Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo atomowe

Obrazowanie strażniczych 99mTc - koloidy
80
węzłów chłonnych



Obrazowanie ropni i
99mTc - znak. leukocyty
800
ognisk zapalnych
99mTc - immunoglobulina
400



Oznaczenie klirensu
994Tc DTPA
40
nerkowego kłębkowego



Oznaczenie efektywnego 99mTc - EC
40
przepływu osocza przez
123I - ortohipuran
20
nerki
131I - ortohipuran
6
Szybkość oczyszczania
99mTc MAG3
40
osocza na drodze sekrecji

kanalikowej

Wątrobowy klirens 99mTc - 99mTc HEPIDA
40
HEPIDA

















30
ZAŁ CZNIK Nr 3
PROGRAM SZKOLENIA W DZIEDZINIE OCHRONY RADIOLOGICZNEJ PACJENTA1)
I. Cz
ć ogólna dla wszystkich specjalno ci medycznych
1. Ochrona radiologiczna. Krótki zarys historyczny. Podstawowe cele. ródła koncepcji (ICRP)
i rozwiązań prawnych. Pozycja medycyny w całości systemu ochrony radiologicznej; pożytki
płynące z zastosowania źródeł promieniowania w diagnostyce i terapii. Pozytywny bilans
radiologii lekarskiej.
1 godz.
2. Promieniowanie: rodzaje i podstawowe cechy fizyczne. Oddziaływanie promieniowania z
materią; podstawowe mechanizmy. Podział promieniowania na jonizujące bezpośrednio i
pośrednio. Pochłanianie promieniowania: jonizacja i wzbudzenie. Przestrzenna dystrybucja
par jonów wzdłuż toru cząstki. Podział promieniowania na jonizujące gęsto i rzadko (high
and low LET).
2 godz.
3. Podstawowe wielkości i jednostki dozymetryczne - kerma, dawka pochłonięta, dawka
równoważna. Napromienienie jednorodne i niejednorodne (w skali makro). Problem oceny
niejednorodnej ekspozycji (anons dawki efektywnej).
2 godz.
4. Działanie promieniowania na poziomie molekularnym, subkomórkowym i komórkowym.
Wpływ wielkości dawki i czynników dodatkowych (moc dawki; obecność wody, temperatura,
utlenowanie). Względna skuteczność biologiczna, mechanizmy śmierci komórkowej.
Zróżnicowanie odnowy tkanek i ich promieniowrażliwości.
2 godz.
5. Działanie promieniowania na poziomie ustrojowym. Ogólne i lokalne działanie dawek > 1 Gy
(przy ekspozycji krótkotrwałej i przewlekłej). Podział następstw działania promieniowania na
deterministyczne i stochastyczne; ich postacie kliniczne. Podstawowe mechanizmy leżące u
podłoża tych następstw; dwie główne postacie zależności dawka-odpowiedź. Podział dawek
na duże, pośrednie i małe (analogiczny podział mocy dawek). Promieniowanie jako
mutagen i karcynogen. Działanie promieniowania na zarodek i płód. Rodzaje ryzyka w
różnych okresach rozwoju wewnątrzmacicznego (wady rozwojowe, nowotwory). Wielkość
ryzyka bezwzględnego i względnego.
3 godz.
6. Problem działania małych dawek (<0,2 Gy lub Sv). Przyczyny niemożności opisu zależności
dawka-odpowiedź w obszarze małych dawek (w odniesieniu do następstw stochastycznych)
w bezpośrednim pomiarze doświadczalnym i epidemiologicznym. Konieczność ekstrapolacji
obserwacji poczynionych w obszarze wyższych dawek przy uwzględnieniu mechanizmów
działających na poziomie molekularnym, komórkowym i ustrojowym wraz z uwzględnieniem
pojedynczych bezpośrednich pozytywnych obserwacji w obszarze ~ 30-50 mGy. Dla celów
praktycznych konieczność uwzględnienia zasady ostrożności. Podstawowe założenia ICRP
i UNSCEAR, o prawdopodobnym bezprogowym charakterze indukcji nowotworów i mutacji
(somatycznych i dziedzicznych). Podstawowe dane o wielkości ryzyka radiacyjnego w
obszarze małych dawek i mocy dawek; zakres niepewności.
2 godz.
7. Rodzaje i kategorie ekspozycji na promieniowanie jonizujące:
1) ekspozycja
zewnętrzna i wewnętrzna;
2) kategorie
ekspozycji:
zawodowa, medyczna i ludności.
1 godz.
8. Ograniczenie ekspozycji na promieniowanie. Podstawowe zasady:

