Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw

nadzorami bankowymi i ministrami finansów, zarówno na poziomie międzynarodowym w
UE, jak również w poszczególnych krajach. Ze strony Rzeczypospolitej Polskiej dokument
ten został podpisany przez Ministra Finansów, Przewodniczącego KNB oraz Prezesa NBP.
Wiodącą rolę w organizacji sieci bezpieczeństwa finansowego przypisuje się bankom
centralnym, jako dysponentom wsparcia płynnościowego na wypadek kryzysu systemowego.
W oparciu o wnioski z przebiegu ćwiczenia kryzysowego, jakie miało miejsce w Europejskim
Banku Centralnym w kwietniu 2006 r., na posiedzeniu ECOFIN we wrześniu 2006 r. przyjęto
rekomendacje Komitetu Ekonomiczno-Finansowego (Economic and Financial Committee –
EFC) dotyczące potrzeby budowy krajowych rozwiązań w zakresie zarządzania
kryzysowe i zatwierdzono kalendarz dalszych działań służących poprawie organizacji
zarządzania kryzysowego w krajach UE. Harmonogram zakłada między innymi:
1) powołanie krajowych grup sterujących (domestic standing groups), których celem
ma być zapewnienie współpracy między ministerstwem finansów, nadzorem
bankowym i bankiem centralnym w zakresie zarządzania kryzysowego,
2) stworzenie do stycznia 2008 r. krajowych planów awaryjnych, a następnie
przeprowadzenie ćwiczeń kryzysowych na poziomie krajowym i regionalnym.
We wszystkich krajach tworzy się zespół rozwiązań instytucjonalnych i regulacyjnych,
mających na celu ochronę systemu finansowego przed destabilizacją, określany mianem sieci
bezpieczeństwa finansowego (safety net). Do najistotniejszych instytucji wchodzących w
skład safety net zaliczane są rządy (reprezentowane przez ministra finansów), banki centralne,
instytucje nadzoru finansowego oraz fundusze gwarantowania depozytów. Z punktu widzenia
realizacji celów i pełnionych funkcji, instytucje stabilności finansowej są we wszystkich
krajach podobne, jednak każdy kraj zachowuje swoją specyfikę w sposobie instytucjonalnej
organizacji safety net. Każda z instytucji tworzących sieć bezpieczeństwa finansowego
zaprojektowana jest tak, aby wypełniać swoje zadanie na poszczególnych etapach
kompleksowego procesu wspierania stabilności finansowej. Należy zaznaczyć, że
skuteczność ich działań, szczególnie w sytuacji zarządzania sytuacją kryzysową, wymaga
ścisłej współpracy i sprawnej wymiany informacji pomiędzy poszczególnymi instytucjami.
W obecnej sytuacji to NBP odgrywa wiodącą rolę w sieci bezpieczeństwa
finansowego w Polsce. Rola ta może być prawidłowo i efektywnie realizowana wówczas, gdy
bank centralny posiada skuteczne narzędzia wczesnego ostrzegania o niebezpieczeństwie
1 )
Report to the informal ECOFIN, Next Steps in developing the EU arrangements for financial stability,
ECFIN/CEFCPE(2006)REP/55012-final, Brussels, 9 September 2006.
3
powstania sytuacji zagrożenia oraz ma możliwość oceny skali ewentualnego kryzysu. Po
wydzieleniu ze struktur banku centralnego nadzoru bankowego, Narodowy Bank Polski
będzie miał ograniczony dostęp do informacji w zakresie nadzoru nad bankami.
Podstawowym dysponentem informacji o sytuacji finansowej banku będzie organ uprawniony
do sprawowania nadzoru bankowego – Komisja Nadzoru Finansowego. Należy wskazać przy
tym, że Narodowy Bank Polski jako dysponent wsparcia płynnościowego na wypadek
kryzysu systemowego będzie podejmować decyzje o uruchomieniu pomocy i ponosić
odpowiedzialność w tym zakresie. Brak odpowiednich rozwiązań na poziomie narodowym
może mieć istotny, niekorzystny wpływ na stabilność finansową w przypadku konieczności
uczestnictwa Polski w zarządzaniu kryzysem transgranicznym. Oznacza to, że NBP po
likwidacji GINB będzie musiał tworzyć nowe służby niezbędne do wykonywania
ustawowych obowiązków.
