Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy - Prawo o notariacie

- 2 -
odwołujących się od wyników egzaminów zawodowych, gdyż zapewni skrócenie okresu
rozpoznawania odwołań.
Podkreślić trzeba, że prace komisji odwoławczych po egzaminach zawodowych
przeprowadzonych w roku 2010 trwały średnio ponad 10 miesięcy. Składane odwołania były
bardzo często obszerne i zawierały wieloaspektowe zarzuty, dotyczące nie tylko zasadności
wystawionej oceny, ale także prawidłowości konstrukcji zadań oraz pytań egzaminacyjnych,
jak również zarzuty dotyczące przebiegu samego egzaminu. Rozpoznanie tych odwołań
wymagało w konsekwencji dogłębnej ich analizy i omówienia, co okazało się w istocie dość
czasochłonne.
Szacuje się, że w bieżącym roku do egzaminu adwokackiego przystąpi przeszło 1500
osób, w tym około 1200 aplikantów, przeszło 200 osób, które nie zdały ubiegłorocznego
egzaminu adwokackiego, oraz około 50 osób uprawnionych z innego tytułu niż odbycie
aplikacji adwokackiej. Do egzaminu radcowskiego przystąpi około 3425 osób, w tym około
2930 aplikantów oraz 335 osób, które nie zdały ubiegłorocznego egzaminu radcowskiego, a
ponadto 160 osób uprawnionych z innego tytułu niż odbycie aplikacji radcowskiej. Z kolei do
egzaminu notarialnego przystąpi przeszło 405 osób, w tym około 280 aplikantów, przeszło 80
osób, które nie zdały ubiegłorocznego egzaminu notarialnego, oraz około 45 osób
uprawnionych z innego tytułu niż odbycie aplikacji notarialnej. Istnieje wobec tego wysokie
prawdopodobieństwo, że w bieżącym roku wzrośnie liczba odwołań od wyników egzaminów
zawodowych, co – w przypadku braku proponowanych rozwiązań – mogłoby spowodować,
że postępowanie odwoławcze przed poszczególnymi komisjami trwałoby ponad rok, a tym
samym nie zostałoby zakończone przed terminem kolejnych egzaminów zawodowych.
Z uwagi zatem na ochronę interesu osób przystępujących do egzaminów
zawodowych, wydaje się celowe, a nawet konieczne, wprowadzenie regulacji umożliwiającej
powoływanie więcej niż jednej komisji odwoławczej do rozpoznania odwołań od wyników
danych egzaminów zawodowych.
Należy przy tym wyjaśnić, że Minister Sprawiedliwości powołując dodatkowe
komisje będzie jednocześnie wskazywał ich właściwość terytorialną.
Dodatkowo projekt ustawy wprowadza zmianę w art. 78h ust. 10 ustawy – Prawo
o adwokaturze, w art. 368 ust. 10 ustawy o radcach prawnych oraz w art. 74h § 10 ustawy –
Prawo o notariacie w zakresie podejmowania uchwał przez członków komisji odwoławczej
poprzez określenie, że uchwały będą podejmowane większością 2/3 głosów w obecności co
najmniej połowy członków komisji odwoławczej. Proponowana zmiana przepisów zapewni
- 3 -
sprawne przeprowadzenie postępowania odwoławczego, w szczególności nieobecność
jednego członka komisji nie będzie wstrzymywała prac komisji odwoławczej.
Przewiduje się, że ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Projekt ustawy został przesłany do zaopiniowania Ministrowi Sprawiedliwości,
Naczelnej Radzie Adwokackiej, Krajowej Radzie Radców Prawnych, Krajowej Radzie
Notarialnej oraz Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Spośród wymienionych podmiotów
stanowisko odnośnie do proponowanych rozwiązań przedstawił Minister Sprawiedliwości,
wypowiadając się o nich aprobująco, a także Krajowa Rada Notarialna, która nie zgłosiła co
do nich żadnych zastrzeżeń. Podczas I czytania na wspólnym posiedzeniu Komisji Praw
Człowieka, Praworządności i Petycji i Komisji Ustawodawczej przedstawiciel Ministra
Sprawiedliwości podtrzymał opinię pisemną, a ponadto zwrócił uwagę na potrzebę szybkiego
znowelizowania przepisów regulujących powoływanie komisji odwoławczych.
