Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach detektywistycznych

UZASADNIENIE

W art. 8 w ust. 1 wprowadza się poprawkę, zastępując wyrazy „zezwolenie na
wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych” wyrazami
„wpisem do rejestru”. Ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. – Przepisy wprowadzające ustawę
o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1808) zmieniono ustawę
o usługach detektywistycznych, wprowadzając w miejsce zezwoleń wpis do rejestru
działalności regulowanej w zakresie usług detektywistycznych (art. 41 ww. ustawy). Zmiana
brzmienia tego przepisu ma na celu dostosowanie do nowej terminologii.
Zmiana ust. 3 polega na doprecyzowaniu postępowania detektywa ze zgromadzonymi w toku
postępowania danymi osobowymi.
W dodanym ust. 5 nakłada się na detektywa obowiązek sporządzenia notatki z czynności czy
to zniszczenia danych osobowych, czy przekazania ich osobom, o których mowa w ust. 3.
Przepis określa, co notatka powinna zawierać, oraz nakazuje dołączenie jej do księgi
realizacji umowy. Wprowadzenie tego przepisu z jednej strony zabezpieczy detektywa przed
ewentualnymi posądzeniami o niezgodne z prawem wykorzystywanie zgromadzonych
materiałów (np. ich rozpowszechnianiem bez wiedzy i zgody osób zainteresowanych),
a z drugiej strony przepis ten umożliwi organom kontrolnym sprawdzenie prawidłowości
postępowania detektywa z danymi osobowymi.
W art. 16 znowelizowano w ust. 1 pkt 4, określając, jakie treści obejmują „dane
osobowe” (przedsiębiorcy – osoby fizycznej, pełnomocnika, członków zarządu,
prokurentów), zapewniając w ten sposób zgodność z ustawą o ochronie danych osobowych.
W art. 25a w ust. 3 wyrazy „po zaprzestaniu korzystania z zezwolenia …” zastępuje
się wyrazami: „po wykreśleniu z rejestru”. Ma to na celu dostosowanie do nowej terminologii
(analogicznie jak w art. 8 ust. 1), powstałej w wyniku zmiany ustawy wprowadzającej
w miejsce zezwolenia na wykonywanie działalności detektywistycznej rejestr działalności
regulowanej w zakresie usług detektywistycznych.
W art. 27 traktującym o organach uprawnionych do kontroli przedsiębiorcy
wykonującego usługi detektywistyczne w ust. 2 zamiast „innego organu państwowego
wyspecjalizowanego w kontroli danego rodzaju działalności” proponuje się wpisać
„Komendanta Głównego Policji oraz komendantów wojewódzkich Policji”. Zmiana
ta sankcjonuje faktyczny stan i stanowi czytelną dla przedsiębiorcy informację, kto może go
kontrolować oprócz organu prowadzącego rejestr.
W rozdziale dotyczącym wymagań kwalifikacyjnych detektywów w art. 29 proponuje
się uchylenie w ust. 1 pkt 7. Aktualne brzmienie przepisu ogranicza krąg osób,

