Zamówienia publiczne: kiedy unieważnienie postępowania niemożliwe?

Przeczytaj także: Wada postępowania o udzielenie zamówienia publicznego a jego unieważnienie

W stanie faktycznym sprawy, której dotyczy omawiany wyrok, zamawiający prowadził postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego. Zamawiający wybrał ofertę, która jak się okazało nie spełniała wszystkich warunków określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Jeden z wykonawców zgłosił zamawiającemu błąd polegający na dokonaniu wyboru wadliwej oferty jego konkurenta. Zamawiający nie powtórzył jednak czynności badania ofert i nie odrzucił wadliwej oferty, lecz unieważnił całe postępowanie wskazując, że było ono obarczone wadą niemożliwą do usunięcia, przywołując art. 93 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r., Nr 113, poz. 759, dalej „pzp”). Wykonawca, który zgłosił nieprawidłowość złożył więc odwołanie od czynności unieważnienia postępowania. W opinii odwołującego, unieważnienie postępowania oparte było na błędnej interpretacji przepisów, ponieważ zamawiający mógł podjąć czynności zmierzające do zakończenia postępowania bez jego unieważniania, to znaczy dokonać ponownej oceny ofert. Odwołujący wskazał także, że zaniechanie zamawiającego spowodowało, iż uniemożliwiono wybór złożonej przez niego oferty jako najkorzystniejszej.

KIO podzieliła stanowisko odwołującego w przedstawionej powyżej sprawie stwierdzając, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

KIO zauważyła, że odwołujący miał interes we wniesieniu odwołania, ponieważ jego oferta nie podlegała odrzuceniu, mogłaby zatem zostać wybrana jako najkorzystniejsza, gdyby postępowania nie unieważniono.

W uzasadnieniu wyroku KIO przypomniała, że celem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest wybranie oferty najkorzystniejszej i zawarcie umowy. Zamawiający zobowiązany jest podjąć wszelkie leżące w jego gestii czynności zmierzające do realizacji tego celu, w ramach rozpoczętego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

KIO wskazała, że zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 7 pzp postępowanie podlega unieważnieniu, jeśli obarczone jest wadą niemożliwą do usunięcia, uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy o udzielenie zamówienia publicznego.

W uzasadnieniu KIO wyraźnie podkreśliła, że wadą niemożliwą do usunięcia jest tylko taka wada, której zamawiający nie jest w stanie usunąć z własnej inicjatywy, poprzez dokonanie czynności określonych w prawie zamówień publicznych. Musi to być zatem wada powodująca zdarzenie nieodwracalne, którego konsekwencji zamawiający nie jest w stanie naprawić poprzez własne działania.

KIO zwróciła uwagę, że w przedmiotowej sprawie zamawiający miał możliwość naprawienia zaistniałego błędu i wyeliminowania wady postępowania. Jak zaznaczyła KIO, zgodnie z przepisami pzp, zamawiający może bowiem unieważnić własną czynność wyboru oferty najkorzystniejszej jeśli stwierdzi, że oferta została wybrana z naruszeniem przepisów pzp.

Przedmiotowy wyrok jest kolejnym przykładem pojawiającego się także w innych wyrokach stanowiska KIO, zgodnie z którym przesłanka unieważnienia postępowania wynikająca z art. 93 ust. 1 pkt 7 pzp powinna być rozumiana wąsko. Niemożliwa do usunięcia wada to taka, która dotyczy czynności niedającej się unieważnić lub powtórzyć. KIO w przedmiotowym wyroku nie podała przykładu takiej czynności. \W uzupełnieniu wywodu KIO warto zatem zwrócić uwagę, że w innych orzeczeniach KIO za czynność niepodlegającą powtórzeniu uznaje czynność otwarcia ofert. Podstawa unieważnienia całego postępowania może więc zachodzić, kiedy jeszcze przed otwarciem ofert zaistnieje wada postępowania (np. zamawiający błędnie opisze przedmiot zamówienia) a mimo to oferty zostaną otwarte. Jeśli chodzi jednak o czynności na etapie oceny ofert i wyboru oferty jako najkorzystniejszej, to czynności te mogą być unieważniane i powtarzane. Na tym etapie, zamawiający w przypadku wykrycia własnego błędu nie ma więc możliwości unieważnienia całego postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7 pzp.

Podsumowując, przedmiotowy wyrok jest kolejnym przykładem przyjmowanej w orzecznictwie KIO korzystnej dla wykonawców wykładni, zapobiegającej nadużywaniu przez zamawiających możliwości unieważnienia postępowania. Taki kierunek wykładni należy ocenić pozytywnie. W praktyce unieważnianie postępowań służy bowiem często bezpodstawnemu wycofywaniu się przez zamawiających z postępowań, które nie spełniły ich oczekiwań. Konsekwentne przyjmowanie w praktyce orzeczniczej wąskiego rozumienia przesłanek unieważnienia postępowania może więc służyć zapobieganiu takim nieprawidłowościom.