Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych

6
innymi podmiotami przetwarzającymi dane osobowe powoduje, iż
niejednokrotnie nie stosują się one do – formułowanych przez Generalnego
Inspektora w decyzjach administracyjnych – nakazów i zakazów, bądź
uniemożliwiają podejmowanie działań, do których upoważnia go ustawa,
dopuszczając się tym samym świadomego naruszenia przepisów prawa.

W wielu przypadkach przyczyną powyższego jest także brak właściwej reakcji
ze strony organów stosujących przepisy karne. Działania organów ścigania
w sprawach o popełnienie przestępstw określonych w ustawie o ochronie
danych osobowych nie tylko nie służą wzmocnieniu ochrony danych
osobowych, ale niejednokrotnie są przyczyną jej osłabienia wskutek
powierzchownego i zbyt łagodnego traktowania podmiotów odpowiedzialnych
za naruszanie tych przepisów. Analiza dotychczasowej działalności Generalnego
Inspektora przeprowadzona pod kątem skierowanych do organów ścigania
zawiadomień o popełnieniu przestępstwa wskazuje, iż na 462 takich
zawiadomień jedynie w 58 przypadkach skierowane zostały do sądów akty
oskarżenia1. Nawet w sytuacjach ewidentnych naruszeń przepisów ustawy
organy ścigania umarzają prowadzone postępowania wskazując jako podstawę
wydawanych w tym zakresie postanowień znikomą społeczną szkodliwość
czynu, tj. art. 17 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks
postępowania karnego. Takie działania wzmacniają w podmiotach, wobec
których kierowane są zarzuty popełnienia przestępstwa poczucie bezkarności,
wskutek czego obowiązki płynące z ustawy są przez nie lekceważone, a w
osobach, których – statuowane przez ustawę w art. 1 – prawo do ochrony ich
danych zostało naruszone, rodzi poczucie zagrożenia i bezsilności w związku
z brakiem realnej możliwości jego ochrony w postępowaniu karnym.
W celu zapewnienia realnej ochrony danych osobowych w projekcie
ustawy zaproponowano wyposażenie Generalnego Inspektora w takie

1 Stan na dzień 31 grudnia 2006 r.

7
instrumenty egzekwowania prawa od podmiotów naruszających przepisy ustawy
o ochronie danych osobowych, które okażą się bardziej skuteczne od
dotychczasowych. Podkreślić przy tym należy, iż wymaga tego również prawo
unijne, nie narzucając przy tym środków, przy pomocy których efekt ten
zostanie osiągnięty. Istotne jest bowiem jedynie, aby wskutek zastosowanego
rozwiązania osiągnięty został zamierzony cel – a więc skuteczność w
egzekwowaniu przestrzegania prawa. Doświadczenia wielu państw europejskich
wskazują, że rozwiązaniem przynoszącym realny skutek w postaci podniesienia
poziomu ochrony danych osobowych także wśród podmiotów, które wcześniej
uporczywie działały niezgodnie z obowiązującymi przepisami, jest przyznanie
organowi ds. ochrony danych osobowych możliwości nakładania kar
pieniężnych. Takim uprawnieniem dysponują organy ochrony danych
osobowych m.in. w Austrii, Czechach, Grecji, Hiszpanii, Portugalii, Niemczech,
Słowacji, Estonii, Słowenii, Cyprze, Łotwie oraz we Francji.
W związku z powyższym, aby stworzyć w polskim systemie prawa
efektywną ochronę danych osobowych i zapewnić Generalnemu Inspektorowi
Ochrony Danych Osobowych instrument umożliwiający skuteczną egzekucję
obowiązków wynikających z ustawy o ochronie danych osobowych konieczne
jest rozszerzenie jego uprawnień i wyposażenie go w prawo nakładania w
drodze decyzji administracyjnych kar pieniężnych. Ich wysokość określono jako
równowartość od 1000 do 100 000 euro (art. 48a ust. 1). Wskazać w tym
miejscu należy, iż górna granica kar pieniężnych nakładanych przez niektóre
europejskie organy ds. ochrony danych osobowych wynosi: w Czechach
ok. 618 000 euro, w Grecji ok. 146 735 euro, w Hiszpanii ok. 601 012 euro,
w Niemczech ok. 250 000 euro, w Słowacji ok. 243 297 euro. Generalny
Inspektor będzie mógł nałożyć karę pieniężną na podmiot, który nie wykonuje
decyzji wydanej na podstawie art. 18 ust. 1 (nakazanie przywrócenia stanu

8
zgodnego z prawem) lub art. 44 ust. 2 (odmowa rejestracji zbioru wraz
z nakazem zastosowania środków określonych w ustawie).
Decyzja Generalnego Inspektora, której niewykonanie stanowić ma
przesłankę nałożenia kary pieniężnej, powinna mieć charakter bezwzględnie
obowiązujący, co oznacza pozostawanie decyzji w obiegu prawnym po
ewentualnej i zainicjowanej przez stronę kontroli instancyjnej lub sądowej.
Powyższa regulacja ma zapobiec możliwości dwutorowego badania przez
sąd w zasadzie tożsamej sprawy (decyzji nakazującej oraz decyzji o nałożeniu
kary pieniężnej za niewykonywanie decyzji nakazującej). Potrzeba zapewnienia
pewności sytuacji prawnej adresatów decyzji uzasadnia odstępstwo od
generalnej zasady procedury administracyjnej, czyli rezygnację z możliwości
nałożenia kary pieniężnej za niewykonywanie decyzji, która choć ostateczna
i podlegająca wykonaniu może zostać wzruszona w wyniku kontroli sądowej.
Możliwość nakładania kar pieniężnych w drodze decyzji
administracyjnych poddanych kognicji sądów administracyjnych nie jest
instytucją nową i stanowi nawiązanie do istniejących regulacji w prawie
polskim.

