eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPrawoAkty prawneProjekty ustawRządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw oraz o zmianie innych ustaw

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw oraz o zmianie innych ustaw

projekt ustawy dotyczy: umożliwienia swobodnego przepływu kadr między zawodami prawniczymi (osobom legitymizującymi się egzaminem zawodowym adwokackim, radcowskim lub odpowiednią praktyką prawniczą wykonywaną poza korpusem sędziów), dopracowania kryteriów doboru kandydatów do zawodu sędziego, eliminacji instytucji tzw. awansu poziomego

  • Kadencja sejmu: 6
  • Nr druku: 586
  • Data wpłynięcia: 2008-06-05
  • Uchwalenie: Projekt uchwalony
  • tytuł: zmieniająca ustawę o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, ustawę o prokuraturze oraz ustawę - Prawo o ustroju sądów powszechnych
  • data uchwalenia: 2008-06-25
  • adres publikacyjny:

586

U Z A S A D N I E N I E

I.
Pilne stworzenie nowoczesnego i jednolitego modelu aplikacji przygotowu-
jącej do zawodów prawniczych oraz wybór najlepszego modelu kariery sę-
dziowskiej to jedne z priorytetowych zadań państwa, co zostało wskazane
w exposé przedstawionym przez Prezesa Rady Ministrów w dniu 23 listo-
pada 2007 r.
Realizując to zadanie, Rada Ministrów w lutym 2008 r. przyjęła założenia
do ustaw wprowadzających nowe regulacje w zakresie dostępu do zawo-
dów prawniczych oraz racjonalizacji i uelastycznienia struktury organiza-
cyjnej sądów powszechnych, jak też wzmocnienia statusu sędziego i karie-
ry sędziowskiej.
Projekt założeń przewiduje daleko idącą swobodę przepływu kadr między
zawodami prawniczymi i określa drogi dochodzenia do powołania na sta-
nowisko sędziowskie. Najwłaściwszą z nich wydaje się umożliwienie do-
chodzenia do zawodu sędziego przedstawicielom innych zawodów praw-
niczych, legitymującym się egzaminem zawodowym (adwokackim, rad-
cowskim) oraz odpowiednią praktyką prawniczą, wykonywaną poza korpu-
sem sędziów. Założenie to zmierza do takiego ukształtowania modelu ka-
riery prawniczej, w którym najwyższą pozycję zajmowałby zawód sędzie-
go. Jest to rozwiązanie pożądane, gdyż zapewnia sprawowanie wymiaru
sprawiedliwości przez osoby doświadczone, posiadające odpowiednią
wiedzę zarówno teoretyczną, jak i praktyczną. Niemniej przyjęcie takiego
rozwiązania wymaga podjęcia odpowiednich działań, dzięki którym pozy-
cja materialna i prestiż zawodowy sędziego byłyby atrakcyjne dla przed-
stawicieli innych zawodów prawniczych. Ponadto jest konieczne wprowa-
dzenie jasnych i obiektywnych kryteriów doboru kandydatów do zawodu
sędziego. Stąd docelowy model zakłada, że nabór na stanowiska sę-
dziowskie miałby charakter konkursu, do którego przystępowaliby przed-
stawiciele wszystkich zawodów prawniczych. Tylko taka forma naboru bę-
dzie dawać bowiem gwarancję, że na stanowisko sędziowskie zostanie
powołany kandydat o najwyższych kwalifikacjach zawodowych. Co więcej,
stanowi ona pewien ogólny standard przeprowadzenia naboru na stanowi-
ska w służbie publicznej. Należy przypomnieć, że zasady dostępu obywa-
teli do służby publicznej zostały wskazane w orzecznictwie Trybunału Kon-
stytucyjnego. W
orzeczeniu z dnia 29 listopada 2007 r.

(SK 43/06) Trybunał podkreślił, że dostęp do stanowisk w służbie publicz-
nej w drodze konkursu przeprowadzanego na podstawie jasnych, okre-
ślonych w ustawie kryteriów powinien stanowić regułę. Zdaniem Trybunału
takie rozwiązanie odpowiada nie tylko wymogom sprawiedliwości, wyklu-
czając arbitralność rozstrzygnięć, ale ponadto służy realizacji dobra wspól-
nego, umożliwiając nabór najlepszych kandydatów na poszczególne sta-
nowiska w służbie publicznej. W świetle tego orzeczenia nie może ulegać
wątpliwości, że konstytucyjne zasady dostępu obywateli do służby pu-
blicznej powinny być respektowane w sposób szczególnie skrupulatny
przy obsadzaniu stanowisk sędziowskich. Warto ponadto wskazać, że na
obowiązek zachowania obiektywnych kryteriów oceny kandydatów do za-
wodu sędziego zwrócił uwagę Komitet Ministrów Rady Europy w Zaleceniu
Nr R(94)12, dotyczącym niezawisłości, sprawności i roli sędziów. Odwołu-
jąc się zatem do regulacji państw-członków Rady Europy w tym zakresie,
należy podkreślić, że przeprowadzanie naboru na stanowisko sędziego
w drodze konkursu stanowi tendencję dominującą.

