Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej

Państwowej Straży Pożarnej, uzyskano około 1
200 etatów z systemu codziennego
(administracja i logistyka), które przeniesiono do systemu zmianowego (ok. 600 etatów
do powiatowych i miejskich stanowisk kierowania, oraz około 600 do jednostek ratowniczo-
gaśniczych).
Łącznie do końca roku 2009 do systemu zmianowego w jednostkach ratowniczo-gaśniczych
trafiło około 2 900 etatów, co oznacza, że nadal pozostał niedobór w wymiarze nie mniejszym
niż 2600 etatów (przy pierwotnym niedoborze minimalnym 5500 etatów) a bardziej
prawdopodobnym 3400 (przy matematycznym niedoborze 6300 etatów).

Kolejnym działaniem zmniejszającym wymiar godzin nadliczbowych było obniżenie stanów
osobowych w jednostkach ratowniczo-gaśniczych, do pułapu uznanego za gwarantujący
bezpieczne wykonywanie zadań ratowniczo-gaśniczych. Rozporządzenie Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 grudnia 2005 roku w sprawie pełnienia służby przez
strażaków Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. Nr 226 poz. 2247 z poźn. zmianami)
dopuszcza możliwości regulowania stanu osobowego jednostki na poziomie od 50 do 70 %
stanu etatowego zmiany służbowej. Od 2006 roku w większości jednostek organizacyjnych,
komendanci powiatowi i miejscy, po uzgodnieniu z komendantami wojewódzkimi
wprowadzali stany na poziomie 55 – 60% stanu etatowego zmiany służbowej.
W szczególnych przypadkach stany minimalne wynosiły 53%.

Wszystkie przedstawione działania nie wyeliminowały powstałej różnicy w wielkości obsady
osobowej w danym dniu na zmianie służbowej co spowodowało, że komendanci sięgnęli
również do możliwości przedłużenia czasu służby ponad normatyw 40 godzin tygodniowo.
Przy obecnym poziomie średniego czasu służby strażaka w kraju na poziomie 43 godzin
tygodniowo (stan z przed akcji powodziowej), stan zmiany służbowej w kraju wynosi około
4 700 – 4 800 strażaków. Takie działanie zniwelowało niedobór etatowy, jednak kosztem
strażaków jednostek ratowniczo-gaśniczych ze względu na to, że zapis o 40-sto godzinnym
normatywie czasu służby tak naprawdę jest martwym zapisem i nie realizowanym
w rzeczywistości, ponieważ komendanci nie są w stanie zwrócić strażakom równoważny czas
wolny – a w dniu dzisiejszym tylko takie rozwiązanie przewiduje art. 35 ustawy
o Państwowej Straży Pożarnej.

Wynikiem obecnego niedoboru etatowego są kumulujące się ponadnormatywne godziny
służby (nadgodziny), których łączna suma wynosi około 10 mln godzin.
Należy przy tym wiedzieć, że liczba godzin ponadnormatywnych przepracowana przez
strażaków, a których nie można zwrócić w wymiarze równoważnego czasu wolnego wzrasta
po każdym okresie rozliczeniowym o około 1,2 – 1,5 mln godzin (w zależności od ilości
zdarzeń). redni wzrost w skali roku kalendarzowego wynosi około 2,5 mln nadgodzin.

Permanentne niezrealizowanie przez kierujących jednostkami organizacyjnymi PSP
obowiązku zwrotu czasu wolnego, doprowadza w sytuacji odejścia strażaka ze służby
do braku możliwości oddania w naturze czasu wolnego w zamian za godziny
ponadnormatywne. W takiej sytuacji - uwzględniając dotychczasowe orzecznictwo zarówno
Sądu Najwyższego jak i Trybunału Konstytucyjnego - należy liczyć się z realnym ryzykiem
skutecznego zgłoszenia roszczeń odszkodowawczych przez byłych strażaków.

W dniu dzisiejszym Państwowa Straż Pożarna znalazła się w bardzo niebezpiecznym miejscu,
ponieważ gdyby wszyscy strażacy, którzy posiadają nadgodziny wypracowane, chcieliby je
odebrać w tym samym czasie, to Państwowa Straż Pożarna musiałaby na okres co najmniej
trzech miesięcy zawiesić swoje funkcjonowanie.