Zgodnie z art. 204 ust. 8 i 9 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r.
o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych w razie nieusunięcia
nieprawidłowości w wyznaczonym terminie, organ nadzoru (Komisja Nadzoru
Finansowego) może nałożyć na towarzystwo, depozytariusza lub osobę trzecią,
której fundusz lub towarzystwo powierzyło wykonywanie niektórych czynności,
karę pieniężną w wysokości do 500.000 zł. Natomiast w przypadku stwierdzenia
na podstawie uzyskanych informacji, wyjaśnień lub dokumentów, rażącego
naruszenia prawa lub rażącego naruszenia interesu członków funduszy, organ
nadzoru może nałożyć na towarzystwo, depozytariusza lub osobę trzecią, której
fundusz lub towarzystwo powierzyły wykonywanie niektórych czynności, karę

9
pieniężną w wysokości do 500.000 zł, bezpośrednio po stwierdzeniu tych
naruszeń.
Zgodnie z art. 165 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi w przypadku gdy spółka prowadząca giełdę narusza
przepisy prawa, nie przestrzega zasad uczciwego obrotu lub narusza interesy
uczestników obrotu, Komisja Nadzoru Finansowego może nałożyć karę
pieniężną do wysokości 1.000.000 zł.
Zgodnie z art. 66 ust. 2 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie
kolejowym Prezes Urzędu Transportu Kolejowego za naruszenie przez
przedsiębiorcę określonego przepisu nakłada, w drodze decyzji, karę pieniężną
w wysokości do 2% rocznego przychodu przedsiębiorcy, osiągniętego w
poprzednim roku kalendarzowym. Niezależnie od kary pieniężnej Prezes UTK
może nałożyć karę pieniężną na kierownika zarządcy i przewoźnika kolejowego,
z tym że kara ta może być wymierzona w kwocie nie większej niż 300 % jego
wynagrodzenia miesięcznego.
Generalny Inspektor ustalając wysokość kary pieniężnej będzie
obowiązany uwzględniać zakres naruszenia, dotychczasową działalność
podmiotu w zakresie przestrzegania przepisów o ochronie danych osobowych
oraz jego możliwości finansowe. Wprowadzony został również przepis, który
przewiduje, iż nie nakłada się kary pieniężnej, jeżeli od dnia popełnienia
czynów zagrożonych karą upłynęły 2 lata (art. 48a ust. 6).
Uzasadniając wyposażenie Generalnego Inspektora w możliwość
nakładania kar pieniężnych w wysokości do 300% miesięcznego wynagrodzenia
na osobę, która uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie czynności
kontrolnych wskazać należy, że proponowane rozwiązanie (art. 48a ust. 4) jest
konsekwencją praktycznych problemów, z którymi Generalny Inspektor spotkał
się w swojej dotychczasowej działalności. Zdarzały się bowiem przypadki, gdy

10
kontrolowane podmioty utrudniały bądź wręcz uniemożliwiały przeprowadzanie
kontroli, do których inspektorzy są upoważnieni z mocy prawa.
Nakładanie przez Generalnego Inspektora kar pieniężnych w drodze
decyzji administracyjnej poddane będzie na zasadach ogólnych kontroli sądowej
(art. 48b). Za poddaniem nadzorowi sądu administracyjnego decyzji o nałożeniu
kary pieniężnej przemawia doskonała znajomość problematyki ochrony danych
osobowych w związku z tym, iż rozpatruje on również skargi na inne decyzje
administracyjne wydawane przez organ ds. ochrony danych osobowych.
Zarówno doświadczenie sądu w tym zakresie, jak też znajomość tematyki
ochrony danych osobowych niewątpliwie sprawi, iż decyzje Generalnego
Inspektora będą weryfikowane przez sąd, który – ze względu na merytoryczne
przygotowanie – będzie mógł realnie ocenić zasadność nałożonej kary oraz jej
adekwatność do spowodowanego czynu.
W art. 48c ust. 1 i 2 sprecyzowane zostały – w sposób nie budzący
wątpliwości – terminy uiszczania kar pieniężnych oraz sposób ich ściągania.
Skorelowany jest on z art. 2 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r.
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r.
Nr 229, poz. 1954, ze zm.), zgodnie z którym egzekucji administracyjnej
podlegają grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji
publicznej. rodki pochodzące z kar pieniężnych stanowić będą dochód budżetu
państwa (art. 48c ust. 3).
W rozdziale 8, w art. 53 ust. 2 oraz w art. 53a, stypizowane zostały dwa
nowe przestępstwa. Pierwsze z nich odnosi się do przetwarzania –
wymienionych w art. 27 ust. 1 ustawy – danych poddanych przez ustawodawcę
szczególnej ochronie, przed zarejestrowaniem zbioru danych. Przepis ten
skorelowany jest z obowiązkiem wynikającym z art. 46 ust. 2 ustawy, który
uzależnia legalność przetwarzania tej kategorii danych od uprzedniego
zarejestrowania zbioru danych, w którym są one przetwarzane. Drugi z