Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych

U Z A S A D N I E N I E

Przedłożony projekt ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych ma na
celu implementację do polskiego systemu prawnego postanowień dyrektywy
2004/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.
w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa dla tuneli w transeuro-
pejskiej sieci drogowej.
Celem dyrektywy jest ustanowienie jednolitego sytemu bezpieczeństwa, stałego
poziomu obsługi i komfortu w transeuropejskiej sieci drogowej, w której tunele
stanowią ważne budowle ułatwiające komunikację w Europie. Dla właściwego
ich wykorzystania oraz wysokiego poziomu ochrony użytkowników Parlament
Europejski przyjął dyrektywę, harmonizującą przepisy poszczególnych krajów
w celu zapewnienia lepszego bezpieczeństwa wykorzystywania tuneli.
Proponowane zmiany przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach
publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 i Nr 23, poz. 136) mają na celu
zapewnienie minimalnego poziomu bezpieczeństwa użytkowników dróg
w tunelach w transeuropejskiej sieci drogowej przez zapobieganie krytycznym
zdarzeniom, które mogą zagrażać ludzkiemu życiu, środowisku i instalacjom
tunelowym, jak również przez zapewnienie ochrony w razie wypadków.
Dotyczyć to będzie wszystkich tuneli w ramach transeuropejskiej sieci
drogowej, posiadających długość ponad 500 m, znajdujących się w użytko-
waniu, w trakcie budowy lub na etapie projektowania. Obecnie w Polsce
w transeuropejskiej sieci drogowej nie znajduje się żaden tunel o długości
ponad 500 m. Przepisy będą obejmować nowo projektowane tunele i będą
obowiązywały już od etapu projektowania. Na dzień dzisiejszy planuje się
budowę co najmniej dwóch tuneli, które będą leżeć w transeuropejskiej sieci
drogowej. Są to tunele będące w:
– ciągu drogi S69 ywiec – Zwardoń (lokalizacja tunelu – Laliki); obecnie trwa
postępowanie odwoławcze od rozstrzygnięć w przetargu,
– ciągu drogi S7 Lubień – Zabornia, który jest w fazie projektowania.

2



Rozważany jest jeszcze jeden tunel leżący w ciągu drogi S2 (lokalizacja
– Warszawa Ursynów).
Długie tunele, o długości ponad 500 m, stanowią ważne budowle, które
ułatwiają komunikację między wielkimi obszarami Europy i odgrywają decydu-
jącą rolę w funkcjonowaniu i rozwoju regionu.
Zapewnienie bezpieczeństwa w tunelach wymaga podjęcia licznych działań
dotyczących m.in.: geometrii tunelu i jego projektu, urządzeń bezpieczeństwa,
obejmujących m.in. znaki drogowe, zarządzanie ruchem, szkolenie służb
ratunkowych, zapewnienie informacji dla użytkowników, jak bezpiecznie
zachowywać się w tunelach, oraz zapewnienie lepszej łączności między
odpowiedzialnymi władzami i służbami ratowniczymi oraz Policją.
Biorąc pod uwagę rodzaj i spodziewaną wielkość ruchu w każdym tunelu
powinny zostać określone minimalne wymagania bezpieczeństwa.
W art. 1 proponuje się zmiany w ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach
publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 i Nr 23, poz. 136):
– do
słowniczka zawartego w art. 4 ww. ustawy o drogach publicznych dodaje
się pkt 26, który definiuje pojęcie „transeuropejskiej sieci drogowej”,
obejmującej drogi krajowe wyszczególnione w załączniku I do decyzji
Komisji Europejskiej nr 1692/96/WE, oraz pojęcie „służb ratowniczych”,
– proponuje
się, aby minister właściwy do spraw transportu określił, w drodze
rozporządzenia, wykaz dróg krajowych leżących w transeuropejskiej sieci
drogowej,
– w ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r.
Nr 19, poz. 115 i Nr 23, poz. 136) proponuje się wykreślenie art. 9, z uwagi
na to, że jest to przepis martwy. W ciągu wielu lat obowiązywania tego
przepisu tylko jeden raz minister skorzystał z tej możliwości. Jednocześnie
w świetle wyroku NSA sygn. II SAB 98/99 z dnia 18 listopada 1999 r., który
stwierdza, że art. 9 ww. ustawy nie może być podstawą do zastępowania
organów właściwych do zaliczania dróg do kategorii dróg wojewódzkich,
powiatowych i gminnych przez Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej
(obecnie Ministra Transportu), zasadnym jest uchylenie tego przepisu.

