Poselski projekt ustawy o obrocie i reklamie środków zawierających substancje psychotropowe i odurzające

1. Kto bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom prowadzi obrót hurtowy
używkami
podlega karze grzywny w wysokości od 10.000 do 500.000 złotych.
2. W razie popełnienia przestępstwa określonego w ust. 1 można orzec przepadek używek,
chociażby nie były własnością sprawcy, można także orzec zakaz prowadzenia działalno-
ści gospodarczej polegającej na hurtowym obrocie używkami.
3. W wypadkach mniejszej wagi sprawca czynu określonego w ust. 1 podlega karze grzywny
w wysokości do 5.000 zł.
4. Orzekanie w sprawach o czyn wymieniony w ust. 1 następuje na podstawie przepisów o
postępowaniu karnym.
5. Jeżeli czyn określony w ust. 1 został popełniony w zakresie działalności przedsiębiorcy,
za sprawcę czynu zabronionego uznaje się osobę odpowiedzialną za wprowadzenie uży-
wek do obrotu hurtowego.

Rozdział 4
Przepisy końcowe

Art. 29
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.




Uzasadnienie

Projekt ustawy jest próbą odpowiedzi na problem i towarzyszące temu zjawiska, do któ-
rych wystąpienia Polska w najmniejszym stopniu nie była i nie jest przygotowana.
Mimo obowiązywania od dłuższego już czasu ustaw o przeciwdziałaniu narkomanii
oraz o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dziś nie ma żadnych re-
gulacji prawnych określających dostępność, zasady obrotu, tryb kontroli ewentualnego obro-
tu, a także zasady informacji o szkodliwości ewentualnego spożycia środków zawierających
substancje psychotropowe i odurzające, tzw. „dopalaczy”, nie wymienionych w obu w/w
ustawach.
W obowiązującym stanie prawnym każdy, w każdym czasie, w każdym miejscu, przy
praktycznie zupełnym braku uprawnień do kontroli, może udostępniać każdemu na zupełnie
dowolnych zasadach substancje, których szkodliwość spożycia dla zdrowia nie budzi wątpli-
wości. Mało tego, specyfiki zwane potocznie „dopalaczami”, dla których przyjęto w ustawie
nazwę „używki”, do niedawna również dość powszechnie dostępne w niektórych państwach
członkowskich Unii Europejskiej, w niektórych środowiskach, w tym także młodzieży, stały
się modne i popularne przy pełnym lekceważeniu ich szkodliwości dla zdrowia i groźby uza-
leżnienia.
Projekt ustawy stara się odpowiedzieć na wyzwania związane z problemem i nawiązując
do regulacji przyjętych w ustawach o wychowaniu w trzeźwości oraz przeciwdziałaniu nar-
komanii wprowadza rozwiązania określające zasady postępowania z używkami, tryb ewentu-
alnego ich dopuszczenia do obrotu i warunki jego realizacji, a także sankcje karne, które mo-
głyby być stosowane w stosunku do osób łamiących przepisy określone w ustawie.
Projekt ustawy nie zawiera wykazu specyfików uznanych za używki. Mając świado-
mość dynamiki zdarzeń, podjęto próbę zdefiniowania środka, który może być uznany za
używkę. Tym samym, podjęto próbę uprzedzenia nowych wynalazków chemików i laborato-
riów, które cały czas i w wielu miejscach na świecie dążą do produkcji nowych, do tej pory
nie znanych specyfików, których wprowadzenie na rynek, rzadko w sposób legalny, przynosi
krociowe zyski wynalazcom, dystrybutorom i detalistom.
Przedłożenie określa, jakie środki mogą być dopuszczone do obrotu uzależniając to każ-
dorazowo od stosownej decyzji ministra zdrowia. Jednocześnie określa się działania zmierza-
jące do przeciwdziałania ewentualnym uzależnieniom, związane także z pomocą terapeutycz-
ną i rehabilitacyjną, nie tylko w sferze opieki zdrowotnej, ale także w działaniach wycho-
wawczych, edukacyjnych, a także informacji kulturalnej i naukowej uświadamiających szko-
dliwość stosowania używek.
Projekt ustawy określa zasady i warunki dopuszczenia do obrotu detalicznego i hurto-
wego używkami. Wprowadza się koncesjonowanie obrotu na zasadach zbliżonych do obrotu
napojami alkoholowymi. Proponuje się upoważnienie organów jednostek samorządu teryto-
rialnego do suwerennego rozstrzygania o przyznaniu prawa do sprzedaży hurtowej (samorząd
wojewódzki) i sprzedaży detalicznej (samorząd miejski i gminny). W obu przypadkach samo-
rządy będą miały prawo decyzji o zakazie, na obszarze ich działania, obrotu używkami. W
sytuacji, gdyby jednak pozytywne dla wnioskodawców decyzje samorządów miały miejsce,
będą one ograniczone:
− obowiązkiem uzyskania indywidualnego zezwolenia na obrót używkami;
− wprowadzeniem do obrotu tylko tych używek, które zostaną objęte stosownym
zezwoleniem ministra zdrowia;
− zakazem sprzedaży osobom niepełnoletnim, będącym w stanie wskazującym na
odurzenie, bądź spożycie środka odurzającego, w tym alkoholu;
− punkt obrotu musi być zlokalizowany w stosownym oddaleniu od obiektów edu-
kacyjno-wychowawczych, kulturalnych, kultu religijnego itp.;
− zakazem sprzedaży na kredyt lub pod zastaw;
− nakazem sprzedaży używek w opakowaniach zamkniętych z oznaczeniem w ję-
zyku polskim: firmy producenta, nazwy, rodzaju, składu i szkodliwości sprze-
dawanej używki.
Autorzy projektu ustawy proponują wprowadzenie zakazu reklamy używek, zakazu
sprzedaży za pośrednictwem internetu, a także zakazu sprzedaży w drodze sprzedaży wysył-
kowej, w tym za zaliczeniem pocztowym.
Za uzyskanie zezwolenia na obrót hurtowy i detaliczny, za wydanie decyzji zmieniającej
treść zezwolenia, za wydanie duplikatu zezwolenia, a także na sprzedaż zapasów autorzy
wprowadzają opłaty. które mają być wnoszone na rzecz organu zezwalającego.
Projekt przewiduje wprowadzenie sankcji karnych za naruszenie przepisów ustawy, któ-
re orzekane byłyby na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia, a w
szczególnych przypadkach także na podstawie przepisów o postępowaniu karnym.
Treść przedłożenia nie została poddana pełnym konsultacjom, o których mowa w art. 34
ust. 3 Regulaminu Sejmu RP, ale uzyskała pozytywną ocenę niektórych organów jednostek
samorządu terytorialnego na terenie których powstały i już od pewnego czasu działają punkty
sprzedaży używek.
Projekt nie pociąga za sobą konieczności poniesienia znacznych wydatków budżeto-
wych, a zakres spraw w nim regulowanych nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 16 marca 2009 r.
BAS-WAL-476/09

