E-sądy do poprawki

Przeczytaj także: E-sąd nie zawsze sprawiedliwy

Proponowane zmiany, co do zasady, ocenić należy pozytywnie. Zmierzają one bowiem w kierunku wyeliminowania nieprawidłowości w funkcjonowaniu sądów cywilnych, które z dużą intensywnością ujawniły się w przypadku e-sądu, z uwagi na znaczną liczbę rozpoznawanych przez ten sąd spraw.

Doręczony czy nie?

Podkreślić trzeba, że problem, z którym obecnie stara się zmierzyć ustawodawca, nie dotyczy wyłącznie e-sądów, ale wszelkich rodzajów postępowania. Istota problemu tkwi bowiem w instytucji tzw. doręczenia poprzez awizo.

Dysfunkcja takiego sposobu doręczenia polega na uznawaniu pism za doręczone, pomimo, że faktycznie pismo nie zostało doręczone, a jednocześnie nie potwierdzono, że adresat rzeczywiście pod wskazanym adresem zamieszkuje. Powoduje to dla potencjalnych pozwanych daleko idące konsekwencje w postaci uprawomocnienia się orzeczenia (najczęściej nakazu zapłaty) oraz wszczęcia egzekucji. Doręczanie pism sądowych odbywa się bowiem zazwyczaj w następujący sposób: listonosz, w przypadku niezastania adresata w domu, umieszcza na przesyłce informację „mieszkanie zamknięte”, po czym zostawia tzw. awizo w skrzynce na listy. Wówczas przez 14 dni przesyłka czeka na podjęcie we właściwym urzędzie pocztowym. Po upływie tego terminu oznacza się ją jako „nie podjętą w terminie” oraz zwraca do nadawcy. Sąd otrzymując tak opisaną przesyłkę, zazwyczaj uznaje pismo za doręczone. Dzieje się tak nawet w sytuacji, gdy pozwany od dawna pod wskazanym przez powoda adresem nie zamieszkuje. W skrajnych przypadkach może się zdarzyć, że nigdy pod takim adresem nie mieszkał. Rzeczywistym problemem jest zatem brak podjęcia przez doręczyciela jakichkolwiek starań służących ustaleniu czy osoba wskazana jako adresat mieszka w danym miejscu.

Rozwiązaniem tego problemu mogłoby być wprowadzenie obowiązku ponownego wysłania pisma do adresata w przypadku, gdy poprzednie przesyłki nie zostały odebrane. Dalej idącą propozycją jest wykorzystanie istniejących regulacji prawnych i faktyczne utworzenie w sądach służby doręczeniowej, której zadaniem byłoby doręczanie pism sądowych w sytuacji, gdy przesłane pocztą, zostałoby zwrócone. Zadania tej służby należałoby również rozszerzyć o obowiązek ustalenia, czy osoba rzeczywiście pod wskazanym adresem zamieszkuje. Zaproponowaną obecnie przez ustawodawcę możliwość karania grzywną nierzetelnych powodów, wskazujących nieaktualne lub nieprawdziwe adresy pozwanych, uznać należy za niewystarczającą, która najprawdopodobniej będzie miała bardzo ograniczone zastosowanie w praktyce.