Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw

6
w celu przejęcia kontroli nad systemem jako narzędziem do bezprawnego
wykorzystywania. Przewidując omawiany nowy typ przestępstwa, projekt usuwa
istotną lukę w obowiązującym prawie, gdyż tego rodzaju szkodliwe działania
pozostają obecnie poza zakresem penalizacji.
Przepis penalizujący przestępstwo tzw. sniffingu, skutkujące naruszeniem
tajemnicy komunikacji, znajduje się w projektowanym § 3 art. 267 K.k.
Jednocześnie projekt wzbogaca zespół znamion tego typu przestępstwa
o znamię „oprogramowanie specjalne”. Zmiana taka stanowi reakcję na
wynikające z postępu technologicznego konsekwencje, skutkujące
możliwościami wykorzystywania takiego oprogramowania do realizacji
przestępczego celu zachowania sprawcy, jakim jest uzyskanie informacji, do
której sprawca nie jest uprawniony.
Projektowany art. 267 § 4 K.k. przewiduje penalizację zachowania pole-
gającego na ujawnieniu innej osobie informacji uzyskanej w sposób określony
w § 1 i 3 tego artykułu. W treści przepisu nie przywołano § 2, gdyż przepis ten
odnosi się do uzyskania dostępu do systemu informatycznego, nie zaś do
uzyskania informacji.
Dotychczas przewidziany w odniesieniu do czynów określonych w art. 267 K.k.
tryb ścigania na wniosek projekt konsekwentnie przewiduje również
w przypadku nowego typu przestępstwa opisanego w projektowanym przepisie
§ 2 tego artykułu.
Proponowana przez projekt zmiana odnosząca się do przepisu art. 269a K.k.
polega na uzupełnieniu znamion strony przedmiotowej opisanego w nim typu
czynu o znamię „utrudnienie dostępu”, skutkując rozszerzeniem penalizacji
wynikającej z tego przepisu, co pozostaje w zgodzie z wymogiem art. 3 Decyzji
ramowej, który pośród zachowań stanowiących poważne naruszenie lub
przerwanie funkcjonowania systemu informatycznego wymienia również
„zatajanie lub uczynienie niedostępnymi” danych komputerowych. Znamię
„utrudnienie dostępu” obejmowałoby oba te sposoby działania sprawcy,
pozwalając równocześnie na zachowanie terminologicznej spójności z tożsa-

7
mym treściowo znamieniem, mającym charakter znamienia czynności wyko-
nawczej, użytym przez ustawodawcę w opisie czynu z art. 268a § 1 K.k.
Zasadne jest, aby w tym miejscu wskazać ponadto na zmianę odnoszącą się do
przepisu art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych
za czyny zabronione pod groźbą kary, przewidzianą w art. 5 projektu, mającą
charakter zmiany porządkującej, a prowadzącą do zapewnienia możliwości
pociągnięcia podmiotu zbiorowego do odpowiedzialności za wszystkie
przestępstwa przewidziane w powołanej powyżej Decyzji ramowej. W związku
z

tym jest konieczne objęcie wskazanym przepisem ustawy, dotychczas
pominiętego, przestępstwa z art. 269a K.k.
Ad 3.
Decyzja ramowa Rady 2003/568/WSiSW z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie
zwalczania korupcji w sektorze prywatnym penalizuje korupcję bierną w sposób
szerszy niż czyni to obowiązujący przepis art. 296a K.k. Decyzja ramowa
bowiem obejmuje nie tylko osoby zajmujące stanowiska kierownicze, ale każdą
osobę pracującą w takiej jednostce. Ponadto Decyzja ramowa nakazuje objęcie
karalnością zachowanie polegające na żądaniu przez takie osoby korzyści
majątkowej lub osobistej w zamian za działanie lub zaniechanie naruszające
obowiązki takiej osoby (art. 2 ust. 1 lit. b). Biorąc pod uwagę ww. regulację
art. 296a K.k. uzupełniono przez dodanie słowa „żąda” oraz sformułowania
„świadcząc pracę na rzecz takiej jednostki”. Skorzystano jednocześnie
z możliwości przewidzianej w art. 2 ust. 3 Decyzji ramowej polegającej na
ograniczeniu odpowiedzialności za przestępstwo korupcji do działań, które
oznaczają lub mogą oznaczać naruszenie konkurencji w zakresie nabywania
towarów lub usług, pozostawiając bez zmian brzmienie art. 296a § 1 K.k. in fine.
Ad 4.
Decyzja ramowa Rady 2005/214/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie
stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym
nakłada na Rzeczpospolitą Polską, jako państwo członkowskie Unii
Europejskiej, obowiązek wprowadzenia do krajowego porządku prawnego
przepisów umożliwiających wykonywanie orzeczeń dotyczących kar oraz

