RPO broni podatników: prawo jest niejasne i zawiłe

Przeczytaj także: Rzecznik Praw Podatnika, czyli koń trojański fiskusa

Według RPO, jedną z wartości konstytucyjnych wywiedzionych z zasady demokratycznego państwa prawnego jest zasada przyzwoitej legislacji. Dlatego stanowienie przepisów niejasnych, wieloznacznych, które nie pozwalają obywatelom na przewidzenie konsekwencji prawnych swoich zachowań, stanowi naruszenie Konstytucji RP. Zdaniem Ireny Lipowicz, z perspektywy tak pojmowanej zasady przyzwoitej legislacji oceniać trzeba polskie prawo podatkowe.

W opinii RPO, system polskiego prawa podatkowego opiera się przede wszystkim na mechanizmie samoobliczenia podatku. Oznacza to, że na podatniku spoczywa ciężar ustalenia wysokości należnego podatku. Zdaniem prof. Lipowicz, prawo podatkowe powinno więc być na tyle jasne, aby podatnik mógł samodzielnie dokonać jego wykładni na potrzeby uiszczenia podatku.

Niestety, obowiązujące przepisy prawa podatkowego nie spełniają tego warunku. Ze względu na skomplikowanie systemu podatkowego ustawodawca wprowadził urzędowe interpretacje podatkowe, uzależniając jednak możliwość skorzystania z interpretacji podatkowej m. in. od przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej stanu faktycznego. Aby spełnić ten wymóg, podatnik powinien mieć pewien zasób wiedzy na temat prawa podatkowego, co prowadzi do wniosku, że interpretacje podatkowe służą tym, którzy posiadają taką wiedzę bądź też skorzystają ze specjalistycznej pomocy prawnej. Zdaniem RPO, interpretacje w istocie są symbolem legislacyjnej porażki i wyrazem przekonania, że obowiązujące w Polsce prawo podatkowe jest niejasne i wymaga skomplikowanych zabiegów interpretacyjnych.

W opinii Ireny Lipowicz mechanizm interpretacji podatkowych byłby zbędny, gdyby prawo podatkowe odpowiadało konstytucyjnej zasadzie określoności i pewności prawa. Zdaniem Rzecznik konieczna jest reforma systemu prawa podatkowego i jego radykalne uproszczenie.