3



Obecnie przepis art. 9 ustawy o drogach publicznych jest przepisem
martwym. Wnioski, które wpływają do resortu transportu w sprawie
zaliczenia odcinków dróg do odpowiedniej kategorii dróg publicznych,
dotyczą odcinków dróg, dla których nie ma wątpliwości, do jakiej kategorii
powinny zostać zaliczone (leżą w ciągu tych dróg) bądź dotyczą odcinków
dróg, które nie spełniają warunków określonych w art. 9 ust. 1 pkt 1-3.
W ustawie o drogach publicznych został określony właściwy tryb zaliczania
dróg do poszczególnych kategorii dróg publicznych (wojewódzkich – art. 6
ust. 2, powiatowych – art. 6a ust. 2, gminnych – art. 7 ust. 2) i z tego trybu
władze samorządowe powinny korzystać. Przepis art. 9 omawianej ustawy
nie może służyć jako narzędzie do rozwiązywania spraw, dla których brak
jest porozumienia między poszczególnymi podmiotami,
– konsekwencją dodania w słowniczku pojęcia „służb ratowniczych” jest
wykreślenie z art. 13 ust. 3 pkt 1 lit. a ustawy o drogach publicznych pojęć:
„Państwowej Straży Pożarnej, jednostek ochrony przeciwpożarowej
i pogotowia ratunkowego”. Służby te mieszczą się bowiem w ww. pojęciu
„służb ratowniczych”,
– w ustawie o drogach publicznych dodaje się rozdział 2a, dotyczący
zarządzania tunelami leżącymi w transeuropejskiej sieci drogowej.
W nowym rozdziale dodaje się art. 24a, w którym określono, kto zarządza
tunelem położonym w transeuropejskiej sieci drogowej, którego długość jest
większa niż 500 m.
Zarządca drogi, w ciągu której znajduje się tunel, pełni funkcję zarządzającego
tunelem. Do obowiązków zarządzającego tunelem należeć będzie m.in.:
– sporządzanie dokumentacji bezpieczeństwa i jej aktualizowanie,
– sporządzanie sprawozdań z każdego pożaru lub wypadku, w którym są
ranni lub zabici albo naruszona została konstrukcja tunelu, który wydarzy się
w tunelu, i przekazywanie ich w terminie miesiąca do wojewody, urzędnika
zabezpieczenia, służb ratowniczych i Policji,

4



– organizowanie szkoleń i ćwiczeń okresowych dla pracowników zarządza-
jącego tunelem i służb ratowniczych, we współpracy z urzędnikiem za-
bezpieczenia oraz Policją,
– przygotowywanie planów bezpieczeństwa określających zasady postę-
powania w przypadku awarii technicznej lub innych zdarzeń.
Dodaje się art. 24b, w którym wojewodzie powierzono sprawowanie nadzoru
nad zapewnieniem bezpieczeństwa tunelu. Obowiązki nałożone w tej ustawie
na wojewodę nie są nowymi zadaniami. Bowiem wojewoda w ramach
przedstawionych w art. 24b zadań (już istniejących zadań) jako przedstawiciel
Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze
województwa.
Wojewoda będzie sprawować nadzór nad zapewnieniem bezpieczeństwa
tunelu, w szczególności przez:
–
wydawanie pozwolenia na użytkowanie tunelu,
– wyłączenie z użytkowania lub ograniczenie użytkowania tunelu, jeżeli nie
są spełnione wymagania bezpieczeństwa,
– określanie warunków umożliwiających wznowienie użytkowania tunelu,
–
przeprowadzanie regularnych badań i kontroli tuneli oraz opracowywanie
odnośnych wymagań bezpieczeństwa.
Zgodnie z art. 24b ust. 1 pkt 9 wojewoda ma również obowiązek powia-
domienia uczestników ćwiczeń o ich terminie, miejscu przeprowadzenia oraz
obowiązku wzięcia w nich udziału. Natomiast wojewoda bezpośrednio w nich
nie uczestniczy.
W przypadku stwierdzenia, że dany tunel nie spełnia wymogów bezpie-
czeństwa, wojewoda powiadamia zarządzającego tunelem i urzędnika za-
bezpieczenia, że muszą zostać podjęte działania zwiększające bezpieczeństwo
tunelu.
Dodaje się art. 24c, który wprowadza pojecie „urzędnika zabezpieczenia”,
którego powołuje zarządzający tunelem, po uzyskaniu akceptacji wojewody.

5



Urzędnik zabezpieczenia jest niezależny we wszystkich sprawach bezpie-
czeństwa tunelu i nie podlega instrukcjom pracodawcy w odniesieniu do tych
spraw. Urzędnik zabezpieczenia może wykonywać swoje zadania w odniesieniu
do kilku tuneli położonych na obszarze działania danego zarządzającego
tunelem.
Do obowiązków urzędnika zabezpieczenia należeć będzie m.in.:
– koordynacja
współpracy zarządzającego tunelem ze służbami ratowniczymi
i Policją i udział w przygotowywaniu planów działania,
– udział w przygotowaniu planów bezpieczeństwa,
– udział w planowaniu, wdrażaniu i ocenie działań podejmowanych w razie
wypadku lub katastrofy budowlanej,
–
kontrola przeszkolenia pracowników zarządzającego tunelem oraz udział
w organizowaniu okresowych ćwiczeń.
Dodaje się art. 24d, w którym określono, że dokumentacja bezpieczeństwa,
którą sporządza zarządzający tunelem, stanowi integralną część dokumentacji
dotyczącej tunelu, gromadzonej przez zarządzającego tunelem w procesie
inwestycyjnym oraz użytkowaniu tunelu.
Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia,
zawartość dokumentacji bezpieczeństwa.
Dodaje się art. 24e, który wprowadza wspólne ćwiczenia dla personelu tunelu,
służb ratowniczych i Policji, we współpracy zarządzającego tunelem z urzęd-
nikiem zabezpieczenia i Policją.
Będą prowadzane dwa rodzaje ćwiczeń. Pierwsze to ćwiczenia okresowe, które
będą organizowane raz do roku, drugie to ćwiczenia w pełnym zakresie,
przeprowadzane w każdym tunelu przynajmniej raz na cztery lata.
Z uwagi na fakt, że przedmiotowe ćwiczenia mają na celu zapewnienie
bezpieczeństwa, właściwym ministrem do określenia rodzaju i zakresu tych
ćwiczeń jest minister właściwy do spraw wewnętrznych (obok ministra właści-
wego do spraw transportu).