Rządowy projekt ustawy o komercjalizacji państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej "Poczta Polska"

U Z A S A D N I E N I E

Przedmiotem projektu ustawy jest komercjalizacja państwowego przedsiębiorstwa uży-
teczności publicznej „Poczta Polska”. Poczta Polska jest przedsiębiorstwem powołanym
na mocy ustawy z dnia 30 lipca 1997 r. o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności
publicznej „Poczta Polska” (Dz. U. Nr 106, poz. 675, z późn. zm.) do świadczenia usług
pocztowych, w tym przede wszystkim powszechnych usług pocztowych. Poczta Polska
jest dużym przedsiębiorstwem sieciowym zatrudniającym około 100 tysięcy pracowni-
ków. Jest ona obecnie największym operatorem pocztowym spośród ok. 140 operato-
rów działających na polskim rynku pocztowym (stan na dzień 8 września 2006 r.).
Wstąpienie Polski w struktury europejskie spowodowało zmiany na rynku usług pocz-
towych, który jest stopniowo uwalniany dla konkurencji, aż do pełnej jego liberalizacji
planowanej w 2011 r. Gdy to nastąpi, Poczta Polska będzie musiała sprostać konkuren-
cji ze strony największych i najlepszych operatorów pocztowych, jak np. poczta nie-
miecka. Dlatego też bardzo ważne jest, aby dobrze wykorzystać ten czas na przygoto-
wanie Poczty Polskiej do wymagań wolnego rynku i przekształcić ją w prężnie
działającą konkurencyjną i stabilną finansowo firmę. Inspiracją i propozycją nowych
bardziej efektywnych rozwiązań dla Poczty Polskiej, które pozwolą jej utrzymać pozy-
cję na polskim rynku usług pocztowych, są rozwiązania przyjęte w poszczególnych
państwach Unii Europejskiej. Analiza tych rozwiązań wskazuje, że najbardziej roz-
powszechnioną i najlepiej odpowiadającą potrzebom gospodarki rynkowej formą pro-
wadzenia działalności gospodarczej jest spółka prawa handlowego. Obecnie w tej for-
mie prawnej działa większość obecnych na rynku zagranicznym operatorów
pocztowych. Również w Polsce generalną polityką Skarbu Państwa jest odchodzenie od
formy prawnej przedsiębiorstwa państwowego.
Celem komercjalizacji Poczty Polskiej, czyli przekształcenia formy prawnej przedsię-
biorstwa państwowego w formę jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa, jest
umożliwienie temu podmiotowi gospodarczemu funkcjonowania na rynku w takiej
samej formie, w jakiej funkcjonują działający na nim inni krajowi i zagraniczni operato-
rzy pocztowi, czyli w formie bardziej dostosowanej do warunków konkurencyjnych niż
forma przedsiębiorstwa państwowego. Działając jako spółka prawa handlowego, Poczta
Polska będzie mogła skutecznie przygotować się do wzmożonej konkurencji, po pełnym
uwolnieniu rynku usług pocztowych, projektowanym w 2009 r. Ponadto będzie miała
szersze możliwości pozyskania ze źródeł zewnętrznych środków na finansowanie na-
kładów inwestycyjnych, tj. komercyjnych kredytów bankowych i emisji obligacji.
Zmiana formy prawnej wpłynie też na usprawnienie procesu decyzyjnego. Obecnie nie-
które decyzje związane z działalnością gospodarczą nie mogą być podejmowane przez
kadrę zarządzającą bez konsultacji z organem nadzorującym, co spowalnia zdolności
Poczty Polskiej do szybkiego reagowania na działania konkurencji. Zgodnie z przyjętą
przez Radę Ministrów w dniu 11 kwietnia 2006 r. koncepcją przekształcenia własno-
ściowego Poczty Polskiej komercjalizacja będzie pierwszym etapem tego przekształce-
nia. Jeżeli Poczta Polska, działając jako spółka akcyjna Skarbu Państwa, wykorzysta
dane jej szanse rozwoju i jej sytuacja ekonomiczna i finansowa utrzyma lub poprawi
się, wpłynie to na wartość Spółki w drugim etapie przekształcenia własnościowego,
które zgodnie z ww. koncepcją powinno nastąpić do 2011 r., o ile nie wystąpią prze-
ciwwskazania natury gospodarczej.
Aktualny stan prawny wyklucza komercjalizację Poczty Polskiej. Ustawa z dnia 30
sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397, z
późn. zm.) w art. 3 w ust. 3 pkt 7 stanowi, że komercjalizacji nie podlegają przedsię-
biorstwa państwowe działające na podstawie ustaw innych niż ustawa o przedsiębior-
stwach państwowych, chyba że przedsiębiorstwa te podlegają komercjalizacji na pod-
stawie innych ustaw, ponadto w art. 3 w ust. 3 w pkt 10 w sposób imienny wskazuje
się, że państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej (p.p.u.p.) „Poczta Polska”
nie podlega komercjalizacji. Konieczne zatem jest stworzenie podstawy prawnej do
dokonania komercjalizacji p.p.u.p. „Poczta Polska”.


Podstawą prawną do przeprowadzenia komercjalizacji Poczty Polskiej jest projektowa-
na ustawa o komercjalizacji państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej
„Poczta Polska”, która w art. 23 uchyla pkt 10 w ust. 3 w art. 3 ustawy o komercjalizacji
i prywatyzacji. Projektowana ustawa reguluje proces komercjalizacji Poczty Polskiej
przez odesłanie do ogólnych zasad komercjalizacji zawartych w dziale II ustawy z dnia
30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji, z uwzględnieniem jednakże spe-
cyfiki p.p.u.p. „Poczta Polska”.
Tekst projektu ustawy został podzielony na następujące rozdziały:
1. Przepisy
ogólne.
2. Komercjalizacja Poczty Polskiej.

2
3. Działalność Spółki.
4. Gospodarowanie mieniem Spółki.
5. Szczególne uprawnienia pracownicze.
6. Zmiany w przepisach obowiązujących.
7. Przepisy
przejściowe i końcowe.
Rozdział 1 projektowanej ustawy w art. od 1 do 5 zawiera przepisy ogólne.
W art. 1 określono zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy. Zakresem podmioto-
wym ustawy jest objęte państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej „Poczta
Polska”, natomiast zakres przedmiotowy ustawy obejmuje zasady i tryb komercjalizacji.
Art. 2 ust. 1 projektu ustawy definiuje pojęcie komercjalizacji Poczty Polskiej. Zgodnie
z tym przepisem komercjalizacja Poczty Polskiej polega na przekształceniu Poczty Pol-
skiej w spółkę akcyjną, w której Skarb Państwa jest jedynym akcjonariuszem.
Istotą procesu komercjalizacji jest zastąpienie dotychczasowej formy przedsiębiorstwa
państwowego formą spółki prawa handlowego, z zastrzeżeniem na rzecz Skarbu Pań-
stwa wyłącznych uprawnień właścicielskich. Zdecydowano o przekształceniu Poczty
Polskiej w spółkę akcyjną, gdyż, porównując formę prawną przedsiębiorstwa państwo-
wego i formę spółki akcyjnej, należało uznać przewagę tej drugiej jako formy bardziej
nowoczesnej, efektywniejszej ekonomicznie i dostosowanej do funkcjonowania w wa-
runkach konkurencyjnych. Ponadto przekształcenie Poczty Polskiej w spółkę prawa
handlowego jest zgodne z generalną polityką Skarbu Państwa odchodzenia od formy
prawnej przedsiębiorstwa państwowego.
Art. 2 ust. 2 stanowi, że Poczta Polska S.A. (zwana dalej „Spółką”) wstępuje we
wszystkie stosunki prawne, których podmiotem była Poczta Polska, bez względu na
charakter prawny tych stosunków, jeżeli przepisy projektowanej ustawy nie stanowią
inaczej.
Uzasadnieniem zamieszczenia takiego uregulowania jest fakt, że cel komercjalizacji,
jakim jest zwiększenie efektywności gospodarczej nowo powstałej spółki, może być
osiągnięty tylko wtedy, gdy nowo powstały podmiot przejmie wszystkie prawa i obo-
wiązki byłego przedsiębiorstwa państwowego. Taka sukcesja uniwersalna umożliwia
kontynuowanie działalności gospodarczej przez nowo powstałą spółkę i skutkuje za-
chowaniem ciągłości stosunków prawnych, w których występował przekształcany

3
podmiot. Na nowo powstałą spółkę przechodzą wszystkie prawa i obowiązki, które zo-
stały nałożone na przedsiębiorstwo państwowe, w tym:
1) obowiązki i prawa nałożone na Pocztę Polską w drodze odrębnych ustaw, w tym
przede wszystkim:
a) obowiązek przewidziany w art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. –
Prawo pocztowe (Dz. U. Nr 130, poz. 1188, z późn. zm.), który nakłada na
Pocztę Polską realizację zadań operatora publicznego określonych w ww.
ustawie,
b) obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej, z uwzględnieniem zasad
dotyczących bezpieczeństwa i obronności państwa. Ustawa z dnia 12
czerwca 2003 r. – Prawo pocztowe w art. 41 ust. 1 stanowi, że „operatorzy
są obowiązani do wykonywania zadań na rzecz obronności, bezpieczeństwa
państwa lub bezpieczeństwa i porządku publicznego w zakresie i na warun-
kach określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych”,
c) programy pomocowe wydane na podstawie ustawy z dnia 12 czerwca 2003
r. – Prawo pocztowe oraz ustawy z dnia 7 listopada 1996 r.
o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych (Dz. U. Nr 152, poz. 722,
z późn. zm.),
2) w zakresie szeroko rozumianych stosunków cywilnoprawnych nowo powstała spół-
ka jest następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego; oznacza to m.in., że:
a) na
nowo
powstałą Spółkę przechodzą wszystkie prawa o charakterze rze-
czowym, w tym także prawo wieczystego użytkowania oraz ograniczone
prawo rzeczowe (użytkowania) przewidziane w aktach przekazania ma-
jątku państwowej jednostki organizacyjnej Polska Poczta Telegraf i Tele-
fon,
b) na Spółkę przejdą zobowiązania wynikające z zawartych przez Pocztę
Polską umów dotyczących współpracy, jak i rodzących zobowiązania fi-
nansowe zarówno w obrocie krajowym, jak i zagranicznym. Np. umowa
dotycząca członkostwa Poczty Polskiej w PostEurope czy np. umowa
zawarta z International Post Corporation dotycząca świadczenia specja-
listycznych usług, podpisana w dniu 11 kwietnia 2005 r.,
4
3) potencjał majątkowy Spółki z chwilą przekształcenia nie zmieni się w stosunku do
byłego przedsiębiorstwa państwowego. W związku z tym nie istnieje możliwość za-
równo tzw. dokapitalizowania Spółki przez przekazanie jej dodatkowego majątku,
którego Poczta Polska nie posiadała w chwili przekształcenia, ani też możliwość je-
go uszczuplenia przez wyłączenie z procedury komercjalizacji określonych części
tego majątku,
4) stosunki administracyjnoprawne również będą kontynuowane przez następcę praw-
nego. Przykładem stosunków administracyjnoprawnych, które przechodzą na na-
stępcę prawnego, są np.:
a) koncesje – przykładem działalności koncesjonowanej wykonywanej przez Pocz-
tę Polską jest działalność gospodarcza w zakresie usług ochrony osób i mienia
wykonywana na podstawie koncesji udzielonej przez Ministra Spraw We-
wnętrznych i Administracji,
b) uprawnienia do wykonywania działalności pocztowej na podstawie wpisu do re-
jestru operatorów pocztowych pod nr A-00001 i B-00106,
c) obowiązki identyfikacyjne. W art. 12 ustawy z dnia 13 października 1995 r. o
zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2004 r. Nr
269, poz. 2681, z późn. zm.) od generalnej zasady, zgodnie z którą NIP nadany
podatnikowi nie przechodzi na następcę prawnego, są przewidziane dwa wyjąt-
ki; jednym z nich jest sytuacja przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w
jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Podobnie jest w przypadku numeru RE-
GON. W świetle przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce pu-
blicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439, z późn. zm.) numer REGON ma charakter
niepowtarzalny i zgodnie z generalną zasadą nie przechodzi na następcę praw-
nego, jednakże w rozporządzeniu z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie sposobu i
metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodo-
wej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń, oraz szczegółowych wa-
runków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami
prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicz-
nej przewidziany jest wyjątek, zgodnie z którym nie powoduje nadania nowego
numeru REGON przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednooso-
bową spółkę Skarbu Państwa.

5