Firmy transportowe: co wolno pracodawcy?

Przeczytaj także: Kondycja psychofizyczna a odmowa wykonania pracy

Istotnym problemem, który dotyka zarówno pracowników, jak i pracodawców jest kwestia potrącania przez drugiego z nich kwot pieniężnych z pensji podwładnego. Niestety często obie strony stosunku pracy nie są świadome jakie wierzytelności ulegają potrąceniu z pensji pracownika oraz nie wiedzą kiedy takie potracenie jest możliwe.

CO I KIEDY PRACODAWCA MOŻE POTRĄCIĆ Z PENSJI PRACOWNIKA

Bez zgody pracownika

Prawo pracy otacza szczególną ochroną wynagrodzenie za pracę przysługujące pracownikowi. Jednym z aspektów takiej ochrony jest uregulowanie w sposób szczególny przypadków potrąceń oraz odliczeń od wynagrodzenia za pracę. Generalną zasadę dotyczącą potrąceń z wynagrodzenia możemy odnaleźć w art. 87 § 1 Kodeksu pracy (dalej: k.p.), który stanowi, że z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – potrąceniu ulegają tylko następujące należności:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;
• kary pieniężne wyliczone w art. 108 k.p.

Ponadto § 7 przywołanego wcześniej artykułu stanowi, że z wynagrodzenia za pracę odlicza się w pełnej wysokości kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Jak widać Kodeks pracy dość mocno ograniczył możliwość potrącenia wierzytelności z pensji pracownika, tworząc zamknięty katalog sytuacji, w których takie potrącenie jest możliwe. W pierwszej kolejności potrąceniu mogą ulec daniny publiczne, zaś gdy wierzytelność mająca być potrącona z wynagrodzenia pracownika bez jego zgody nie należy do jednej z czterech kategorii wymienionych w art. 87 k.p., to należy przyjąć, że potrącenie nie jest możliwe.

Za zgodą pracownika

Pozostaje jeszcze jedna możliwość do rozważenia. Co dzieje się w sytuacji, gdy pracownik zgadza się na potrącenie wierzytelności ze swojej pensji? Artykuł 91 k.p. stanowi, że należności inne niż wymienione w art. 87 § 7 mogą być potrącane z pensji pracownika, tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie. Pracownik musi wyrazić swoją zgodę na dokonywanie jakichkolwiek potrąceń, które nie wynikają z art. 87 k.p., zaś jego zgoda musi zostać wyrażona na piśmie. Pisemna forma wyrażenia zgody przez pracownika ma charakter bezwzględny, a jej niezachowanie prowadzi do nieważności takiej czynności prawnej. Taką tezę sformułował Sąd Najwyższy w wyroku (I PKN 366/98) z 1 października 1998 r., w którym stwierdził, że wyrażenie przez pracownika, bez zachowania formy pisemnej, zgody na dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia za pracę innych należności niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 k.p. jest nieważne (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 91 k.p. i 300 k.p.). Ponadto pracownik musi być świadomy wysokości długu, który może być potrącony i podstawy prawnej, na której opiera się jego odpowiedzialność.