Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

5
1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 21,
poz. 125, Nr 112, poz. 769, Nr 115, poz. 791, 792 i 793 i Nr 176, poz. 1243 oraz z 2008 r. Nr 63, poz. 394,
Nr 67, poz. 411, Nr 141, poz. 888 i Nr 171, poz. 1056.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 99,
poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 121, poz. 1264, Nr 144, poz. 1530, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135
i Nr 236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 i Nr 169, poz. 1412 i 1421, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711,
Nr 208, poz. 1534, z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 82, poz. 558, Nr 191, poz. 1368 i 1369 i Nr 200, poz. 1445 oraz
z 2008 r. Nr 67, poz. 411.


10/10rch
5
U Z A S A D N I E N I E

1. W zakresie zmiany ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych projekt zawiera
propozycje regulacji, które mają na celu:
– przywrócenie podstawy prawnej dla objęcia ochroną ubezpieczeniową osób
prowadzących niepubliczne szkoły lub placówki oświatowe,
– rozciągniecie na osoby prowadzące działalność gospodarczą, zawierające
umowy o pracę nakładczą, reguł ubezpieczeniowych ustalonych dla takich osób
zawierających umowy zlecenia.
1) W art. 1 pkt 1 proponuje się wprowadzenie przepisu wskazującego, że oso-
by prowadzące niepubliczną szkołę, placówkę lub zespół, na podstawie
przepisów o systemie oświaty uważa się w zakresie ubezpieczeń społecz-
nych za osoby prowadzące pozarolniczą działalność.

Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o swobo-
dzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1808, z późn. zm.), któ-
rą zmieniono brzmienie art. 83a ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r.
o systemie oświaty (Dz. U. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) wywołała
zmiany w zakresie zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym, w związ-
ku z którymi osoby prowadzące niepubliczne szkoły, placówki lub ich ze-
społy, od dnia 21 sierpnia 2004 r., nie mogą być traktowane jako osoby
prowadzące działalność gospodarczą na podstawie przepisów szczególnych,
o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych. Do tego czasu osoby te były uznawane
za osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie,
innych niż przepisy o działalności gospodarczej, przepisów szczególnych.
Należy jednak wyjaśnić, że celem zmiany brzmienia ustawy o systemie
oświaty nie było wywołanie zmian w zakresie zasad podlegania ubezpie-
czeniom społecznym przez tę grupę osób, w szczególności wyłączenie ich
z zakresu osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym.

Od 22 sierpnia 2004 r. do czasu wprowadzenia odpowiednich zmian do
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby, o których mowa, pozo-
stają w ubezpieczeniach społecznych na zasadach obowiązujących dla osób
prowadzących pozarolniczą działalność, jeżeli nie wyrejestrowały się
z ubezpieczeń po 21 sierpnia 2004 r. i nie zażądały zmiany zwrotu opłaco-
nych składek. Niezbędne jest jednak przywrócenie podstawy prawnej dla
tego ubezpieczenia.
2) W art. 1 pkt 2 projekt zakłada rozciągniecie na osoby prowadzące działal-
ność gospodarczą, zawierające umowy o pracę nakładczą, takich samych re-
guł ubezpieczeniowych, jak ustalone dla takich osób zawierających umowy
zlecenia. Zmiana ta spowoduje ujednolicenie zasad podlegania ubezpiecze-
niom społecznym przez osoby prowadzące działalność niezależnie od do-
datkowo zawartej umowy. Przede wszystkim jednak przyczyni się do wy-
eliminowania zjawiska zawierania przez przedsiębiorców fikcyjnych umów
o pracę nakładczą tylko w celu obejścia przepisów ubezpieczeniowych.

Dotychczas bowiem osoba prowadząca działalność gospodarczą, wykonują-
ca jednocześnie umowę o pracę nakładczą, ma prawo wyboru z którego ty-
tułu chce podlegać ubezpieczeniom społecznym obowiązkowo. Ma to miej-
sce także wówczas, gdy podstawa wymiaru składek z umowy o pracę na-
kładczą jest wielokrotnie niższa od podstawy wymiaru składek z działalno-
ści.
Umożliwia to powstawanie patologii w tym zakresie polegającej na zawie-
raniu przez przedsiębiorców umów o fikcyjną pracę nakładczą, przewidują-
cych niewielkie lub wręcz znikome wynagrodzenie (stanowiące podstawę
wymiaru składek), w celu opłacania jak najniższych składek, a nawet na
specjalizowaniu się niektórych firm w oferowaniu za opłatą zawierania
z przedsiębiorcami umów o fikcyjną pracę nakładczą.
2. W zakresie zmiany ustawy o emeryturach i rentach z FUS, projekt zawiera propo-
zycje regulacji, które mają na celu:
– umożliwienie emerytowanym żołnierzom i funkcjonariuszom służb munduro-
wych pobierającym emeryturę „mundurową”, zgłoszenie wniosku o przyznanie
2


emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na zasadach i w wysokości
określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS,
– umożliwienie członkom rodziny pozostałym po emerytowanych żołnierzach
i funkcjonariuszach służb mundurowych, zgłoszenie wniosku o przyznanie
świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych,
– zmianę trybu negocjacji wysokości wskaźnika waloryzacji emerytur i rent
w części uzależnionej od realnego wzrostu płac.
1) zmiana w art. 2 pkt 1
W
przypadku
żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych,
którzy wstąpili do służby przed 2 stycznia 1999 r., przy ustalaniu emerytury za-
równo „mundurowej” jak i emerytury z FUS, uwzględnia się okresy zawodowej
służby oraz okresy składkowe i nieskładkowe wymienione w ustawie o emery-
turach i rentach z FUS.
Przepisami ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie ubez-
pieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 166, poz. 1609,
z późn. zm.) wprowadzono z dniem 1 października 2003 r. zasadę, zgodnie
z którą osobie, która ma ustalone prawo do emerytury „mundurowej”

z uwzględnionymi okresami zarówno zawodowej służby, jak i okresami podle-
gania ubezpieczeniom społecznym (okresami składkowymi i nieskładkowymi)
nie przysługuje prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
W
związku z tym do tej grupy świadczeniobiorców nie stosuje się generalnej
zasady polskiego systemu emerytalnego, zgodnie z którą (art. 95 ust. 1 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS) w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku
świadczeń, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez za-
interesowanego.
Proponowana
zmiana
oznacza,
że osoba pobierająca emeryturę „mundurową”,
jeżeli spełnia ogólne warunki do uzyskania emerytury z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych, to znaczy posiada, w przypadku mężczyzny, co najmniej 25-letni
okres składkowy i osiągnęła 65 lat, będzie mogła wystąpić o przyznanie emery-
3


tury z FUS. W razie przyznania tej emerytury, wypłata emerytury „munduro-
wej” zostanie wstrzymana. W ten sposób również do tej grupy świadczenio-
biorców stosowana będzie ogólna zasada, zgodnie z którą w razie zbiegu
uprawnień do dwóch świadczeń, zainteresowanemu przysługuje prawo wyboru
świadczenia.
W przypadku umożliwienia emerytowanym żołnierzom i funkcjonariuszom
służb mundurowych pobierającym emeryturę „mundurową”, zgłoszenie wnio-
sku o przyznanie emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na zasadach
i w wysokości określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, zasadne
wydaje się również umożliwienie członkom rodziny pozostałym po emeryto-
wanych żołnierzach i funkcjonariuszach służb mundurowych wystąpienie
z wnioskiem o przyznanie świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego
i rentowych FUS, a tym samym dokonanie wyboru, z którego systemu ma zo-
stać wypłacone świadczenie – zaopatrzeniowego czy pracowniczego. Spowodu-
je to ujednolicenie systemowe w tym zakresie.
2) zmiana w art. 2 pkt 2 i art. 3
Obowiązujące przepisy zakładają, że negocjacje dotyczące zwiększenia wskaź-
nika waloryzacji emerytur i rent o co najmniej 20 % realnego wzrostu przecięt-
nego wynagrodzenia odbywają się w ramach Trójstronnej Komisji do Spraw
Społeczno Gospodarczych, po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Sta-
tystycznego wskaźników określonych w art. 94 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o emery-
turach i rentach z FUS.
Projektowana zmiana jest wynikiem uzgodnień na forum Trójstronnej Komisji
do Spraw Społeczno-Gospodarczych i ma na celu zmianę terminu negocjacji
wysokości wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w części dotyczącej zwięk-
szenia o co najmniej 20 % realnego wzrostu wynagrodzeń.
Uzgodnienia te odbyły się w dniu 15 maja 2008 r. W ich wyniku została podję-
ta uchwała nr 32 Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych
z dnia 2 czerwca 2008 r. w sprawie trybu negocjacji wysokości wskaźnika wa-
loryzacji emerytur i rent.
4