Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie innych ustaw

U Z A S A D N I E N I E

Ustawa o samorządzie terytorialnym określa mechanizmy proceduralne Gminy
w sytuacji, gdy jeden z jej organów z określonych względów nie może
wykonywać swoich obowiązków. Zgodnie z art. 28g ust. 1 dotychczasowego
brzmienia ustawy ustawodawca wyliczył enumeratywnie przesłanki powodujące
zawieszenie wykonywania mandatu wójta z mocy prawa. Są to tymczasowe
aresztowanie, odbywanie kary pozbawienia wolności, niezdolność do pracy z
powodu choroby trwającej dłużej niż 30 dni. Wnioskodawcy proponują dodanie
do tego katalogu sytuacji podjęcia przez Radę Gminy uchwały o zawieszeniu
wójta w pełnieniu obowiązków. W sytuacjach tych, zadania i kompetencje wójta
przejmuje czasowo zastępca wójta, lub w gminach gdzie jest kilku zastępców –
pierwszy zastępca.
Wnioskodawcy proponują w dodanym art. 28i sprecyzować przesłanki podjęcia
przez Radę Gminy uchwały o zawieszeniu wójta w pełnieniu obowiązków.
Zgodnie z art. 28i ust. 1 Rada Gminy powinna zawiesić („zawiesza”) wójta w
pełnieniu obowiązków, jeżeli uprawomocniło się postanowienie o postawieniu
zarzutów wójtowi, wydane przez Prokuraturę w sprawie ściganej z oskarżenia
publicznego za przestępstwo popełnione umyślnie, w sprawie czynu
zagrożonego karą pozbawienia wolności.
Zawieszenie następuje na czas trwania postępowania karnego. Oczywiście okres
ten limituje wygaśnięcie mandatu na skutek upływu kadencji. Zgodnie z art. 28i
ust. 5 uprawomocnienie się wyroku skazującego wójta za przestępstwo umyślne
ścigane z oskarżenia publicznego powoduje wygaśnięcie mandatu wójta z mocy
prawa. Uchwalenie niniejszej nowelizacji jest szczególnie ważne ze względu na
występujące w praktyce przypadki, w których prezydent miasta, czy wójt, albo
burmistrz, jest osobą przeciwko której Prokuratura prowadzi postępowanie
karne o przestępstwo korupcyjne. W przypadku, gdy następuje wydanie przez
Prokuraturę postanowienia o postawieniu zarzutów, czyli w sytuacji, gdy
popełnienie przestępstwa jest – w ocenie Prokuratury – uprawdopodobnione,
pomimo tego prezydent miasta wraca do Ratusza, do pełnienia swoich
obowiązków. Czynne wykonywanie mandatu przez prezydenta miasta (wójta,
burmistrza) w takiej sytuacji zaprzecza idei samorządu terytorialnego, która daje
ogromne kompetencje organom gminy w zaufaniu wykonywania ich w
zgodności z prawem. Osoba z postawionymi przez Prokuraturę zarzutami
powinna czasowo wyłączyć się od rozstrzygania ważnych dla miasta (gminy)
spraw. Takie wyłączenie poprzez zawieszenie wykonywania obowiązków
przewiduje niniejszy projekt.

Niniejsza nowelizacja wprowadza także zmianę do ustawy o
bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta.
Wybory wójta, burmistrza i prezydenta miasta dotychczas nie były objęte
zakazem sprawowania tych funkcji przez okres więcej niż dwóch kadencji. W
rzeczywistości powstawały sytuacje, w których jedna osoba pełniła wymienione
funkcje nawet przez okres kilkunastu lat. Taka sytuacja została wykluczona w
przypadku prezydenta państwa, gdzie zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 27
września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej można pełnić
ten urząd wyłącznie przez dwie kadencje. Zakłada się generalnie, że
wprowadzenie ograniczenia w sprawowaniu urzędu prezydenta państwa ma na
celu wykluczenie niebezpieczeństwa powstania powiązań korupcjogennych,
zawłaszczenia państwa przez jedno środowisko polityczne. Taki sam cel
przyświeca projektowanej przez wnioskodawców zmianie ustawy. Piastowanie
funkcji wójta, burmistrza i prezydenta miasta przez więcej niż dwie kadencje
stwarza zagrożenie zawłaszczenia tego urzędu przez określoną grupę lokalną,
rodzinną, czy środowisko polityczne, stworzenia zagrożenia powstania trudnych
do przezwyciężenia powiązań i korupcji. Z uwagi na to wnioskodawcy
proponują dodanie w art. 3 ustępu 4 o treści ustalającej zakaz zgłaszania
kandydatur na wójta, burmistrza i prezydenta miasta przez osoby, które pełniły
już ten urząd przez 2 kadencje. Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 8 ust.
2, pisemne oświadczenie kandydata o wyrażeniu zgody na kandydowanie oraz o
posiadaniu prawa wybieralności (biernego prawa wyborczego) zawierałoby
także oświadczenie kandydata o spełnieniu przesłanki z art. 3 ust.4.

Zmiany w ustawie Kodeks Postępowania Karnego są konsekwencją
obarczenia Prokuratury i Sądu obowiązkiem zawiadamiania Gminy

o okolicznościach związanych z podjęciem przez Radę Gminy uchwały
o zawieszeniu wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Powstaje zatem obowiązek
Prokuratury zawiadomienia o ogłoszeniu podejrzanemu postanowienia

o przedstawieniu zarzutów, o wniesieniu do Sądu aktu oskarżenia, lub
umorzeniu postępowania. Także Sąd jest obowiązany zawiadomić Gminę o
uprawomocnieniu się wyroku skazującego lub o prawomocnym umorzeniu
postępowania.

Projekt niniejszy nie powoduje negatywnych skutków społecznych i
ekonomicznych. Nie powoduje także zwiększenia wydatków budżetu Państwa.
Projekt niniejszy nie jest sprzeczny z Prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 28 września 2010 r.
BAS-WAPEiM-1639/10



Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie innych
ustaw (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Beata Kempa)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy przewiduje zmianę ustaw: z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zmianami), z
dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta
miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984, ze zmianami), z dnia 6 czerwca 1997 r. –
Kodeks postępowania karnego (Nr 89, poz. 555, ze zmianami), z dnia 5 czerwca
1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592, ze
zmianami), z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie wojewódzkim (Dz. U. z
2001 r. Nr 142, poz. 1590, ze zmianami).
Projekt zakłada rozszerzenie katalogu przeszkód w wykonywaniu zadań
i kompetencji wójta (burmistrza, prezydenta miasta), które są podstawą
przejęcia zadań i kompetencji przez zastępcę wójta. Zgodnie z projektem byłoby
to podjęcie przez radę gminy uchwały o zawieszeniu wójta w pełnieniu
obowiązków. Rada gminy podejmowałaby taką uchwałę po otrzymaniu od
prokuratury zawiadomienia o ogłoszeniu postanowienia o przedstawieniu
wójtowi zarzutów w sprawie o przestępstwo popełnione umyślnie, ścigane z
oskarżenia publicznego, zagrożone karą pozbawienia wolności. Ponadto projekt
zakłada ograniczenie do dwóch kadencji czasu sprawowania funkcji przez
wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę i marszałka województwa.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Prawo Unii Europejskiej nie zawiera przepisów regulujących
zagadnienie będące przedmiotem projektu ustawy.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przepisy projektu nie należą do materii regulacji prawa Unii
Europejskiej.

4. Konkluzja
Przedmiot projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym
oraz o zmianie innych ustaw nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.



Szef
Kancelarii
Sejmu

Lech Czapla





2