ministra Finansów podlega zaopiniowaniu przez
Ministra Rozwoju Regionalnego. Ostateczna decyzja o przyznaniu środków z rezerwy
celowej budżetu państwa w tym zakresie podejmowana jest przez Ministra Finansów.
Zatem mimo likwidacji Funduszu, przewiduje się, iż środki zwrócone do budżetu
w wyniku likwidacji Funduszu zostaną przeznaczone na wsparcie działań rozwojowych
w jednostkach samorządu terytorialnego.
Z uwagi na konieczność obsługi kredytów już udzielonych, zadania te, aż do ich
całkowitej spłaty, kontynuować będzie Bank Gospodarstwa Krajowego, który koszty tej
działalności będzie pokrywał z części kwot spłaconych kredytów. Na koszty obsługi
składają się m.in.: koszty wynagrodzeń, pochodnych i inne osobowe, koszty
realokowane Funduszu – tj. usługi: księgowe, kadrowe, płacowe, informatyczne,
4

oddziałowe oraz pozostałe koszty działania związane z obsługą Funduszu. Środki
uzyskane ze spłaty kredytów już udzielonych także zostaną przeznaczone na wyżej
wskazane zadania, poprzez ich ujęcie w rezerwach celowych budżetu państwa
z przeznaczeniem na dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego na
finansowanie działań określonych w art. 20a ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju.
W przypadku gdyby środki uzyskane ze spłaty kredytów w danym roku nie pokryły
kosztów ich obsługi i egzekucji roszczeń z nich wynikających, różnica między kosztami
obsługi Banku Gospodarstwa Krajowego a wartością środków uzyskanych ze spłaty
kredytów będzie sfinansowana ze środków uzyskanych przez Bank Gospodarstwa
Krajowego ze spłaty kredytów w latach następnych (art. 3 ust. 3 projektu ustawy).
BGK będzie przyjmował wnioski o udzielenie kredytów z Funduszu do dnia ogłoszenia
projektowanej ustawy. Wnioski o udzielenie kredytów, które wpłyną do BGK po dniu
ogłoszenia ustawy nie będą przez Bank rozpatrywane. Decyzje w sprawie udzielenia
kredytu z Funduszu w odniesieniu do wniosków, które wpłyną do dnia ogłoszenia
ustawy Bank Gospodarstwa Krajowego podejmuje najpóźniej do dnia wejścia w życie
ustawy. Ustawa, z wyjątkiem art. 4, wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia
ogłoszenia. Zatem, w przypadku wniosków, które wpłyną do Banku najpóźniej do dnia
ogłoszenia ustawy, BGK będzie miał 30 dni na podjęcie decyzji o udzieleniu kredytu.
Jest to termin przysługujący aktualnie Bankowi, na podstawie przepisów
obowiązującego rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 28 lutego
2011 r. w sprawie warunków i trybu udzielania przez Bank Gospodarstwa Krajowego
kredytów preferencyjnych ze środków Funduszu Rozwoju Inwestycji Komunalnych
(Dz. U. Nr 57, poz. 296), na podjęcie decyzji o przyznaniu kredytu.
Przewidziana w ustawie niemożność składania wniosków po dniu ogłoszenia
projektowanej ustawy nie grozi naruszeniem interesów potencjalnych kredytobiorców,
bowiem zainteresowanie kredytami z Funduszu jest niskie z uwagi na nieatrakcyjność
tego produktu (w IV kwartale 2012 r. nie wpłynął żaden wniosek o udzielenie kredytu
z FRIK), możliwość dostępu do kredytów komercyjnych o porównywalnych
parametrach oraz możliwość uzyskania wsparcia na analogiczne cele w formie
bezzwrotnej, tj. dotacji w ramach projektów pomocy technicznej oraz innych projektów
na przygotowanie inwestycji. Na niskie zainteresowanie jednostek samorządu
5

terytorialnego kredytami z Funduszu wpływa również zbliżający się koniec wdrażania
obecnej perspektywy finansowej UE, a w konsekwencji wyczerpanie się środków na
realizację kolejnych projektów. Ponadto, projekt został pozytywnie zaopiniowany przez
Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, która nie zgłosiła zastrzeżeń
w zakresie terminu wejścia w życie projektowanej ustawy.
Obowiązki sprawozdawcze Banku Gospodarstwa Krajowego względem ministra
właściwego do spraw finansów publicznych oraz ministra właściwego do spraw
rozwoju regionalnego zostały uregulowane w art. 5 projektu ustawy. Bank
Gospodarstwa Krajowego przekazuje w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie
ustawy bilans oraz rachunek zysków i strat według stanu na dzień likwidacji Funduszu.
Ponadto, Bank Gospodarstwa Krajowego składa do końca pierwszego kwartału każdego
roku sprawozdanie dotyczące kredytów spłaconych, kredytów pozostałych do spłaty
oraz kosztów obsługi kredytów i egzekucji roszczeń wynikających z udzielonych
kredytów poniesionych przez Bank według stanu na dzień 31 grudnia roku
poprzedniego. Ostatnie sprawozdanie składane jest za rok, w którym dokonano ostatniej
spłaty lub egzekucji kredytu.
Projekt przewiduje 30-dniowe vacatio legis, zatem ustawa wejdzie w życie w terminie
30 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem
art. 4, który wejdzie w życie z dniem ogłoszenia. Jak wskazano powyżej – wejście
w życie z dniem ogłoszenia art. 4 ustawy nie grozi naruszeniem interesów
potencjalnych kredytobiorców, a tym samym przewidywanemu terminowi wejścia
w życie tego przepisu nie stoją na przeszkodzie zasady demokratycznego państwa
prawa.
Projekt ustawy uzyskał pozytywną opinię Ministra Spraw Zagranicznych w zakresie
zgodności z prawem UE.
Projekt ustawy nie podlega notyfikacji do Komisji Europejskiej na podstawie
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu
funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239,
poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
6