8
środków, których pokrzywdzony nie mógł w ramach postępowania karnego
dochodzić na drodze cywilnoprawnej (postępowania adhezyjnego). Stąd
w projekcie nie uwzględniono środków karnych w postaci obowiązku
naprawienia szkody, a także nawiązki orzekanej na rzecz pokrzywdzonego
w celu zadośćuczynienia, orzekanych w ramach procesu karnego.
Na gruncie prawa polskiego znajdują one swój odpowiednik w instytucjach kary
grzywny, kary pieniężnej orzekanej wobec podmiotów zbiorowych, środków
karnych w postaci nawiązki oraz świadczenia pieniężnego, a w przypadku
wykroczeń również obowiązku naprawienia szkody. Obejmują także orzeczenia
zasądzające od skazanego koszty sądowe – bezpośrednio na podstawie
orzeczeń właściwych organów sądowych (głównie sądów) innych państw UE,
wydanych w następstwie zakończonego w tych państwach postępowania
karnego. Przepis art. 611fa § 1 stanowi, że polski sąd może wystąpić do
właściwych organów państwa członkowskiego UE w razie prawomocnego
orzeczenia wobec obywatela polskiego lub cudzoziemca grzywny lub środka
karnego (…), oznacza to, że wystąpienie takie będzie możliwe nie tylko
w przypadku skazania na taką karę czy środek karny, ale również w sytuacji
innych orzeczeń np. orzeczenia zobowiązania obwinionego do uiszczenia
zastępczej kary grzywny, orzeczonej w wyniku uchylania się od wykonania kary
ograniczenia wolności (art. 23 K.p.w. ), zobowiązania skazanego do uiszczenia
zastępczej kary grzywny, w przypadku uchylania się od odbywania kary
ograniczenia wolności (art. 65 K.k.w.), zobowiązania do uiszczenia kary
grzywny z uwagi na ponoszoną odpowiedzialność posiłkową (art. 24 § 1 K.k.s.).
Z kolei obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnej (np. zaległego
podatku) orzeczony obok kary grzywny (art. 26 K.k.s.), jako stanowiący
zobowiązanie do realizacji odrębnego zobowiązania prawnego niemającego
charakteru represyjnego ani kompensacyjnego i niezaliczonego do systemu kar
i środków karnych, nie może zostać zaliczony do kar o charakterze pieniężnym.
Dotychczasowa procedura, wskazana w Kodeksie postępowania karnego
(Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.) w rozdziale 66 „Przejęcie
i przekazanie orzeczeń do wykonania” przewiduje, że w razie otrzymania
wniosku państwa obcego o wykonanie niektórych typów orzeczeń

