Kodeks postępowania cywilnego: nowelizacja cz.II

Przeczytaj także: Kodeks postępowania cywilnego: nowelizacja cz.I

Jedna z istotnych zmian wprowadzonych nowelizacją polega na uchwaleniu przepisów mających na celu ograniczenie nadużywania EPU do dochodzenia roszczeń przedawnionych. W tym miejscu warto wyjaśnić, że zgodnie z polskim prawem roszczenie przedawnione nadal istnieje, jednakże nie może być skutecznie dochodzone przed sądem, jeśli pozwany zgłosi zarzut przedawnienia. W związku z powyższym, do czasu wprowadzenia EPU, wierzyciele często rezygnowali z dochodzenia takich roszczeń, aby w ten sposób nie narażać się na bezcelowe ponoszenie dosyć wysokich opłat sądowych.

Wraz z pojawieniem się EPU, w którym opłata od pozwu wynosi zaledwie jedną czwartą opłaty od pozwu w postępowaniu w zwykłym, liczba powództw o roszczenia przedawnione znacznie wzrosła. Ponadto zwrócono uwagę, że wielu wierzycieli decydowało się na dochodzenie swoich przedawnionych należności właśnie za pomocą EPU, w związku z tym, że w ramach tego postępowania, sąd opiera się przy wydawaniu rozstrzygnięcia tylko na treści samego pozwu. Takie ograniczenie informacji o stanie faktycznym istotnie utrudnia jednak prawidłową weryfikację upływu terminu przedawnienia. Rozwiązaniem tego problemu ma być wprowadzone nowelizacją obostrzenie, zgodnie z którym w EPU będą mogły być dochodzone tylko takie roszczenia, które stały się wymagalne nie dawniej niż trzy lata przed dniem wniesienia pozwu. Dodatkowo powód będzie zobowiązany oznaczyć w pozwie datę wymagalności roszczenia.

Zmiany wprowadzone nowelizacją dotyczą także pewnych sytuacji, w których dłużnik był pozbawiony możliwości obrony swoich praw. Mowa tu o zdarzeniach, kiedy z różnych powodów przeznaczona dla niego korespondencja z sądu, w tym także nakazy zapłaty i wyroki zaoczne, były kierowane na nieaktualny bądź błędny adres. W takim przypadku, zgodnie z zasadą obowiązującą w procedurze cywilnej, nieodebrana przesyłka jest, po dwukrotnym awizowaniu i upływie terminu zalegania na poczcie, uznawana za doręczoną.

W tym zakresie ustawodawca przyznał stronom postępowania uprawnienie do żądania wydania przez sąd zaświadczenia stwierdzającego doręczenie wyroku zaocznego lub nakazu zapłaty przy zastosowaniu instytucji uznania za doręczone. Uchwalono również poprawkę, dzięki której pozwany będzie mógł uzyskać zaświadczenie o utracie mocy przez nakaz zapłaty w całości lub w części, w związku ze skutecznym wniesieniem sprzeciwu od takiego orzeczenia.

Nowelizacja wprowadziła także środki ochrony dłużnika funkcjonujące na etapie postępowania egzekucyjnego. Przyjęto zasadę, że przy pierwszej czynności egzekucyjnej doręcza się dłużnikowi odpis tytułu wykonawczego oraz udziela mu się pouczenia o możliwości, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. Nowelizacja nałożyła także na komornika obowiązek zawieszenia postępowania egzekucyjnego, prowadzonego na podstawie wyroku zaocznego lub nakazu zapłaty, w razie przedstawienia przez dłużnika zaświadczenia, z którego będzie wynikać, że orzeczenie zostało doręczone na inny adres aniżeli jego miejsce zamieszkania. Inne z rozwiązań nowelizacji zobowiązują komornika do pouczania dłużnika o możliwości wniesienia odwołania, jeśli egzekucja ma być prowadzona na podstawie tytułu wykonawczego opartego na wyroku zaocznym, o którym dłużnik mógł nie wiedzieć.

Podsumowując, nowelizacja wprowadziła nowe rozwiązania, które mają na celu m.in. ograniczenie dochodzenia w ramach EPU roszczeń przedawnionych. Ponadto przyjęto zmiany, które mają posłużyć ochronie dłużników przed ewentualnymi negatywnymi skutkami braku faktycznego doręczenia im pism sądowych. Nowelizacja wprowadziła także poprawki mające zapewnić dłużnikom większą efektywność obrony ich praw podejmowanej na etapie postępowania egzekucyjnego. Ogólny zamysł ustawodawcy, towarzyszący uchwalonej nowelizacji, należy bez wątpienia ocenić w sposób pozytywny. Niebawem przekonamy się, jak wprowadzone rozwiązania sprawdzą się w praktyce.