Sposoby wyeliminowania niedoboru etatowego

Istnieją dwie formy wyeliminowania zwiększania liczby nadgodzin, a także uregulowania
zobowiązań wobec funkcjonariuszy Państwowej Straży pożarnej w tym zakresie.

Po pierwsze Rząd w trybie pilnym musiałby zgłosić wniosek o zwiększenie środków
finansowych dla Państwowej Straży Pożarnej, pozwalających zwiększyć zatrudnienie,
o co najmniej 3 400 strażaków.
Koszty niniejszego szacowane by były na poziomie około 225.012.000,- zł rocznie co wynika
z niniejszego wyliczenia:

3 400 etatów x 4.000,- zł (średnie wynagrodzenie) x 13 (12 miesięcy + nagroda roczna) =
176.800.000,- zł

Ponadto koszt wyszkolenia podstawowego:

4.000,- zł x 3400 = 13.600.000,- zł

Oraz uzbrojenia osobistego co najmniej:

6.000,- x 3400 = 20.400.000,- zł

roczne koszty zakupu umundurowania dla nowoprzyjętych strażaków:

2180- x 3400 = 7.412.000,- zł

inne świadczenia przysługujące każdemu strażakowi (przejazdowe, dopłata do wypoczynku,
mieszkaniowe) średnia szacunkowa.

2000 x 3400 = 6.800.000,- zł

Łączny koszt zatrudnienia 3400 nowych funkcjonariuszy to 225.012.000,- zł.

Wariant drugi rozwiązania, który jest niniejszym proponowany, wprowadzenie możliwości
wynagradzania strażaków rekompensatą pieniężną w zamian za wypracowane nadgodziny,
czego koszt zmniejsza się natychmiast poprzez fakt braku konieczności szkolenia oraz zakupu
uzbrojenia osobistego (34.000.000,- zł), umundurowania (7.412.000,- zł), świadczeń
socjalnych (6.800.000,- zł) oraz mniejszych kosztów rekompensaty za nadgodziny (co
najmniej o koszt nagrody rocznej (tj. o 13.600.000,- zł).

Ponadto, wypłacanie rekompensaty finansowej określa wymiar rzeczywisty zapotrzebowania
służby, ponieważ jest on już określony pięcioletnim doświadczeniem i wskazuje na stałe
liczby.
Wobec powyższego można szacować, że koszt rekompensaty finansowej za wypracowane
nadgodziny wynosić będzie około:

2 500 000 nadgodzin rocznie x (4.000,- :172) średnia stawka godzinowa strażaka =
58.000.000, zł rocznie, przy założeniu utrzymania poziomu 4700 strażaków na zmianie
służbowej w kraju.

Należy przy tym pamiętać, że przed wprowadzeniem w życie nowelizacji art. 35 ustawy o
Państwowej Straży Pożarnej i zmniejszenia normatywy czasu służby, liczba strażaków na
jednej zmianie służbowej w Kraju wahała się na poziomie 4 900 – 5100 dziennie.

Dlatego, gdyby Parlament uznał za właściwe przywrócić taki stan rzeczy to środki na
rekompensatę finansową powinny zostać zwiększone o około 40.734.000,- zł rocznie co
wynika z następującego wyliczenia:

Zwiększenie stanu o 200 strażaków (do poziomu 4 900) powoduje zwiększenie liczby
nadgodzin w wymiarze
24 godziny x 200 strażaków x 365 dni = 1 752 000 nadgodziny

1 752 000 nadgodzin x 23,25 zł = 40.734.000,- zł

Z powyższego wynika, że łączne koszty wprowadzenia rekompensaty pieniężnej za
wypracowywane nadgodziny przez strażaków państwowej Straży Pożarnej wyniosłyby
maksymalnie 98.734.000,- zł rocznie, co stanowiłoby niecałe 44% kosztów zatrudniania
nowych funkcjonariuszy. Jako źródło finansowania wnioskodawcy wskazują budżet państwa.

Z uwagi na powyższe przedmiotowy projekt ustawy rodzi pozytywne skutki społeczno-
gospodarcze. Ponadto, projektowana regulacja jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.


