Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Porozumienia w sprawie Środkowoeuropejskiego Programu Wymiany Uniwersyteckiej CEEPUS III, sporządzonego w Budvie dnia 25 marca 2010 r.

W nowym Porozumieniu proponuje się, aby zasady organizacji i przebiegu współpracy
międzyuczelnianej w ramach nowego Programu CEEPUS III były podobne do określonych w
aktualnie obowiązującym Porozumieniu, z tym że dodatkowo umożliwiać się będzie i wspierać także
wyjazdy studentów i doktorantów oraz mobilność młodych pracowników naukowych do uczelni
i jednostek naukowych innych państw w celu realizacji badań naukowych.

2. Dotychczasowy a projektowany stan prawny

Najważniejsze różnice między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym polegają na
tym, że w ramach nowego Programu będą wspierane osoby wyjeżdżające do uczelni państw
współpracujących nie tylko w celu odbycia części studiów lub prowadzenia zajęć dydaktycznych, lecz
również w celu realizacji projektów badawczych lub innych przedsięwzięć naukowych.
Wspólny Komitet Ministrów będzie obradował rzadziej niż raz w roku, a współpraca będzie się
opierać o kilkuletnie programy uchwalane przez to gremium nadzorujące. W celu zapewnienia
sprawnej realizacji Porozumienia Wspólny Komitet Ministrów będzie mógł tworzyć grupy robocze.
Ponadto wydłużony zostanie okres obowiązywania nowego Porozumienia CEEPUS III oraz zmieni
się Depozytariusz Porozumienia. W wyniku rezygnacji węgierskiego Ministerstwa Edukacji i Kultury,
funkcję Depozytariusza przejmie Centralne Biuro CEEPUS.
Ponadto, w celu zachowania przejrzystości i aktualności tekstu Porozumienia w świetle rosnącego
zainteresowania przystępowaniem do niego nowych państw, w tytule nowego Porozumienia
zrezygnowano z wymieniania jego Stron.
Pozostałe zmiany odróżniające zapisy aktualnie obwiązującego Porozumienia (CEEPUS II) od
projektowanego Porozumienia (CEEPUS III) mają raczej charakter zmian redakcyjnych oraz
precyzujących i wynikają z doświadczeń związanych z wieloletnim okresem funkcjonowania
Programu CEEPUS II.


3. Skutki związane z wejściem w życie Umowy międzynarodowej

Dzięki przystąpieniu Polski do Porozumienia ustanawiającego Program CEEPUS III, utrzymane
zostaną korzystne i stabilne warunki, pozwalające na bardziej intensywny rozwój współpracy
w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego z krajami Europy Środkowej i Południowej. Polskie szkoły
wyższe i jednostki naukowe będą miały zagwarantowaną możliwość kontynuowania współpracy,
pogłębiania nawiązanych kontaktów i prowadzenia wymiany z partnerami zagranicznymi, uzyskując

3
wsparcie w formie stypendiów przyznawanych osobom uczestniczącym w tej formie współpracy
międzynarodowej.
Realizacja Programu CEEPUS III stanowić będzie istotny element współpracy państw należących
do Inicjatywy Środkowoeuropejskiej w obszarze szkolnictwa wyższego, wpłynie na podniesienie
poziomu i jakości kształcenia oraz prowadzonych badań naukowych, a także na podnoszenie
kwalifikacji zawodowych nauczycieli akademickich i rozwój młodej kadry naukowej. Kontynuowana
będzie wymiana stażystów, mająca charakter bezdewizowy.
W ramach obecnie realizowanego Programu CEEPUS II dotychczas uczestniczyło co roku
w różnych formach kształcenia i podnoszenia kwalifikacji zawodowych około 400 polskich
studentów, słuchaczy studiów doktoranckich oraz nauczycieli akademickich.
Przystąpienie Polski do Umowy międzynarodowej nie spowoduje dodatkowych skutków
finansowych dla budżetu państwa i budżetów jednostek sektora finansów publicznych. W projektach
budżetu państwa na poszczególne lata są planowane odpowiednie środki finansowe na realizację
wymiany stypendialnej w ramach aktualnie realizowanego Programu CEEPUS II i będą również
przewidziane na współpracę realizowaną w ramach przedsięwzięcia CEEPUS III, głównie w części
pozostającej w dyspozycji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Ponadto ministrowie nadzorujący
uczelnie artystyczne i medyczne deklarują co roku pulę kilkunastu lub kilkudziesięciu miesięcy
stypendialnych.
W budżecie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego zapewniane są również co roku środki
finansowe na pokrycie kosztów funkcjonowania Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany
Międzynarodowej w Warszawie, które pełni rolę Krajowego Biura Programu CEEPUS i nadal będzie
pełnić tę rolę po przekształceniu Programu CEEPUS II w Program CEEPUS III.