w stosunku do których można stosować tę przesłankę, wyłącznie do osób wymienionych
w tym przepisie, bez możliwości zastosowania tej przesłanki do innych grup zawodowych.
Ponadto chodzi o rzeczywistą możliwość egzekwowania tego warunku, w szczególności
jeżeli chodzi o obywateli innych krajów członkowskich UE lub państwa członkowskiego
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o EOG.
Informacje na temat ewentualnego zwolnienia dyscyplinarnego będą możliwe do uzyskania
w ramach opinii, o której mowa w pkt 8.
W pkt 9 proponuje się ograniczyć wymagania zdrowotne osób ubiegających się o licencje
detektywa wyłącznie do zdolności psychicznej do wykonywania zawodu.
Zawód detektywa nie jest związany ze szczególnymi wymaganiami w zakresie zdrowia
fizycznego. Detektyw z racji wykonywanych obowiązków nie musi wykonywać ciężkiej
pracy fizycznej. Należy natomiast położyć szczególny nacisk na stan zdrowia psychicznego
osoby ubiegającej się o licencję detektywa i osoby wykonującej zawód detektywa
uprawdopodobniający, że detektyw nie będzie nadużywał przyznanych uprawnień.
Pozostawienie wymogu odpowiedniego zdrowia fizycznego może zamknąć drogę
do wykonywania tego zawodu dla osób posiadających bogate doświadczenie, ale mających
orzeczoną grupę inwalidzką z powodu jakiejś dysfunkcji fizycznej.
Do przesłanek uprawniających do ubiegania się o licencję dodaje się w pkt 10 zaświadczenie
o zdaniu egzaminu bądź decyzję o uznaniu kwalifikacji w zawodzie detektywa.
W ust. 3 doprecyzowuje się przepisy, na podstawie których może nastąpić uznanie
kwalifikacji zawodowych, eliminując dowolność interpretacji. Uznanie kwalifikacji może
nastąpić wyłącznie na podstawie przepisów ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji
zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Przepisy
dotyczące egzaminu na licencję detektywa (art. 30 – 34) ulegają istotnej
modyfikacji.
Po pierwsze proponuje się oddzielenie procedury przeprowadzania egzaminu od procedury
postępowania administracyjnego związanej z wydawaniem licencji detektywa. Całość
postępowania administracyjnego w zakresie wydawania licencji pozostaje w gestii
KWP/KSP, podczas gdy procedura organizacji przeprowadzenia egzaminu będzie
w kompetencji Komendanta Głównego Policji.
2
Po drugie proponuje się przeprowadzanie przez Komendanta Głównego Policji centralnego
egzaminu dla osób ubiegających się o licencję detektywa, w miejsce dotychczasowych
egzaminów organizowanych przez Komendanta Stołecznego i komendantów wojewódzkich
Policji. Obecnie procedura egzaminacyjna jest przez obywateli postrzegana jako część
postępowania administracyjnego związanego z wydawaniem licencji, a w związku z tym
negatywny wynik egzaminu jest traktowany jako podstawa do złożenia odwołania od decyzji
w sprawie wydawania licencji detektywa.
Zmiana organizacji egzaminów, poza oszczędnościami finansowymi związanymi
z organizowaniem egzaminów w 16 komendach wojewódzkich Policji i w Komendzie
Stołecznej Policji, niekiedy dla jednego lub dwóch kandydatów, przyczyni się do zwiększenia
przejrzystości postępowania administracyjnego w zakresie wydawania licencji.
Po trzecie proponuje się zmiany w składzie komisji egzaminacyjnej, zmniejszając jej skład do
6 osób, w tym wprowadza się przedstawiciela organizacji zawodowych zrzeszających
detektywów.
Po czwarte ogranicza się, w stosunku do obecnego, zakres tematów obowiązujących na
egzaminie. Wyłącza się wiktymologię i psychologię sądową, a włącza się przepisy regulujące
zasady wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych.
Ograniczenie zakresu przedmiotowego egzaminu było przedmiotem konsultacji
z organizacjami zrzeszającymi detektywów. Wskazywały one wielokrotnie na zbyt szeroki
zakres tematyki egzaminacyjnej. Również Komenda Główna Policji i przedstawiciele
środowisk naukowych uczestniczący w komisjach egzaminacyjnych na licencje detektywa
poparły proponowane w projekcie zmiany.
Złożenie egzaminu z wynikiem pozytywnym potwierdza zaświadczenie wystawiane przez
przewodniczącego komisji (dodany art. 33b). Zaświadczenie to będzie jednym
z dokumentów wymaganych w postępowaniu o wydanie licencji, składanym we właściwej
komendzie wojewódzkiej Policji.