II. Założeń opisanych na wstępie dokumentów programowych, mających na
celu prawidłowe wypełnienie norm ustrojowych określonych w art. 45 ust. 1
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, nie sposób zrealizować bez stosow-
nej nowelizacji ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy – Pra-
wo o ustroju sądów powszechnych i niektórych innych ustaw (Dz. U.
Nr 136, poz. 959).

Ustawa ta wprowadza bowiem do potencjalnej ścieżki kariery sędziowskiej
instytucję tzw. awansu poziomego, polegającego na ustanowieniu dodat-
kowych stanowisk sędziowskich: sędziego sądu okręgowego w sądzie re-
jonowym oraz sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym. Takie
rozwiązanie miało stanowić
instrument
swoistego
nagradzania
– w założeniu przede wszystkim w aspekcie finansowym – sędziów wła-
ściwie wykonujących swoje obowiązki, a nieaspirujących z różnych przy-

2
czyn do obejmowania stanowisk sędziowskich w
sądach wyższych.
W uzasadnieniu tej nowelizacji wyjaśniono, że sędziowie powołani na sta-
nowiska sędziego sądu okręgowego w sądzie rejonowym i sędziego sądu
apelacyjnego w sądzie okręgowym zachowują inwestyturę
w dotychczasowym zakresie, a do orzekania w sądzie wyższym mogą być
wyznaczani w drodze delegowania oraz mogą kandydować na ogólnych
zasadach do objęcia wolnych stanowisk sędziowskich w tym sądzie. Za-
sadniczym natomiast skutkiem objęcia przez sędziego jednego z tych sta-
nowisk ma być możliwość osiągania wynagrodzenia w stawkach przewi-
dzianych dla odpowiadających im stanowisk w sądzie hierarchicznie wyż-
szym.
Wejście w życie wspomnianej regulacji przewidziano na dzień 1 lipca
2008 r.

Trzeba jednak zauważyć, że tworzenie dwóch dodatkowych, tytularnych
w
istocie stanowisk w sądach rejonowych i okręgowych, pozostaje
w sprzeczności z założeniami wspomnianych na wstępie dokumentów
programowych, a ponadto pociągałoby za sobą negatywne skutki dla pra-
widłowej organizacji sądownictwa powszechnego, zarówno w aspekcie
ustrojowym, jak i praktycznym.

Jak wskazano na wstępie, nowy model dochodzenia do zawodu sędziego
przewiduje daleko idącą swobodę przepływu kadr między zawodami
prawniczymi, wprowadzając takie ukształtowanie modelu kariery prawni-
czej, w którym zawód sędziego byłby najbardziej prestiżowym zawodem.
W konsekwencji przewiduje się przeprowadzanie naboru na stanowiska
sędziowskie w formie konkursu, do którego przystępowaliby przedstawicie-
le wszystkich zawodów prawniczych.
Wejście w życie ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy – Pra-
wo o ustroju sądów powszechnych i niektórych innych ustaw (Dz. U.
Nr 136, poz. 959) wprowadziłoby tymczasem odrębną ścieżkę awansu
zawodowego, zastrzeżoną wyłącznie dla już urzędujących sędziów,
w istocie automatyczną i bez powiązania z rzeczywistymi osiągnięciami
i kwalifikacjami zawodowymi kandydatów. Awans poziomy miałby bowiem
następować w zasadzie na skutek upływu określonego czasu, bez doko-

3
nywania merytorycznej oceny dotychczasowej pracy sędziego kandydują-
cego na wyższe stanowisko sędziowskie.
Niezależnie od powyższego należy wskazać, że instytucja awansu pozio-
mego nie jest również spójna z systemowymi założeniami aktualnie obo-
wiązującej ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, które przyjmu-
ją ścisłe powiązanie awansu zawodowego sędziego z hierarchiczną struk-
turą sądów powszechnych. Awans zawodowy polega na objęciu stanowi-
ska sędziowskiego w sądzie bezpośrednio wyższym przez kandydata wy-
łonionego w drodze konkursu. W wypadku kandydatów ze środowiska sę-
dziowskiego okres zajmowania dotychczasowego stanowiska sędziow-
skiego jest tylko jednym z warunków ubiegania się o wyższe stanowisko
sędziowskie. Instytucja awansu poziomego, wiążąc się z koniecznością
utworzenia wyższych stanowisk sędziowskich w sądach niższych, odrywa-
łaby się zatem od hierarchicznego modelu sądownictwa powszechnego,
komplikowałaby nadmiernie jego organizację i czyniła strukturę stanowisk
sędziowskich nieprzejrzystą.