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o obrocie i reklamie środków zawierających substancje
psychotropowe i odurzające (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Witold
Gintowt-Dziewałtowski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2002 r. Nr 23,
poz. 398, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Proponowana ustawa ma na celu wprowadzenie regulacji prawnej
odnoszącej się do używek. Używkami są – w rozumieniu projektu – „środki
zawierające substancje psychotropowe i odurzające niewymienione w ustawie o
przeciwdziałaniu narkomanii oraz w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi, które minister właściwy do spraw zdrowia
umieścił na liście” zamieszczonej w akcie wykonawczym wydanym na
podstawie proponowanej ustawy (art. 1 ust. 1, art. 2 i art. 3 projektu). Projekt
określa warunki dopuszczenia używek do sprzedaży w obrocie hurtowym i
detalicznym. Projekt w szczególności zakazuje reklamy i promocji używek oraz
sprzedaży detalicznej wysyłkowej i za pośrednictwem Internetu. Przepisy karne
projektu określają zasady odpowiedzialności karnej za naruszenie ograniczeń i
zakazów, o których mowa w proponowanej ustawie.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Odnosząc się do treści projektu należy wskazać w szczególności:
- artykuły 28 i 30 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
(TWE), wprowadzające zasadę swobodnego przepływu towarów,
- artykuły 43 i 46 TWE regulujące swobodę przedsiębiorczości,
- decyzję Rady 2005/387/WSiSW z dnia 10 maja 2005 r. w sprawie
wymiany informacji, oceny ryzyka i kontroli nowych substancji
psychoaktywnych (Dz. Urz. UE L 127 z 20.5.2005 r., str. 32).