9
prawomocnych, Minister Sprawiedliwości zwraca się do właściwego sądu
o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalności przejęcia orzeczenia
do wykonania w Rzeczypospolitej Polskiej (art. 609 § 1 i 2). Po przejęciu
orzeczenia do wykonania, sąd określa kwalifikację prawną według prawa
polskiego oraz karę i środek podlegający wykonaniu, a także dokonuje
ewentualnego zaliczenia kar lub środków już wykonanych za granicą oraz
przeliczenia na polską walutę wysokości orzeczonej tam grzywny (art. 611c
§ 1, 2 i 3). Następuje tym samym przekształcenie orzeczenia organu obcego
państwa w orzeczenie sądu polskiego, przez co faktycznie wykonaniu podlega
to właśnie krajowe orzeczenie.
Procedura ta nie może jednak zostać zastosowana w odniesieniu do
mechanizmu uznawania i wykonywania orzeczeń, o których mowa w Decyzji
ramowej. Ta bowiem wprowadza odmienną od opisanej procedurę, na
podstawie której sąd krajowy ma obowiązek spowodować wykonanie
orzeczenia organu państwa obcego „bez żadnych dodatkowych formalności”.
Procedura ta, z założenia, ma być jak najbliższa krajowej procedurze
wykonawczej, w której zastosowanie znajdą niemal wyłącznie dotychczas
istniejące regulacje prawne państwa wykonania orzeczenia. Zasadę tę
podkreślono w art. 9 Decyzji ramowej.
Ponadto Decyzja ramowa przewiduje szereg przesłanek odmowy wykonania,
które są odmienne od wskazanych w art. 611b K.p.k. Co więcej, Decyzja
ramowa wskazuje, że zasadą jest bezpośrednie komunikowanie się właściwych
organów (art. 4 ust. 3), zaś obowiązujące obecnie przepisy zakładają
każdorazowe pośrednictwo Ministra Sprawiedliwości. Decyzja ramowa
ogranicza też poważnie możliwość odmowy wykonania orzeczenia z uwagi na
brak wymogu podwójnej karalności.
W związku z powyższym uznano, że instytucja opisana w Decyzji ramowej jest
szczególną formą przejmowania i przekazywania orzeczeń do wykonania,
zawierającą szereg odrębności, w związku z czym postanowiono o za-
mieszczeniu dotyczących jej przepisów w nowych rozdziałach 66a i 66b,
w art. 611fa-611fm.

10
Przy czym, podobnie jak rozdział 66 „Przyjęcie i przekazanie orzeczeń do
wykonania”, nowa regulacja została zamieszczona w Kodeksie postępowania
karnego, stanowiąc „procesową” podstawę do wystąpienia o wykonanie
polskiego orzeczenia w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej oraz do
uznania i wykonania orzeczenia zagranicznego.
Art. 611fa-611fe odnoszą się do występowania przez polski sąd do właściwych
organów innych państw członkowskich UE o bezpośrednie wykonanie
prawomocnych orzeczeń nakładających karę grzywny, środki karne w postaci
nawiązki lub świadczenia pieniężnego oraz zasądzone koszty sądowe.
Zamieszczenie w art. 5 projektu odwołania do odpowiedniego stosowania
powołanych przepisów w ustawie z dnia 28 października 2002 r. o odpo-
wiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary
(Dz. U. Nr 197, poz. 1661, z późn. zm.) pozwala również na występowanie
o wykonanie kary pieniężnej lub też zasądzonych kosztów sądowych od
podmiotu zbiorowego. O takie wykonanie zwracać się może sąd właściwy do
wykonania ww. kar lub środków do sądu lub innego właściwego organu
państwa Unii Europejskiej (zgodnie z art. 2 Decyzji ramowej państwa
członkowskie będą zobowiązane wskazać Sekretariatowi Generalnemu Rady,
który udostępni informację wszystkim innym państwom, organy, które będą
uprawnione do występowania i wykonywania orzeczenia), w którym osoba
skazana ma stałe lub czasowe miejsce pobytu, posiada mienie lub prowadzi
działalność zawodową (art. 611fa § 1). Występując o wykonanie orzeczenia,
sąd wydaje postanowienie, które podlega zaskarżeniu (art. 611fe).
Kierując się wytycznymi zawartymi w art. 4 ust. 4 Decyzji ramowej, w ostatnim
zdaniu art. 611fa § 2 zawarto wskazanie, zgodnie z którym sąd polski występuje
o wykonanie orzeczenia tylko do jednego państwa członkowskiego. Ma to
zapobiec sytuacji, w której osoba skazana posiadająca mienie w kilku krajach
zostaje de facto ukarana kilkakrotnie, gdzie organy wezwane różnych państw
niezależnie od siebie realizują przekazane im orzeczenia. Wskazany przepis
nie stoi natomiast na przeszkodzie występowaniu kolejno do różnych państw,
w sytuacji gdy okaże się, że z różnych przyczyn wykonanie orzeczenia
w jednym z nich nie jest możliwe.