4. Tryb związania Umową międzynarodową

Wybór trybu związania Polski Umową międzynarodową podyktowany został zakresem
przedmiotowym Porozumienia. Mając na uwadze fakt, że postanowienia Porozumienia:
− nakładają na państwa będące Stronami określone zobowiązania (np. obowiązek ustanowienia
narodowych biur Programu, zabezpieczenia środków finansowych na ich działalność oraz na
wymianę stypendialną),
− wymagają, aby uczelnie zainteresowane udziałem w sieci CEEPUS III spełniały określone
warunki,
− ustalają kryteria związane z ubieganiem się o stypendia w ramach Programu CEEPUS III,
związanie Rzeczypospolitej Polskiej Umową międzynarodową powinno nastąpić w trybie ratyfikacji.

4
Ponadto zapisy art. 2 ust. 4 Porozumienia przewidują możliwość wykorzystywania deklarowanych
przez Umawiające się Strony miesięcy stypendialnych w celu odbycia przez studenta szkolenia lub
praktyki zawodowej w instytucji komercyjnej, placówce badawczej, instytucji rządowej lub innej
organizacji kraju przyjmującego, co pozostaje w sprzeczności z aktualnie obowiązującymi przepisami
ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn.
zm.). Przepisy ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym nie zezwalają na wypłacanie stypendiów
cudzoziemcom kształcącym się lub odbywającym staże naukowe w jednostkach innych niż szkoły
wyższe, a Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej, pełniące funkcję
Krajowego Biura CEEPUS i refinansujące stypendia CEEPUS III, dysponuje tylko środkami z części
38 budżetu państwa „Szkolnictwo wyższe”.
Poza wskazaną powyżej kwestią, regulacje określone w Porozumieniu są zgodne
z ustawodawstwem wewnętrznym, a w szczególności z pozostałymi przepisami ustawy – Prawo
o szkolnictwie wyższym i aktami wykonawczymi wydanymi na jej podstawie, które dotyczą
przyjmowania cudzoziemców do szkół wyższych oraz kierowania za granicę osób w celach
naukowych, dydaktycznych i szkoleniowych. Respektują one autonomię szkół wyższych i dają
możliwość wszystkim zainteresowanym osobom, które spełniają określone wymagania formalne,
udział w realizacji współpracy z partnerami regionu Europy Środkowej i Południowej.
W związku z powyższym postanowienia Porozumienia spełniają przesłanki określone w art. 89
ust. 5 Konstytucji RP – zachodzi więc potrzeba ratyfikowania go za uprzednią zgodą wyrażoną
w ustawie.
Podmiotami prawa krajowego, których dotyczy Porozumienie będą: szkoły wyższe i jednostki
naukowe, Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej w Warszawie jako
Krajowe Biuro CEEPUS oraz ministrowie nadzorujący szkoły wyższe. Ponadto jego postanowienia
dotyczą studentów, uczestników studiów doktoranckich oraz nauczycieli akademickich.
W celu wykonania postanowień Umowy nie będzie konieczne wydanie dodatkowych aktów
normatywnych lub dokonywanie zmian w przepisach prawa wewnętrznego.
12/06rch

5