Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych

4. Z przedstawionych powodów należy opowiedzieć się za pełną
integracją dyrektyw dotyczących prawa spółek, w tym Dyrektywy
w sprawie
transgranicznego
łączenia, z Kodeksem spółek
handlowych. Taki zabieg pozwoli uniknąć mnożenia ustaw
okołokodeksowych dotyczących instytucji uregulowanych w Kodeksie
spółek handlowych.

IV. Miejsce implementacji Dyrektywy w ramach Kodeksu spółek handlowych
1. Naturalnym miejscem implementacji Dyrektywy w ramach Kodeksu
spółek handlowych są przepisy Kodeksu dotyczące łączenia spółek.
Kodeks spółek handlowych zawiera przepisy dotyczące łączenia
spółek w Tytule IV (Łączenie, podział i przekształcenie spółek
– art. 491-584) w Dziale I (Łączenie się spółek – art. 491-527).
2. Jak była mowa, przedmiotem Dyrektywy jest transgraniczne łączenie
spółek kapitałowych w rozumieniu Dyrektywy. Problematyka łączenia
spółek kapitałowych jest uregulowana w Tytule IV, Dział I, Rozdział 2
(art. 498-516). Biorąc pod uwagę zakres podmiotowy Dyrektywy oraz
omówione zasady jej implementacji, a w szczególności zasadę
zgodności transgranicznego łączenia z prawem wewnętrznym każdej
z łączących się spółek oraz zasadę minimalnego standardu
transgranicznego łączenia, wydaje się, że problematyka transgranicz-
nego łączenia spółek kapitałowych powinna być uregulowana
w bezpośrednim „sąsiedztwie” regulacji dotyczącej łączenia krajowych
spółek kapitałowych. Rozstrzygającym kryterium przy podejmowaniu
decyzji o umiejscowieniu projektowanej regulacji w Kodeksie spółek
handlowych powinno być bowiem kryterium odwołujące się do typu
spółek uczestniczących w łączeniu, a nie kryterium ich statutu
personalnego.
3. Wydaje się zarazem, że ze względu na szczególny charakter
transgranicznego łączenia spółek kapitałowych, przepisy dotyczące
takiego rodzaju łączenia powinny być zamieszczone w odrębnym
rozdziale następującym bezpośrednio po rozdziale 2 (Łączenie się
spółek kapitałowych), a tytuły rozdziałów dotyczących łączenia

16
krajowych spółek kapitałowych oraz transgranicznego łączenia spółek
kapitałowych, powinny być zharmonizowane w ten sposób, aby
jednoznacznie wskazywać na statut personalny spółek kapitałowych
uczestniczących w łączeniu jako kryterium wyodrębnienia przepisów
o łączeniu spółek kapitałowych w ramach dwóch odrębnych
rozdziałów.

Część szczegółowa – proponowane zmiany przepisów
Kodeksu spółek handlowych

I. Kwestie konstrukcyjne i terminologiczne
1. W związku z przedstawionymi założeniami proponuje się, aby w Tytule
IV w Dziale I Kodeksu spółek handlowych wprowadzić po rozdziale 2
nowy rozdział 2¹ i zatytułować go „Transgraniczne łączenie się spółek
kapitałowych” i spółki komandytowo-akcyjnej”. Rozdział ten byłby
podzielony na dwie jednostki: oddział 1 – „Transgraniczne łączenie się
spółek kapitałowych” i oddział 2 – „Transgraniczne łączenie się spółki
komandytowo-akcyjnej”.
2.

