Wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o.

Przeczytaj także: Przekształcenie spółki z o.o. w spółkę komandytową

Już prima facie można zauważyć, że przyczyny te muszą być istotne. Jak przykładowe zachowania wspólnika, które mogą uzasadniać żądanie o jego wyłączenie, można wskazać działanie ma szkodę spółki, brak wykonywania przez wspólnika uchwał, brak komunikatywności wspólnika. Do zasadniczych przyczyn wyłączenia wspólnika należy zaliczyć też nielojalność. Ważną przyczyną wyłączenia wspólnika jest prowadzenie działalności konkurencyjnej wobec spółki. Ważną przyczyną wyłączenia może być także niemożność bezkonfliktowego współdziałania ze wspólnikiem, będącą następstwem relacji interpersonalnych wewnątrz spółki.

Warto podkreślić, że prowadzenie działalności gospodarczej, nawet w tej samej branży, nie stanowi jeszcze podstawy uzasadniającej wyłączenie wspólnika ze spółki, lecz jednoczesne wykorzystanie przez niego kontaktów i informacji handlowych uzyskanych w spółce, wyłącznie dla własnej działalności, działania konkurencyjne (tak wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 29 listopada 2007 roku w sprawie I ACa 925/07). Za ważną przyczynę uzasadniającą wyłączenie wspólnika ze spółki nie można uznać jednorazowej nieobecności wspólnika na zgromadzeniu wspólników, w szczególności w sytuacji, gdy posiada on taką liczbę udziałów, która nie uniemożliwia podjęcia uchwał ani fakt udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania na walnym zgromadzeniu z prawem głosowania.

Przytoczony powyżej przepis dotyczący możliwości żądania wyłączenia wspólnika jest przepisem względnie obowiązującym. Strony w umowie spółki mogą przyznać prawo wystąpienia z powództwem także mniejszej liczbie wspólników, ale tylko wtedy jeżeli ich udziały stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego.

Aspekty procesowe

Powód formułując powództwo jest obowiązany wskazać dowody na poparcie okoliczności przemawiających za koniecznością wyłączenia wspólnika ze spółki. W sprawie o wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o. sąd ma obowiązek ustalić, czy osoby występujące z żądaniem mają legitymację czynną do wszczęcia takiej sprawy. Ponadto przy ustalaniu składu osobowego spółki sąd nie może opierać się wyłącznie na treści wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego ani też odsyłać osoby zainteresowanej do odrębnego postępowania (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 kwietnia 2004 roku III CK 465/02).

Sąd, orzekając o wyłączeniu, wyznacza termin, w ciągu którego wyłączonemu wspólnikowi ma być zapłacona cena przejęcia wraz z odsetkami, licząc od dnia doręczenia pozwu. Jeżeli w ciągu tego czasu kwota nie została zapłacona albo złożona do depozytu sądowego, orzeczenie o wyłączeniu staje się bezskuteczne.

Należy zwrócić uwagę, że bardzo przydatnym instrumentem dla wspólników, którzy domagają się wyłączenia innego wspólnika jest możliwość zawieszenia takiego wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce. Podstawą prawną zabezpieczenia powództwa o wyłączenie wspólnika ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest regulacja zawarta w art. 268 k.s.h., który wskazuje, iż celu zabezpieczenia powództwa Sąd może, z ważnych powodów, zawiesić wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce. Nie zwalnia to jednak wnioskodawcy z uprawdopodobnienia roszczenia i interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia, które dodatkowo w zakresie zabezpieczenia powództwa o wyłączenie wspólnika ze spółki, obwarowane jest zaistnieniem ważnych powodów w rozumieniu art. 268 Kodeksu spółek handlowych. Przy ustalaniu kworum wymaganego do podejmowania uchwał przez zgromadzenie wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie uwzględnia się udziałów wspólnika zawieszonego w wykonywaniu jego praw członkowskich w spółce (zob. wyrok SN z dnia 26 marca 2002 r., III CKN 1238/99.