31
1) uzasadnienie
konieczności narażenia;
2) optymalizacja ochrony przed promieniowaniem (OR);
3) dawki
graniczne
1 godz.
9. Ograniczenie ekspozycji w medycynie:
1) uzasadnienie (3 stopnie);
2) optymalizacja ochrony radiologicznej w diagnostyce;
3) optymalizacja ochrony radiologicznej w terapii.
Niemożność stosowania dawek granicznych w medycynie. Poziomy referencyjne w
diagnostyce (rentgenodiagnostyka, medycyna nuklearna). Związek jakości badań
diagnostycznych i terapii z zasadami ochrony przed promieniowaniem.
1 godz.
10. Ciąża a promieniowanie.
Ochrona zarodka i płodu w diagnostyce i terapii przy użyciu źródeł promieniowania
jonizującego (diagnostyka promieniowaniem X, dawki terapeutyczne promieniowania X i
gamma). Otwarte źródła promieniowania - produkty radiofarmaceutyczne. Szczegółowe
zasady postępowania w diagnostyce i terapii przy użyciu produktów radiofarmaceutycznych,
w odniesieniu do kobiet w ciąży i kobiet w wieku płodności.
1 godz.
11. Ocena prawdopodobieństwa związku przyczynowego rozpoznanego nowotworu z przebytą
ekspozycją na promieniowanie (głównie zawodową).
1 godz.
12. Podstawowe zalecenia ICRP i dyrektywy Unii Europejskiej.
2 godz.
13. Ustawa - Prawo atomowe oraz rozporządzenia wykonawcze Ministra Zdrowia i Rady
Ministrów wydane na podstawie tej ustawy.
4 godz.
II. Cz
ć szczegółowa dla medycyny nuklearnej
1. Ekspozycja w wyniku uprawiania medycyny nuklearnej:
1) zawodowa
(zewnętrzna);
2) medyczna (pacjenci, głównie wewnętrzna);
3) osoby z otoczenia (głównie zewnętrzna);
4) zagadnienie
skażeń promieniotwórczych;
5) odpady
promieniotwórcze.
1 godz.
2. Ocena dawek promieniowania dla pacjentów wynikających z podawania produktów
radiofarmaceutycznych. Metody oceny dawek:
1) model kinetyczny określonego produktu radiofarmaceutycznego w ustroju, w funkcji
wieku i ewentualne choroby;
2) ocena dawek pochłoniętych w narządach (MIRD, ICRP), modele dozymetryczne,
geometryczne i wokselowe;
3) definicja dawki efektywnej (E) i ocena jej wielkości dla każdego produktu
radiofarmaceutycznego (mSv/MBq), znaczenie dawek narządowych;
4) ocena ekspozycji płodu (mSv/MBq);
5) lista poziomów referencyjnych (MBq) i ograniczenia w ich stosowaniu.
2 godz.
3. Ocena ekspozycji i ochrona personelu w medycynie nuklearnej:
1) ocena osobniczego równoważnika dawki;
2) ocena dawek lokalnych (głównie na dłonie i palce);

32
3) szczegółowe metody postępowania w zakresie ochrony radiologicznej personelu.
1 godz.
4. Ocena i ograniczenie ekspozycji osób postronnych i rodzin pacjentów (po wyjściu pacjentów
do domu):
1) diagnostyka - problem nieistotny;
2) terapia - głównie problemy ekspozycji zewnętrznej po dużych dawkach jodków (jodu-
131) i samaru-153;
3) ekspozycje po innych terapeutycznych produktach radiofarmaceutycznych;
4) ogólne i szczegółowe zasady postępowania (w tym ograniczenie ekspozycji innych
pacjentów na terenie szpitala);
5) karmienie
piersią a diagnostyka i terapia produktami radiofarmaceutycznymi.
2 godz.
III. Cz
ć szczegółowa dla rentgenodiagnostyki
z uwzgl dnieniem mammografii, radiologii pediatrycznej i stomatologii
1. Czynniki fizyczne i techniczne wpływające na wielkość dawki powierzchniowej, narządowej i
efektywnej dla pacjenta. Przeciętne dawki dla typowych badań (powierzchniowe i
efektywne).
2 godz.
2. Aparaty rentgenowskie wykorzystujące rejestrację obrazu: analogową (błona filmowa) i
cyfrową, planarną i tomograficzną, statyczną i dynamiczną. Podstawowe różnice miedzy
aparatami analogowymi i cyfrowymi z punktu widzenia zagrożenia dla pacjenta.
2 godz.
3. Optymalizacja ochrony radiologicznej pacjenta w radiologii konwencjonalnej i cyfrowej,
planarnej i tomograficznej oraz we fluoroskopii.
2 godz.