Po piąte uważa się za zasadne, aby do egzaminu na licencję detektywa przystępowali wszyscy
kandydaci w pełnym zakresie tematycznym bez zaliczania (czy zwalniania) osobom
z niektórych grup zawodowych części tematów. Obecnie takie preferencje dla niektórych
osób wynikają z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
6 listopada 2002 r. w sprawie egzaminów dla osób ubiegających się o wydanie licencji
detektywa (Dz. U. Nr 186, poz. 1559, z późn. zm.) i wymagają dokonywania przez komisję
egzaminacyjną interpretacji zakresu zwolnień, bowiem programy szkół oficerskich resortu
spraw wewnętrznych i czas nauki w różnych okresach są niejednorodne. Dotyczy to również
3
studiów prawniczych. Obecny stan prawny budził od początku obowiązywania ustawy
kontrowersje i krytyczne opinie o szczególnym uprzywilejowywaniu funkcjonariuszy resortu
spraw wewnętrznych. Do korzystania z preferencji na egzaminie dążą inne grupy zawodowe.
Ze względu na to, że wykonywanie zawodu detektywa jest trudne i wymagające
w szczególności dużego doświadczenia zawodowego i „życiowego”, zdanie egzaminu przed
centralną komisją egzaminacyjną powołaną przez Komendanta Głównego Policji powinno
być potwierdzeniem wiedzy nabytej czy to w wyniku ukończenia przedmiotowej szkoły, czy
posiadanego doświadczenia wynikającego z uprawiania określonego zawodu.
Usługi detektywistyczne są postrzegane przez obywateli jako działania quasi policyjne;
wprawdzie działania detektywów nie zawsze wiążą się, jak w przypadku działań policyjnych,
z obszarem, gdzie nastąpiło naruszenie prawa, ale w znacznej mierze dotyczą intymnych sfer
życia klientów i działań w obszarze gospodarczo-biznesowym. Działalność ta również
między innymi i z tych względów powinna być wykonywana profesjonalnie, a to mogą
zapewnić detektywi mający odpowiednie kwalifikacje.
Dla osób, które mają doświadczenie zawodowe albo profilowane wykształcenie, egzamin
będzie niewątpliwie łatwiejszy.
Egzamin będzie się odbywał nie rzadziej niż raz na kwartał (art. 30), a nie jak obecnie raz na
6 miesięcy. Ponadto egzamin centralny wyklucza rejonizację (właściwość miejsca
zameldowania kandydata) i zapewni większą transparentność.
Przygotowywaniem pytań i zadań praktycznych na egzamin będzie zajmował się 3-osobowy
zespół powoływany przez Komendanta Głównego Policji (art. 30a).
Art. 30c zawiera regulacje wysokości wynagrodzeń członków komisji egzaminacyjnej
i zespołu.
W art. 31 określono m. in. 20 % stawkę wysokości opłaty za egzamin stanowiącej dochód
budżetu państwa. Stanowi to obniżenie stawki z obecnie obowiązującej 50 %. Zmiana
powyższa wynika z konieczności zapewnienia spójności regulacji z przepisami dyrektywy
2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na
rynku wewnętrznym. Natomiast szczegółowe rozwiązania dotyczące opłat i wynagrodzeń za
egzamin będą uregulowane w rozporządzeniu (art. 32).
Egzamin na licencję detektywa będzie przeprowadzany w formie pisemnej i ustnej
(art. 33a i 33b). Do egzaminu ustnego można przystąpić po pozytywnym zdaniu egzaminu
pisemnego.
4
Szczegółowy zakres tematów egzaminacyjnych, tryb wyznaczania członków komisji
i członków zespołu, sposób i tryb pracy komisji, tryb pracy zespołu, szczegółową organizację
egzaminu, w tym sposób oceniania zdających i określanie czasu trwania egzaminu, sposób
dokumentowania egzaminu oraz wzory dokumentów egzaminacyjnych, przy uwzględnieniu
odpowiedniego zabezpieczenia pytań egzaminacyjnych i zadań praktycznych przed ich
nieuprawnionym dostępem, określi rozporządzenie (art. 34).

W art. 2 projektu ustawy proponuje się 3-miesięczne vacatio legis, mając na względzie
niezbędny czas dla Komendanta Głównego Policji m.in. do powołania zespołu
i przygotowanie przez niego pytań i zadań egzaminacyjnych. Czas ten jest także konieczny do
wydania zmienionych aktów wykonawczych, o których mowa w art. 32, 34 i art. 42 ust. 2.

Projekt nie podlega notyfikacji Komisji Europejskiej zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie funkcjonowania krajowego systemu
notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z późn. zm.).

Opinia o zgodności regulacji z prawem Unii Europejskiej
Ustawa nie jest sprzeczna z prawem Unii Europejskiej.

5