Umowa agencyjna a świadczenie wyrównawcze

Przeczytaj także: Umowa agencyjna a pełnomocnictwo

Ustawodawca nie określa minimalnej wysokości świadczenia wyrównawczego a jedynie wprowadza jego maksymalną wartość – zgodnie z art. 7643 § 2 KC „Świadczenie wyrównawcze nie może przekroczyć wysokości wynagrodzenia agenta za jeden rok, obliczonego na podstawie średniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich pięciu lat”. Warto natomiast pamiętać, że regulacja ta nie stanowi punktu odniesienia dla określania wysokości świadczenia wyrównawczego limitując tylko jego maksymalną wysokość. Co więcej, przyznanie świadczenia wyrównawczego nie wyłącza dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych wynikających z art. 471 KC. Jeżeli zatem umowa została rozwiązania wyniku niewykonania jej przez zleceniodawcę, zaistniała szkoda a zleceniodawcy można przypisać winę za niewykonanie zobowiązania to agent będzie mógł domagać się naprawienia wynikłej z tego tytułu szkody niezależnie od świadczenia wyrównawczego.

Świadczenie wyrównawcze nie ma jednak charakteru bezwzględnego – w art. 7644 KC wprowadzono bowiem katalog sytuacji, których zaistnienie wyłącza możliwość dochodzenia przez agenta tego świadczenia. Co do zasady, dotyczą one rozwiązania umowy bez zachowania terminów wypowiedzenia z winy agenta oraz wypowiedzenia umowy przez agenta, chyba że wynikło ono z przyczyn, za które odpowiedzialny jest zleceniodawca. Z oczywistych względów nie byłoby bowiem uzasadnione domaganie się zapłaty przez agenta, który nieprawidłowo wykonywał umowę.

Należy również pamiętać, że agent ma jeden rok od dnia rozwiązania umowy na zgłoszenie zleceniodawcy żądania zapłaty z tytułu roszczenia wyrównawczego – zgodnie bowiem z art. 7643 § 5 KC po upływie tego terminu możliwość dochodzenia takiego roszczenia wygasa.

Co bardzo istotne, aż do momentu rozwiązania umowy agencyjnej postanowienia dotyczące świadczenia wyrównawczego mogą być zmienione przez strony jedynie na korzyść agenta, zatem w tym zakresie powyższa regulacja ma charakter bezwzględnie obowiązujący.

Podsumowanie:
Świadczenie wyrównawcze jest bardzo specyficzną, można by powiedzieć, wręcz wyjątkową instytucją w polskim prawie cywilnym. Jego celem jest zagwarantowanie agentowi możliwości dochodzenia zapłaty w razie zakończenia stosunku prawnego jeżeli przemawiają za tym zasady słuszności. Co prawda, dochodzenie roszczenia opartego na świadczeniu wyrównawczym może napotykać przeszkody natury dowodowej to jednak może być szansą dla agenta na uzyskanie zapłaty za wzmocnienie pozycji rynkowej swojego zleceniodawcy.