Warszawa, 30 sierpnia 2010 r.
BAS-WAPEiM-1496/10
Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej




Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Jarosław Zieliński)



Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy zakłada zmianę artykułów 35 i 87 ustawy z dnia 24
sierpnia 2009 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. Nr 12, poz. 68 oraz Nr
18, poz. 9). Projekt przyjmuje nieograniczony (nieokreślony) okres
rozliczeniowy w odniesieniu do przeciętnego tygodniowego czasu służby w
wymiarze 40 godzin, a ogranicza okres rozliczeniowy do 6 miesięcy w
odniesieniu do przeciętnego tygodniowego czasu służby w wymiarze 48 godzin.
Projekt przewiduje ponadto odejście od zasady udzielania czasu wolnego od
służby, w przyjętym okresie rozliczeniowym, w zamian za godziny nadliczbowe
w przypadku przedłużenia czasu służby ponad 48 godzin tygodniowo,
wprowadzając możliwość wypłacenia dodatku rekompensacyjnego w przypadku
przedłużenia czasu pracy ponad normę 40 godzin tygodniowo. Projekt określa
zasady obliczania i wypłacania dodatku rekompensacyjnego.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.



2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
W prawie Unii Europejskiej należy wskazać dyrektywę 2003/88/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącą
niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz. Urz. UE L 299 z 18.11.2003
r., str. 9; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne rozdz. 5, t. 4, str. 381).
Dyrektywa określa m.in. maksymalny przeciętny wymiar czasu pracy w okresie
siedmiodniowym (48 godzin) oraz maksymalny okres rozliczeniowy tego
wymiaru czasu pracy (cztery miesiące). Dyrektywa formułuje też odstępstwa od
wskazanych reguł.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przepisy projektu należy odnieść do regulacji zawartych w dyrektywie
2003/88/WE. Dyrektywa w art. 16 lit. b stanowi, że okres rozliczeniowy,
stosowany do obliczenia maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu pracy nie
może przekraczać czterech miesięcy. W szczególnych, ściśle określonych
przypadkach (m.in. w odniesieniu do „usług ogniowych”) państwo
członkowskie może ustanowić dłuższy okres rozliczeniowy, nieprzekraczający
jednak sześciu miesięcy (art. 19 akapit pierwszy dyrektywy). Wyjątkowo, z
przyczyn obiektywnych lub technicznych, lub dotyczących organizacji pracy,
państwo członkowskie może zezwolić na układy zbiorowe lub porozumienia
zawierane między partnerami społecznymi, określające maksymalnie
dwunastomiesięczny okres rozliczeniowy (art. 19 akapit drugi dyrektywy).
Jednocześnie, jeśli państwo korzysta z odstępstwa przewidzianego w art. 22 ust.
1 dyrektywy, dotyczącego maksymalnego przeciętnego wymiaru czasu pracy w
okresie siedmiodniowym (odstępstwo od stosowania normy 48 godzin), okres
rozliczeniowy nie może być dłuższy niż cztery miesiące. Należy też zauważyć,
że jeśli państwo członkowskie stosuje przewidziane w dyrektywie odstępstwa
m.in. od czteromiesięcznego okresu rozliczeniowego, jest zobowiązane
zapewnić równoważne okresy wyrównawczego odpoczynku, chyba że – w
wyjątkowych przypadkach – z obiektywnych powodów nie jest to możliwe, a
zainteresowanym pracownikom przyznano właściwą ochronę (art. 17 ust. 3 w
związku z ust. 2) .
Przyjęty w projekcie brak ograniczenia okresu rozliczeniowego
przyjmowanego dla obliczenia maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu
pracy w odniesieniu do normy podstawowej (40 godzin) (art. 1 pkt 1 lit. a
projektu) jest niezgodny z art. 16 lit. b dyrektywy. Przepis dyrektywy stanowi,
że okres rozliczeniowy nie może przekraczać czterech miesięcy (a w
szczególnych, ściśle określonych przypadkach – sześciu albo 12 miesięcy – art.
19 dyrektywy).
Wprowadzenie reguły, zgodnie z którą w razie nieudzielania czasu
wolnego za przedłużony ponad normę czas służby strażakowi wypłaca się
dodatek rekompensacyjny o charakterze pieniężnym (art. 1 pkt 1 lit. b oraz lit. c

2