4. System zapewnienia jakości badań i kontroli jakości aparatury i całość procesu
technicznego prowadzącego do uzyskania obrazu o właściwych walorach diagnostycznych.
2 godz.
5. Zalecane wartości fizycznych parametrów technicznych dla podstawowych badań
radiologicznych (zalecane przez Unię Europejską) i ich znaczenie dla optymalizacji ochrony
radiologicznej pacjentów.
1 godz.
6. Podstawowe zagadnienia ochrony personelu.
1 godz.
7. Specyficzne zagadnienia ochrony pacjenta w radiologii stomatologicznej.
1 godz.
8. Specyficzne zagadnienia dotyczące ochrony radiologicznej w mammografii:
1) systemy
obrazowania rtg w mammografii;
2) specyficzne
wielkości dozymetryczne stosowane w mammografii;
3) ryzyko radiacyjne w mammografii;
4) ochrona radiologiczna personelu zatrudnionego przy wykonywaniu mammografii;
5) ochrona radiologiczna pacjentek poddawanych mammografii analogowej i cyfrowej i jej
optymalizacja;
6) czynniki
wpływające na jakość obrazu w badaniach mammograficznych;
7) kontrola i zapewnienie jakości w mammografii;
8) zalecenia
międzynarodowe i krajowe przepisy dotyczące badań mammograficznych.
6 godz.
9. Specyficzne zagadnienia ochrony radiologicznej dzieci i młodocianych:
1) ogólne zasady wyposażenia i zagadnienia dotyczące instalacji aparatury;

33
2) zmniejszanie
narażenia na promieniowanie X w radiologii pediatrycznej;
3) swoiste zagadnienia ryzyka radiologicznego w wieku dziecięcym;
4) dozymetria
dotycząca pacjenta i diagnostyczne poziomy referencyjne;
5) ochrona personelu i rodziców;
6) zalecenia
międzynarodowe i przepisy krajowe.
6 godz.
IV. Cz
ć szczegółowa dla radiologii zabiegowej
1. Systemy aparaturowe stosowane w radioterapii zabiegowej.
2. Wielkości dozymetryczne specyficzne dla radiologii zabiegowej.
3. Ryzyko radiacyjne w radiologii zabiegowej:
1) dla
pacjenta;
2) dla
personelu.
4. Ochrona radiologiczna pacjenta w radiologii zabiegowej i jej optymalizacja.
5. Ochrona radiologiczna personelu w radiologii zabiegowej.
6. Zarządzanie jakością i jej kontrola w radiologii zabiegowej.
7. Zalecenia międzynarodowe i przepisy krajowe dotyczące ochrony radiologicznej w radiologii
zabiegowej.
8 godz.
V. Cz
ć szczegółowa dla radioterapii
1. Aparatura dla teleradioterapii i dla brachyterapii; wymogi odnośnie do dokładności
napromieniania i bezpieczeństwa pacjenta.
5 godz.
2. Wielkości dozymetryczne i geometryczne dla zapewnienia dokładności radioterapii.
2 godz.
3. Zagadnienia radiobiologii i ocena ryzyka radiacyjnego dla pacjentów.
2 godz.
4. Planowanie radioterapii w celu optymalizacji wyników leczenia i ochrony radiologicznej
pacjenta. System zapewnienia i kontroli jakości.
4 godz.
5. Zagadnienia ochrony radiologicznej pacjenta, personelu i rodzin pacjentów w radioterapii
(afterloading, implanty trwałe).
3 godz.
6. Wybrane zagadnienia leczenia źródłami otwartymi (produktami radiofarmaceutycznymi);
ocena ryzyka dla pacjenta i otoczenia.
3 godz.
7. Lekcje wypływające z dotychczasowych wypadków w trakcie radioterapii.
2 godz.
8. Zalecenia międzynarodowe i krajowe przepisy dotyczące radioterapii.
2 godz.
_________
1) Szczegółowe programy szkolenia znajdują się w dokumencie Komisji Europejskiej
Radiation Protection 116 "Guidelines on education and training in radiation protection for
medical exposure".



34