Zasadniczą część projektu stanowią zatem zmiany ustawowe niezbędne dla stworzenia
ram instytucjonalnych funkcjonowania systemu stabilności finansowej opartego na Komitecie
Stabilności Finansowej, który może utworzyć Narodowy Bank Polski. Komitet Stabilności
Finansowej będzie działać na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy Komisją Nadzoru
Bankowego, Komisją Nadzoru Finansowego, Narodowym Bankiem Polskim, Bankowym
Funduszem Gwarancyjnym i ministrem właściwym do spraw instytucji finansowych. Celem
porozumienia będzie zapewnienie wymiany informacji i koordynacji współpracy pomiędzy
jego stronami w realizacji zadań ustawowych. Główne założenie działalności Komitetu to
przede wszystkim współdziałanie w zakresie wzajemnej wymiany informacji oraz współpracy
pomiędzy instytucjami sieci bezpieczeństwa finansowego, której ramy zakreślają ustawowo
sprecyzowane cele i zadania stron porozumienia, realizowane na rzecz wspierania stabilności
finansowej. Ponadto na forum Komitetu byłyby uzgadnianie działania poszczególnych
instytucji przy rozwiązywaniu kryzysu oraz koordynowane byłoby zarządzanie sytuacją
kryzysową. Proponuje się, aby ustawowo regulowany był skład Komitetu, natomiast tryb jego
działania, podejmowania ustaleń oraz sposób jego obsługi zostałyby określone w
porozumieniu. Porozumienie powinno również określać sposób i tryb jego zmiany. Zgodnie z
projektem, porozumienie określać będzie także warunki i tryb podawania do wiadomości
publicznej informacji o jego treści oraz o działaniach Komitetu Stabilności Finansowej,
ponieważ do treści porozumienia oraz działania Komitetu Stabilności Finansowej nie będą
miały zastosowania przepisy o dostępie do informacji publicznej.
4
Ad 2. Wdrożenie postanowień Nowej Umowy Kapitałowej
Prace zmierzające do wprowadzenia Nowej Umowy Kapitałowej (NUK) trwają
nieprzerwanie od 2003 r. Dokonane zostały już wszystkie zmiany prawne i regulacyjne.
Efektywne wprowadzenie nowych, ujednoliconych rozwiązań do praktyki nadzorczej i
skoordynowanie ich z organami nadzorów innych państw unijnych zajmie najbliższe lata.
Ponadto, tak jak miało to miejsce przy poprzednich zmianach regulacyjnych, nadzór bankowy
będzie musiał intensywnie wspierać banki przy wprowadzaniu w życie nowych przepisów.
Obecnie trwają prace związane z:
1. Nowelizacją lub tworzeniem metodyk dla realizacji zadań wynikających z Filara II
NUK, tj. przeglądu i oceny nadzorczej.
2. Przygotowaniem szczegółowej procedury prowadzenia skomplikowanego procesu
walidacji modeli ryzyka w bankach.
3. Analizą potrzeby przebudowy procesów analizy i inspekcji w kontekście
obligatoryjnych corocznych przeglądów i oceny nadzorczej.
4. Współpracą z nadzorcami zagranicznymi, która będzie intensyfikowana, gdy wpłyną
wnioski od banków o wydanie zgody na uznanie metod statystycznych do obliczania
wymogów kapitałowych.
W oparciu o analizy prowadzone w 2006 r. okazało się, że zakres stosowania
zaawansowanych metod zarządzania ryzykiem w ramach NUK w bankach w Polsce będzie
szerszy niż wcześniej przewidywano. Celem przeprowadzenia tego procesu konieczne będzie
większe wsparcie NBP w zakresie prawnym, informatycznym oraz szkoleniowym.
Przewidywany jest także wzrost zapytań banków, zwłaszcza spółdzielczych, w związku z
wdrożeniem przepisów transponujących NUK do prawa polskiego oraz wprowadzeniem
nowej sprawozdawczości. Brak lub opóźnienie odpowiedzi na te pytania, wynikający ze zbyt
wąskiej kadry wykwalifikowanych specjalistów, braku odpowiedniej wiedzy ze względu na
nowość zagadnień i brak szkoleń w tym zakresie, może narazić nadzór bankowy na ryzyko
utraty reputacji. Opóźnienia w przygotowaniu zespołu specjalistów oraz przeprowadzaniu
oceny modeli, może mieć także negatywny wpływ na współpracę międzynarodową z
nadzorcami

konsolidującymi

i w konsekwencji doprowadzić do pogorszenia oceny polskiego nadzoru bankowego.
Wymienione zadania nadzór bankowy może, na chwilę obecną, realizować tylko w
bardzo ścisłej współpracy z NBP, z uwagi na konieczność pozyskiwania z sektora banków
5
komercyjnych i spółdzielczych danych niezbędnych do analizy wpływu NUK na system
bankowy.
Efektywne wprowadzenie NUK jest zadaniem trudnym i skomplikowanym. Jest to
zupełnie nowe rozwiązanie regulacyjne, które jest jednocześnie wprowadzane w większości
krajów na świecie, w tym we wszystkich krajach członkowskich UE. Tym samym w Polsce
nie ma w chwili obecnej możliwości skorzystania z doświadczeń i wiedzy innych krajów przy
wprowadzaniu NUK.