Wejście ustawy w życie nie powinno pociągnąć za sobą skutków finansowych
w postaci zwiększenia się wydatków budżetu państwa. Jeżeli chodzi o wynagrodzenia
członków komisji odwoławczych oraz jej przewodniczących, to w myśl obowiązujących
przepisów, tj. § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 2009 r.
w sprawie komisji egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do spraw
odwołań od wyników egzaminu adwokackiego (Dz. U. Nr 164, poz. 1315), § 4
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 2009 r. w sprawie komisji
egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do spraw odwołań od wyników
egzaminu radcowskiego (Dz. U. Nr 164, poz. 1314) oraz § 4 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 16 lipca 2009 r. w sprawie komisji egzaminacyjnej II stopnia przy
Ministrze Sprawiedliwości do spraw odwołań od wyników egzaminu notarialnego (Dz. Nr
114, poz. 955), wynagrodzenie przewodniczącego i członków komisji odwoławczych nie ma
stałej wysokości, lecz jest określane jako odpowiedni procent przeciętnego wynagrodzenia
w
drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego
na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.) i jest
uzależnione od liczby i długości trwania posiedzeń, liczby sporządzonych opinii wraz ze
stanowiskiem, a także – w przypadku komisji odwoławczych od wyników egzaminów
adwokackiego i radcowskiego – liczby ustalonych ostatecznych ocen prac pisemnych zadań
z części 2 – 5 egzaminu. Jednocześnie przepisy przewidują maksymalną wysokość
- 4 -
wynagrodzeń, jakie mogą uzyskać wyżej wymienione osoby (odpowiednio w odniesieniu do
wynagrodzenia wypłacanego przewodniczącemu i poszczególnym członkom komisji ustalone
zostały limity na poziomie 400 oraz 300 % przeciętnego wynagrodzenia).
Jak wynika z informacji przekazanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości,
w minionym roku prace komisji odwoławczych trwały około 10 miesięcy. W tym czasie
rozpoznano 191 odwołań od wyników egzaminu adwokackiego, 382 odwołania od wyników
egzaminu radcowskiego oraz 69 odwołań od wyników egzaminu notarialnego. Łączny koszt
wynagrodzeń komisji odwoławczej rozpoznającej odwołania od wyników egzaminu
adwokackiego wyniósł 82.726 zł, koszt wynagrodzeń komisji odwoławczej rozpoznającej
odwołania od wyników egzaminu radcowskiego – 85.379 zł, natomiast koszt wynagrodzeń
komisji odwoławczej rozpoznającej odwołania od wyników egzaminu notarialnego – około
63.000 zł.
Powołanie dodatkowych komisji odwoławczych nie wpłynie z pewnością na łączne
wydatki z tytułu sporządzania pisemnych opinii, a także z tytułu ustalania ostatecznych ocen
prac pisemnych, ponieważ – przy danej liczbie odwołań wniesionych w określonym roku –
łączna liczba opinii, które muszą zostać sporządzone oraz łączna liczba prac pisemnych,
wobec których należy ustalić ostateczną ocenę, pozostaje niezmienna niezależnie od liczby
funkcjonujących komisji odwoławczych (proporcjonalnemu zmniejszeniu ulegnie jedynie
liczba opinii oraz prac pisemnych przypadających na jednego członka konkretnej komisji
odwoławczej). Zwiększona liczba komisji odwoławczych nie spowoduje również wzrostu
łącznej kwoty wynagrodzeń przysługujących za udział w posiedzeniach komisji. Liczba
posiedzeń komisji jest bowiem uzależniona bezpośrednio od liczby odwołań, które pozostają
do rozpatrzenia. Skoro zaś w rezultacie powołania dodatkowych komisji odwoławczych
skrócony zostanie okres działalności oraz liczba posiedzeń poszczególnych komisji, to tym
samym zmniejszeniu ulegną także kwoty wynagrodzeń, jakie będą mogli uzyskać członkowie
każdej z nich.
Co się tyczy z kolei wydatków na obsługę administracyjno – biurową komisji
odwoławczych, to zauważyć należy, że wydatki te mogą zostać skalkulowane każdorazowo
dopiero po ewentualnym podjęciu przez Ministra Sprawiedliwości decyzji o powołaniu
dodatkowych komisji odwoławczych. Mając jednak na względzie charakter oraz relatywnie
niewielki poziom tych wydatków, można zakładać, że będą one pokrywane w ramach
zasobów i środków przewidzianych w planie finansowym Ministerstwa Sprawiedliwości.
- 5 -
Wobec powyższego pozostaje stwierdzić, że projektowana zmiana ustawy – Prawo o
adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy – Prawo o notariacie nie wywoła
konieczności zwiększenia puli środków ujętych w części 37 „Sprawiedliwość”. Wszelkie
wydatki związane z procesem odwoławczym od wyników egzaminu adwokackiego,
radcowskiego i notarialnego, niezależnie od liczby powołanych komisji odwoławczych,
znajdą pokrycie w środkach ujętych na ten cel w budżecie państwa na rok 2011. Analogiczna
konkluzja dotyczy lat kolejnych, w tym także roku 2012, jako że w projekcie budżetu na ten
rok nie zostały zabezpieczone dodatkowe środki na ewentualne zwiększenie wydatków
związanych z funkcjonowaniem komisji odwoławczych.
Projektowana ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.