System awansu poziomego stanowiłby zarazem istotny czynnik demoty-
wujący sędziów o dużym doświadczeniu i wysokich kwalifikacjach zawo-
dowych do ubiegania się o wyższe stanowiska sędziowskie w sądzie wyż-
szym, czyli w drodze tzw. awansu pionowego. Jednocześnie im dłuższy
byłby staż sędziowski, tym mniejsza byłaby wola sędziów do podnoszenia
kwalifikacji zawodowych i dbałość o najwyższą jakość orzecznictwa, skoro
i tak po upływie określonego czasu mieliby perspektywę awansu na wyż-
sze stanowisko sędziowskie – tyle że w sądzie niższym.

W praktyce ze ścieżki awansu pionowego korzystaliby najczęściej sędzio-
wie o krótszym stażu zawodowym, co mogłoby negatywnie rzutować na
funkcjonowanie sądów wyższych, ze swej istoty rozpoznających sprawy
bardziej zawiłe, wymagające nie tylko bardzo dobrego przygotowania me-
rytorycznego, ale i dużego doświadczenia zawodowego sędziów.
Pogłębiłoby to aktualne problemy z doborem kadry sędziowskiej o odpo-
wiednich kwalifikacjach zawodowych w sądach apelacyjnych. Należy bo-
wiem wskazać, że już obecnie w apelacjach, w których sądy okręgowe są
znacznie oddalone od siedziby sądu apelacyjnego, jest obserwowana nie-

4
chęć sędziów do ubiegania się o stanowisko sędziego sądu apelacyjnego,
gdyż jego objęcie powoduje konieczność codziennych, uciążliwych dojaz-
dów do miejsca pracy albo konieczność przeniesienia centrum życiowego
sędziego.

W tych okolicznościach, mając na względzie nieuchronność zmian modelu
kariery prawniczej, w tym sędziowskiej, oraz związaną z tym konieczność
wzmocnienia statusu sędziego, zakłada się odejście od idei awansu po-
ziomego i zastąpienie go projektowanym dwuetapowym mechanizmem
wzrostu wynagrodzeń sędziowskich.

W pierwszej kolejności w sądach rejonowych i okręgowych, w miejsce
„dodatkowych”, związanych z instytucją awansu poziomego, stanowisk sę-
dziowskich przewiduje się dla sędziów sądów rejonowych i okręgowych po
15 latach zajmowania danego stanowiska trzecią stawkę awansową, której
osiągnięcie będzie skutkować uzyskiwaniem przez sędziego wyższego
wynagrodzenia zasadniczego – a więc w zasadzie tego samego skutku, co
ewentualne uzyskanie awansu poziomego. Dla sędziów sądów apelacyj-
nych pozostaną – tak jak dotychczas – dwie stawki awansowe.

Okresy zajmowania danego stanowiska sędziowskiego, niezbędne dla
uzyskiwania kolejnych stawek awansowych, będą wynosić: 5 lat dla stawki
pierwszej awansowej, 10 lat dla stawki drugiej awansowej i 15 lat dla
stawki trzeciej awansowej. Zapewnienie możliwości uzyskania wyższych
stawek wynagrodzenia w krótszej niż dotychczas perspektywie ma służyć
wzmocnieniu statusu w szczególności sędziów sądów rejonowych.

Omawiane okresy, traktowane jako minimalne, będą ulegać wydłużeniu
o 3 lata (podobnie jak ma to miejsce obecnie) w wypadkach ukarania sę-
dziego w danym okresie karą dyscyplinarną lub dwukrotnego wytknięcia
uchybienia w trybie art. 40 u.s.p., bądź dwukrotnego zwrócenia uwagi
w trybie art. 37 § 4 u.s.p. W ten sposób awans finansowy pozostaje po-
wiązany z wymaganiem w zasadzie nienagannej służby.
Wprowadzenie trzeciej stawki awansowej (w wysokości 120 % wynagro-
dzenia zasadniczego) dla sędziów sądów rejonowych i okręgowych jest
zatem spowodowane koniecznością stworzenia sędziom perspektywy sys-
tematycznego awansu płacowego w całym potencjalnym okresie ich służ-

5
strony : 1 . [ 2 ] . 3

Dokumenty związane z tym projektem:



Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Akty prawne

Rok NR Pozycja

Najnowsze akty prawne

Dziennik Ustaw z 2017 r. pozycja:
1900, 1899, 1898, 1897, 1896, 1895, 1894, 1893, 1892

Monitor Polski z 2017 r. pozycja:
938, 937, 936, 935, 934, 933, 932, 931, 930

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: