Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Ponowne ustalenie wysokości emerytur dla emerytów urodzonych po dniu 31 grudnia
1948 r., którym ustalono prawo do emerytury według nowych zasad.
Przepis art. 194e dotyczy ubezpieczonych, którzy wystąpili z wnioskiem o ustalenie prawa do
emerytury na nowych zasadach, tj. w wieku określonym w art. 24 ust. 1 i którym wysokość
świadczenia została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Emerytura ta została przyznana kobietom urodzonym w roku 1949 i 1950 nie wcześniej niż
od osiągnięcia wieku 60 lat i obliczona poprzez podzielenie podstawy obliczenia emerytury
ustalonej zgodnie z art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia danej osoby w momencie
przejścia na emeryturę. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła suma składek na
ubezpieczenie emerytalne, zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na koniec
miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę (z uwzględnieniem
waloryzacji tych składek) oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego.
Proponuje się, aby tym osobom została obliczona emerytura na nowo w myśl art. 26 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS przy czym podstawa jej obliczenia powinna być podzielona
przez średnie dalsze trwanie życia z obowiązujące w dniu zgłoszenia wniosku o ponowne
ustalenie wysokości emerytury na zasadach określonych w projektowanej ustawie.
W art. 194e ust. 3 proponuje się, aby podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek
na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego

(z uwzględnieniem ich waloryzacji) do końca miesiąca, poprzedzającego miesiąc zgłoszenia
wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału
początkowego - po pomniejszeniu o kwotę stanowiącą iloczyn kwoty pobieranej emerytury,
ustalonej na dzień jej przyznania po raz pierwszy w wysokości przed odliczeniem zaliczki na
podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz liczby
miesięcy pobierania emerytury.
Zasada pomniejszenia zewidencjonowanych składek oraz kapitału początkowego o kwotę
stanowiącą iloczyn kwoty pobieranej emerytury, ustalonej na dzień jej przyznania po raz
pierwszy jest zgodna z logika wymiaru emerytury w nowym systemie emerytalnym. Ponadto,
zasada ta zrównuje prawa osób, które wystąpiły o ponowne przeliczenie emerytury na mocy
ustawy z prawami osób, którym wyliczona jest wysokość emerytury na podstawie art. 26
ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Przy ponownym ustalaniu wysokości emerytury uwzględnia się wiek ubezpieczonego w dniu
zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury.
Jeżeli wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury złożył członek otwartego funduszu
emerytalnego, oznacza to jednocześnie złożenie wniosku o ponowne ustalenie wysokości
okresowej emerytury kapitałowej w trybie art. 25 ustawy z dnia 21 listopada o emeryturach
kapitałowych, co wynika zarówno z art. 108 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS,
jak i art. 25 ust. 2 ustawy o emeryturach kapitałowych.

Ponowne ustalenie wysokości emerytur dla kobiet urodzonych po dniu 31 grudnia
1948 r., które nie były członkami otwartych funduszy emerytalnych albo złożyły wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu
emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa
5

Art. 194f dotyczy pierwszych roczników świadczeniobiorców z nowego systemu
emerytalnego, tj. kobiet, które osiągnęły wiek uprawniający do emerytury w roku
kalendarzowym 2009 i 2010, nie miały prawa do świadczenia na podstawie art. 46 lub 50
ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz nie przystąpiły do OFE albo złożyły wniosek o
przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w funduszu emerytalnym, za
pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa (tzw. emerytura „mieszana”). Emerytura
została przyznana tym kobietom na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS, a jej wysokość obliczona na podstawie art. 183 ust. 1 lub 2 ustawy i wynosiła:
- 80% emerytury obliczonej według zasad określonych w art. 53 i 20% emerytury obliczonej
według zasad określonych w art. 26, jeżeli wiek 60 lat został osiągnięty w 2009 r.,
- 70% emerytury obliczonej według zasad określonych w art. 53 i 30% emerytury obliczonej
według zasad określonych w art. 26, jeżeli wiek 60 lat został osiągnięty w 2010 r.
Emeryturę została obliczona w ten sposób, jeżeli emerytura, obliczona wyłącznie według
zasad wynikających z art. 26, okazała się mniej korzystna kwotowo.
Dla tych osób wysokość emerytury ustala się na nowo na podstawie art. 183 ust. 1 lub 2 –
z tym, że podstawę obliczenia emerytury w części ustalonej zgodnie z art. 26,

z uwzględnieniem zasad wynikających z art. 194e ust. 3, pomniejsza się w proporcji do części
emerytury obliczonej w myśl art. 183 ust. 1 pkt 2 lub ust. 2 pkt 2.

Ponowne ustalenie wysokości emerytur dla emerytów urodzonych przed dniem

1 stycznia 1949 r., którym emeryturę obliczono zgodnie z art. 55, gdyż takie obliczenie
było dla tych emerytów korzystniejsze.
Dotyczy to ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy pomimo
spełnienia warunków do uzyskania emerytury (wiek 60 lat kobieta/65 lat mężczyzna oraz
okres składkowy i nieskładkowy 20 lat kobieta/25 lat mężczyzna), kontynuowali
ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku emerytalnego i wystąpili
z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., i emerytura ta, ze względu
na korzystniejsze warunki, została im obliczona na podstawie art. 26.
Proponuje się aby tym osobom obliczyć emeryturę na nowo, przy czym miałaby również
zastosowanie zasada pomniejszania podstawy obliczenia emerytury - według zasad opisanych
przy omawianiu art. 194e.

Art. 194h wprowadza trzy ogólne reguły dotyczące ponownego ustalania wysokości
emerytur. Zgodnie z ustępem pierwszym ponowne ustalenie wysokości emerytury będzie
mogło nastąpić na wniosek zgłoszony dopiero po ustaniu ubezpieczeń emerytalnych
i rentowych. W ustępie drugim wprowadza się ogólną regułę dla przypadków, w których na
skutek ponownego ustalenia wysokość emerytury byłaby niższa – w takich sytuacjach
świadczenie przysługiwać będzie w wysokości dotychczasowej. Zgodnie z ustępem
3 przepisy art. 194c-194g nie będą miały zastosowania do emerytur, których wysokość
została ustalona na zasadach w nich określonych, co oznacza, że ponowne ustalenie
wysokości emerytur w oparciu o wskazane przepisy może nastąpić tylko jeden raz.
6

Zgodnie z art. 2 projektowanej ustawy jej przepisy wejdą w życie z dniem ogłoszenia.
Wyznaczenie takiego terminu jest zgodne z ważnym interesem społecznym oraz nie stoją
temu na przeszkodzie zasady demokratycznego państwa prawnego. Wprowadzenie
proponowanych rozwiązań będzie miało pozytywny wpływ na sytuację emerytów, których
prawo do emerytury zostanie zawieszone od dnia 1 października 2011 r.

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Wpływ na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego

Osoby, których dotyczą szacunki
Szacunki dotyczą zamkniętej grupy osób, które pobierają emeryturę kontynuując zatrudnienie
u tego samego pracodawcy bez rozwiązania umowy o pracę. Według szacunków ZUS
w grupie tej znajduje się 47 tys. emerytów. Porównywano koszty wypłat emerytur dla
każdego 1000 osób z rozważanej grupy osób w zależności od przyjętego wariantu momentu
rozwiązania stosunku pracy:
• w warunkach, w których po rozwiązaniu stosunku pracy doliczany jest staż
„wypracowany” od momentu pierwszego przejścia na emeryturę (obecne przepisy),
• w warunkach, w których osoby te mogą jednorazowo ustalić na nowo wysokość emerytury
(od nowej kwoty bazowej/nowego średniego dalszego trwania życia) w momencie
rozwiązania stosunku pracy, w przypadku zawieszenia emerytury do 1 października
2011 r. i kontynuowania pracy po wrześniu 2011 r. przez co najmniej 30 miesięcy
(rozważana zmiana).

Zastrzeżenie
Rzeczywisty koszt rozważanej zmiany bardzo silnie zależy od indywidualnych zachowań
poszczególnych osób. Zachowania te trudno przewidzieć. Zależeć będą one od wysokości
emerytury pobieranej przez poszczególne osoby z rozważanej grupy, od wynagrodzeń
tych osób, sytuacji poszczególnych osób u pracodawcy, z którym nie rozwiązały
stosunku pracy, sytuacji makroekonomicznej, sytuacji rodzinnej i wielu innyc
Dla zobrazowania jak różne skutki finansowe może powodować rozważana zmiana porównać
można dwa przypadki. W pierwszym przypadku – w wyniku zmian wprowadzonych ustawą o
zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw – wszystkie osoby,
które pobierają emeryturę nie rozwiązawszy stosunku pracy decydują się rozwiązać stosunek
pracy do 30 września 2011 r., bez zawieszania prawa do emerytury lub alternatywnie
zawieszają prawo do emerytury, ale następnie rozwiązują stosunek pracy i odwieszają
emeryturę przed upływem 30 miesięcy. Wówczas rozważana zmiana nie rodzi żadnych
skutków finansowych, gdyż osoby te nie zawiesiły prawa do emerytury do 1 października
2011 r. lub nie spełniły warunku kontynuowania pracy przez co najmniej 30 miesięcy po

2 Z danych ZUS wynika, że w okresie obowiązywania przepisów o konieczności rozwiązania stosunku pracy w
celu podjęcia wypłaty emerytury odsetek osób, które przeszły na emeryturę w wieku późniejszym niż wiek
emerytalny w liczbie nowoprzyznanych emerytur wahał się w granicach 2,1% - 6,9%. W grupie tej znajdowały
się również osoby, które zrezygnowały z emerytur w celu kontynuowania zatrudnienia. Jednakże dane te nie
mogą służyć ocenie liczby osób, których dotyczy projekt ustawy, ze względu na brak danych dotyczących osób
w wieku przedemerytalnym, które rezygnowały z emerytury celem kontynuowania pracy.

7

wrześniu 2011 r. W drugim przypadku – wszystkie osoby, które pobierają emeryturę nie
rozwiązawszy stosunku pracy zawieszają prawo do emerytury (do 1 października 2011 r.),
następnie kontynuują pracę przez co najmniej 30 miesięcy po wrześniu 2011 r. i dopiero
decydują się rozwiązać stosunek pracy i odwiesić emeryturę. Wówczas rozważana zmiana
spowoduje skutek finansowy, gdyż w wyniku ponownego ustalenia wysokości emerytury (od
nowej kwoty bazowej albo średniego dalszego trwania życia na moment tego ustalenia),
będzie ona wyższa niż zwaloryzowana kwota pierwotnie przyznanej emerytury zwiększona z
tytułu pracy po przyznaniu emerytury. Co więcej – z uwagi na rosnącą w czasie kwotę
bazową oraz malejące wraz z wiekiem średnie dalsze trwanie życia – różnice te będą tym
większe im później nastąpi rozwiązanie stosunku pracy.

Z uwagi na powyższe szacunków dokonano w kilku wariantach w zależności od
momentu rozwiązania stosunku pracy przez osoby z rozważanej grupy lub przez
odpowiednie udziały osób z rozważanej grupy. Z uwagi na niemożliwe do przewidzenia
indywidualne decyzje o zawieszeniu emerytury (do 1 października 2011 r.), obliczenia
przeprowadzono dla każdego 1000 osób, które zdecydowałyby się zawiesić pobieranie
emerytury do 1 października 2011 r., a które to osoby pobierają obecnie emeryturę nie
rozwiązawszy stosunku pracy. Wyniki szacunków silnie zależą od powyższych
wariantów oraz od pozostałych założeń przyjętych w szacunkach.

Założenia
1. Szacunków dokonano przy następujących założeniach makroekonomicznych (założenia te
przyjęto w oparciu o „Program Konwergencji. Aktualizacja 2009”, natomiast w
horyzoncie po 2012 r. posłużono się długoterminowymi założeniami przygotowanymi we
współpracy z Ministerstwem Finansów):
8

Średnioroczny
Wskaźnik realnego
wskaźnik cen
wzrostu
Stopa bezrobocia
Rok
towarów i usług
przeciętnego
(na koniec roku)
konsumpcyjnych
wynagrodzenia
ogółem
2010
102,1%
101,7%
12,8%
2011
102,7%
102,6%
11,9%
2012
103,2%
103,3%
11,7%
2013
102,8%
103,3%
11,5%
2014
102,5%
103,4%
11,5%
2015
102,5%
103,6%
11,4%
2016
102,5%
103,7%
11,3%
2017
102,5%
103,7%
10,9%
2018
102,4%
103,7%
10,5%
2019
102,3%
103,7%
10,1%
2020
102,2%
103,7%
9,8%
2021
102,1%
103,7%
9,6%
2022
102,0%
103,7%
9,3%
2023
102,0%
103,7%
9,1%
2024
102,0%
103,7%
9,0%
2025
102,0%
103,6%
8,9%
2026
102,0%
103,5%
8,8%
2027
102,0%
103,4%
8,7%
2028
102,0%
103,4%
8,7%
2029
102,0%
103,3%
8,6%
2030
102,0%
103,2%
8,5%
2031
102,0%
103,2%
8,5%
2032
102,0%
103,2%
8,5%
2033
102,0%
103,2%
8,5%
2034
102,0%
103,1%
8,5%
2035
102,0%
103,1%
8,5%
2036
102,0%
103,1%
8,5%
2037
102,0%
103,1%
8,4%
2038
102,0%
103,2%
8,3%
2039
102,0%
103,2%
8,2%
2040
102,0%
103,3%
8,1%
2041
102,0%
103,4%
8,1%
2042
102,0%
103,5%
8,0%
2043
102,0%
103,6%
8,0%
2044
102,0%
103,6%
8,0%
2045
102,0%
103,6%
8,0%
2046
102,0%
103,6%
7,9%
2047
102,0%
103,6%
7,8%
2048
102,0%
103,6%
7,6%
2049
102,0%
103,6%
7,4%
2050
102,0%
103,6%
7,1%
2051
102,0%
103,6%
7,0%
2052
102,0%
103,6%
7,0%
2053
102,0%
103,5%
7,0%
2054
102,0%
103,4%
7,0%
2055
102,0%
103,3%
7,0%
2056
102,0%
103,2%
6,9%
2057
102,0%
103,1%
6,8%
2058
102,0%
103,1%
6,8%
2059
102,0%
103,0%
6,8%
2060
102,0%
102,9%
6,8%

9