Proponowane zmiany konstrukcyjne i terminologiczne pozwalają
osiągnąć następujące cele:
1) funkcjonalne powiązanie, zgodnie z celem Dyrektywy, przepisów
o łączeniu krajowych spółek kapitałowych i o łączeniu transgra-
nicznym spółek kapitałowych,
2) wyraźne wskazanie w tytułach rozdziałów poświęconych łączeniu
spółek kapitałowych, czy regulacja dotyczy łączenia krajowych spółek
kapitałowych czy transgranicznego łączenia spółek kapitałowych,
3) uniknięcie efektu „przedzielenia” rozdziału o łączeniu krajowych
spółek kapitałowych i rozdziału o łączeniu transgranicznym spółek
kapitałowych rozdziałem o łączeniu spółek osobowych,
4)
wprowadzenie nazwy nowego rozdziału 2¹ dotyczącego
transgranicznego łączenia spółek zgodnie z tytułem Dyrektywy (co
dodatkowo wskazuje na funkcjonalny związek z Dyrektywą) oraz

17
zgodnie z nazewnictwem stosowanym w orzecznictwie ETS
i doktrynie prawa spółek. Wydaje się bowiem, że bez ważnego
powodu nie należy nadawać określonym instytucjom nazw innych od
nazw, które są utrwalone w orzecznictwie, doktrynie i praktyce obrotu.
Nazwa „transgraniczne łączenie spółek kapitałowych” jest nazwą
utrwaloną i jednoznacznie rozumianą w orzecznictwie ETS, doktrynie
prawa spółek oraz w praktyce obrotu.

II. Podmiotowa zdolność do transgranicznego łączenia
Art. 491.
1. Proponuje się, aby definicja połączenia transgranicznego została
zamieszczona w przepisach ogólnych Rozdziału 1 w Dziale I w Tytule IV
w art. 491 K.s.h. Przepis art. 491 K.s.h. określa bowiem rodzaje łączenia
(łączenie spółek kapitałowych, łączenie spółek kapitałowych ze spółkami
osobowymi oraz łączenie spółek osobowych). Skoro zatem wprowadza
się nowy rodzaj łączenia (łączenie krajowej spółki kapitałowej i spółki
komandytowo-akcyjnej z zagraniczną spółką kapitałową), to z punktu
widzenia poprawności metodologicznej ten nowy rodzaj łączenia
powinien być wskazany i zdefiniowany w przepisie określającym
wszystkie rodzaje połączeń spółek dopuszczalnych prawem polskim.
2. Zakres podmiotowy nowej regulacji jest determinowany przez zakres
podmiotowy Dyrektywy. Jak była mowa, łączenia transgraniczne są
dopuszczalne wyłącznie między typami spółek kapitałowych, na których
łączenie zezwala prawo krajowe (art. 4 ust. 1 lit. a Dyrektywy w związku
z pkt 2 celów Dyrektywy). Definicję spółek kapitałowych w rozumieniu
Dyrektywy zawiera jej art. 2 pkt 1, który jako spółkę kapitałową określa
m. in. (art. 2 pkt 1 lit. a) spółkę, o której mowa w art. 1 Dyrektywy
68/151/EWG. W przypadku Polski obejmuje to spółkę z o.o., spółkę
akcyjną i spółkę komandytowo-akcyjną. Uzasadnia to zarazem zdefinio-
wanie połączenia transgranicznego w ramach nowego § 11 w art. 491
bezpośrednio po przepisie dotyczącym łączenia krajowych spółek
kapitałowych.

