Odbiór odpadów komunalnych: gminy nie organizują przetargów

Przeczytaj także: Nie należy likwidować przetargów na odbiór odpadów komunalnych

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 11 maja 2006 r. (sygn. akt C-340/04) orzekł, że gmina może udzielić zamówienia w sposób bezpośredni kontrolowanemu przez nią przedsiębiorstwu, jeżeli jego działalność wykonywana jest na rzecz tej jednostki samorządu terytorialnego. Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony został przez ramach sporu pomiędzy przedsiębiorstwami Carbotermo Sp. A (zwaną dalej „Carbotermo”) i Consorzio Alisei a Comune di Busto Arsizio (zwaną dalej „gminą Busto Arsizio”) i przedsiębiorstwem AGESP Sp. A (zwanym dalej „AGESP”), dotyczącego udzielenia AGESP zamówienia na dostawę paliw, a także na usługi polegające na konserwacji oraz dostosowanie do wymogów technicznych i prawnych urządzeń grzewczych w budynkach należących do tej gminy.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w uzasadnieniu orzeczenia wskazał, że głównym celem uregulowań wspólnotowych w zakresie zamówień publicznych jest swobodny przepływ towarów i usług, jak również otwarcie na niezakłóconą konkurencję we wszystkich państwach członkowskich . Uznanie zaś, że dyrektywa Rady 93/36/EWG dnia 14 czerwca 1993 r. koordynująca procedury udzielania zamówień publicznych nie znajduje zastosowania w stosunku do zamówień udzielanych przez jednostkę samorządu terytorialnego odrębnej od niej osobie prawnej, zgodnie z którymi jednostka samorządu terytorialnego musi sprawować nad tą osobą kontrolę analogiczną do sprawowanej nad swoimi własnymi służbami, a osoba ta musi wykonywać swoja działalność w przeważającym zakresie na rzecz kontrolującej ją jednostki lub jednostek, mają na celu między innymi unikanie zakłócania konkurencji.

Za koniecznością organizowania przetargów na odbiór odpadów komunalnych przez gminę opowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 10 listopada 2005 r. (sygn. C 29/04 „Stadt Modling”). Trybunał odwołując się do wyroku w sprawie „Teckal”, rozstrzygnął o niedozwolonym zlecaniu przez gminę bez przetargu zamówień w zakresie wykonania usług usuwania odpadów komunalnych. Sprawa dotyczyła gminy Mödling, która postanowiła utworzyć prawnie niezależny podmiot mający świadczyć usługi w zakresie gospodarki odpadami, a następnie sprzedała 49 proc. udziałów w tej spółce Saubermacher Dienstleistungs-Aktiengesellschaft (zwanej dalej „spółką Saubermacher”). W ocenie TSUE dyrektywy dotyczące zamówień publicznych nie znajdują zastosowania jedynie do sytuacji, gdy instytucja zamawiająca sprawuje nieograniczoną kontrolę nad podmiotem, któremu udziela zamówienia. Jeżeli przedsiębiorstwo prywatne posiada udziały w spółce, która uzyskała zamówienie, w ocenie Trybunału należy domniemywać, że instytucja zamawiająca nie sprawuje nad tą spółką kontroli analogicznej jak nad własnymi służbami. Zdaniem Trybunału, mniejszościowy udział przedsiębiorstwa prywatnego wystarcza by wykluczyć istnienie transakcji wewnętrznej i powodować konieczność stosowania procedury zamówień publicznych.

Wydaje się, że o ostatecznym kształcie rozwiązań prawnych dotyczących odbioru odpadów komunalnych od mieszkańców gminy zadecyduje Trybunał Konstytucyjny lub Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Ministerstwo Ochrony Środowiska będące autorem znowelizowanych przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie chce zgodzić się, aby spółki komunalne mogły odbierać odpady od swoich mieszkańców bez przystąpienia do przetargów, a samorządowcy w przetargach nie zamierzają brać udziału. Niezależenie od powyższego, do czasu ewentualnej zmiany przepisów, zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 6e ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, spółki komunalne oraz samorządowe zakłady budżetowe będą mogły odbierać odpady komunalne od mieszkańców gminy wyłącznie pod warunkiem, że wyłonione zostaną w procedurze przetargu.