Warunkiem niezbędnym do wprowadzenia NUK, ze względu na niespotykany dotąd
w nadzorze stopień skomplikowania nowych rozwiązań regulacyjnych, jest dysponowanie
odpowiednią kadrą specjalistów w tej dziedzinie. Ich zdobycie i utrzymanie jest obecnie
utrudnione. Po pierwsze dlatego, że specjalistów takich jest niewielu, a po drugie – ze
względu na konkurencję sektora bankowego zarówno krajowego, jak i międzynarodowego. Z
tego powodu GINB traci kwalifikowaną kadrę na rzecz sektora banków komercyjnych, co
skutkuje brakiem stabilności zatrudnienia.
Przy tak dużej skali zmian i rozłożonym w czasie procesie wprowadzania nowych
rozwiązań, należy przyjąć, że intensywny dialog z sektorem bankowym trwać będzie przez
najbliższe lata. W tym samym czasie należy oczekiwać częstych kontaktów i wymiany
poglądów i doświadczeń z nadzorami z innych krajów członkowskich. NUK jest bowiem
wprowadzany jednocześnie i w ten sam sposób w całej Unii Europejskiej.
Proces wdrożenia NUK jest ściśle powiązany z wprowadzeniem nowych standardów
sprawozdawczości, co także dokonywane jest jednocześnie przez wszystkie kraje
członkowskie. W NBP zadanie to jest realizowane poprzez budowę Systemu Informacji
Sprawozdawczej (SIS) – nowego systemu sprawozdawczego dla banku centralnego, który
umożliwia zbieranie z sektora bankowego danych niezbędnych między innymi do
efektywnego sprawowania nadzoru bankowego. Wprowadzenie SIS wymaga przebudowy
aplikacji użytkowych, które bazują na danych sprawozdawczych i które są podstawowym
narzędziem umożliwiającym analizę sytuacji, zarówno poszczególnych banków jak i całego
sektora bankowego.
System budowany jest przez służby informatyczne NBP, przy znacznym wkładzie
merytorycznym kilku jednostek NBP, w tym GINB. System ten ma krytyczne znaczenie dla
nadzoru bankowego.
Znacznie bezpieczniejszym rozwiązaniem dla jakości nadzoru bankowego byłoby
6
pozostawienie go w NBP, do czasu pełnego wdrożenia systemu, ponieważ proces wydzielania
GINB z NBP znacznie utrudni dokończenie wdrożenia.
Ad 3. Ryzyko operacyjne związane z przekazywaniem KNF funkcji nadzorczych
Zgodnie z ustawą o nadzorze nad rynkiem finansowym, zadania NBP związane z
przeniesieniem funkcji nadzorczych do KNF sprowadzają się do:
1) zidentyfikowania mienia służącego wykonywaniu zadań przez Komisję Nadzoru
Bankowego i Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, którego przeznaczenie
określone zostanie w porozumieniu zawartym pomiędzy Prezesem Rady
Ministrów a Prezesem Narodowego Banku Polskiego,
2) zapewnienia realizacji regulacji ustawowych skutkujących tym, że pracownicy
GINB z mocy prawa staną się pracownikami Urzędu KNF,
3) współpracy z KNF w zakresie przekazywania informacji niezbędnych dla
realizowania ustawowych zadań NBP i KNF.
W toku prac nad wydzieleniem GINB i przekazaniem do KNF ujawniły się
następujące problemy i ryzyka:
1. Przebudowa infrastruktury informatycznej
Zmiana stanu prawnego rodzi ryzyko organizacyjne związane z migracją systemów
sprawozdawczych odpowiedzialnych za przetwarzanie danych ostrożnościowych do
przyszłego gestora, którym będzie KNF. Ryzyko to może być dodatkowo zwiększone faktem,
że równolegle do prac związanych z wydzieleniem GINB, realizowane są zadania związane z
budową nowego systemu sprawozdawczego dla celów ostrożnościowych wraz z systemami
wsparcia analitycznego.
2. Ryzyko kadrowe
W chwili obecnej, zgodnie z informacjami NBP, masowo składane są deklaracje
rezygnacji, przed końcem 2007 r., z pracy w GINB. W efekcie część pracowników, w
szczególności wysokiej klasy specjalistów, którzy bez problemu mogą znaleźć zatrudnienie
na rynku, podejmuje decyzje o rezygnacji z pracy w GINB. Prowadzi to w konsekwencji do
nieodwracalnej utraty profesjonalnej kadry przez instytucje publiczne na rzecz podmiotów
komercyjnych. Należy podkreślić, że z uwagi na obowiązujące w tym względzie rozwiązania
prawne, NBP ma niewielkie możliwości ograniczenia tego procesu. Utrzymanie tego trendu
może odbić się negatywnie na jakości nadzoru, szczególnie w aspekcie NUK.
7