18
3. W świetle podstawowych założeń Dyrektywy powstaje wątpliwość, czy
zakres podmiotowy Dyrektywy obejmuje także polską spółkę
komandytowo-akcyjną. Względy natury funkcjonalnej nakazywałyby
przyjąć, iż Polska nie jest zobowiązana implementować Dyrektywy
w odniesieniu do tej spółki. Przemawiają za tym następujące powody:
1) zarówno tytuł Dyrektywy, jak i art. 1 Dyrektywy stanowią, że stosuje
się ją do spółek kapitałowych, podczas gdy w prawie polskim spółka
komandytowo-akcyjna jest klasyfikowana jako spółka osobowa
(art. 125 K.s.h.) [trafność takiej kwalifikacji wywołuje uzasadnione
wątpliwości wobec natury spółki komandytowo-akcyjnej. De lege lata
brak jednak podstaw do podważania tej kwalifikacji]. Również art. 1
Dyrektywy 68/151/EWG, do którego odsyła art. 1 pkt 1 lit. a
Dyrektywy, nie definiuje spółki komandytowo-akcyjnej jako spółki
kapitałowej,
2) implementacja Dyrektywy w odniesieniu do spółki komandytowo-
akcyjnej prowadziłaby do nieuzasadnionego zróżnicowania w ramach
przepisów o transgranicznych łączeniach. Prawo polskie (art. 491 § 1
K.s.h.) zezwala co prawda na łączenie się spółki kapitałowej
z osobową, ale spółka osobowa nie może być spółką przejmującą
lub nowo zawiązaną. Wynika stąd, że objęcie spółki komandytowo-
akcyjnej przepisami o transgranicznym łączeniu byłoby z założenia
ułomne. Spółka komandytowo-akcyjna – w przeciwieństwie do spółki
kapitałowej – byłaby zawsze „skazana” przez ustawodawcę na
unicestwienie, ponieważ w świetle prawa polskiego mogłaby być
wyłącznie spółką przejmowaną. Prowadziłoby to do dyskryminacji
spółki komandytowo-akcyjnej wobec innych spółek kapitałowych
(przede wszystkim spółek zagranicznych), biorących udział
w transgraniczym łączeniu. Dyrektywa nie zakłada istnienia takiego
zróżnicowania (por. art. 2 pkt 2 Dyrektywy, zawierający definicję
legalną połączenia). W tym stanie rzeczy, z perspektywy
prawidłowego funkcjonowania przepisów o transgranicznych
łączeniach w prawie polskim, w pierwszej kolejności wskazana byłaby
zmiana przepisów dotyczących spółki komandytowo-akcyjnej.

19
Warunkowałoby to następnie pełną implementację Dyrektywy wobec
tej spółki.
Za implementacją Dyrektywy w odniesieniu do spółki komandytowo-
akcyjnej przemawia jednak szereg argumentów, które nie mogą zostać
pominięte:
1) wykładnia literalna art. 2 pkt 1 lit. a Dyrektywy w związku z art. 1
Dyrektywy 68/151/EWG nakazuje przyjąć, że Dyrektywa obejmuje
swoim zasięgiem także spółkę komandytowo-akcyjną. Dyrektywa
odsyła bowiem do enumeratywnie wskazanego katalogu form
prawnych spółek, wymienionych w art. 1 Dyrektywy 68/151/EWG.
Skoro w związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej Polska
zgłosiła spółkę komandytowo-akcyjną jako podmiot objęty Dyrektywą
68/151/EWG, zaś na etapie uchwalania Dyrektywy nie podniosła
zastrzeżeń do treści odesłania, zawartego w art. 2 pkt 1 lit. a
Dyrektywy, spółkę komandytowo-akcyjną należy poczytywać jako
objętą reżimem Dyrektywy. Nieuwzględnienie tej spółki mogłoby
spotkać się z formalnym zarzutem braku pełnej implementacji
Dyrektywy,
2) pojęcie spółki kapitałowej, użyte w tytule oraz w art. 1 Dyrektywy,
należy interpretować w sposób autonomiczny, tzn. niezależnie od
znaczenia tych pojęć w krajowych systemach państw członkowskich.
Dyrektywa nie definiuje zatem spółek kapitałowych w rozumieniu
przyjętym w prawie polskim, ale w specyficznym znaczeniu,
przyjętym na potrzeby Dyrektywy,
3) interpretacja art. 4 ust. 1 pkt a Dyrektywy prowadzi do wniosku, że
zdolność łączeniowa w relacjach transgranicznych powinna stanowić
"lustrzane odbicie" zdolności łączeniowej w prawie krajowym.
Oznacza to, że także spółka komandytowo-akcyjna powinna
dysponować prawem transgranicznego łączenia na zasadach
przewidzianych Dyrektywą, skoro może łączyć się w stosunkach
krajowych.
Ostatecznie należy zatem uznać, iż prawo europejskie wymaga od Polski
implementacji Dyrektywy wobec spółki komandytowo-akcyjnej. Trzeba

20