Zmiany w prawie kontroli koncentracji a fuzje i przejęcia

Przeczytaj także: Koncentracja przedsiębiorstw podlega kontroli UOKiK

Na początku należy zaznaczyć, że Prezes UOKiK dysponuje silnymi instrumentami, które mogą wpływać na sytuację gospodarczą podmiotów mających zamiar dokonać fuzji lub przejęcia. Przede wszystkim, zgodnie z art. 13 o.k.i.k.u. na przedsiębiorcach biorących udział w koncentracji, w razie spełnienia kryteriów określonych w tym przepisie, ciąży obowiązek dokonania zgłoszenia zamiaru koncentracji Prezesowi UOKiK. Efektem takiego zgłoszenia jest wszczęcie postępowania z zakresu kontroli koncentracji. W ramach tego postępowania następuje badanie, czy planowana koncentracja nie doprowadzi do istotnego ograniczenia konkurencji na danym rynku, w tym w szczególności powstania podmiotów o pozycji dominującej. W przypadkach zbyt silnej pozycji rynkowej podmiotów uczestniczących w takich operacjach transakcja może zostać bowiem zablokowana przez Prezesa UOKiK, a w skrajnych wypadkach może on dokonać nawet podziału powstałego w wyniku takiej operacji przedsiębiorcy.

Warto zatem przyjrzeć się nieco bliżej projektowi zmian o.k.i.k.u., znajdującemu się obecnie na etapie konsultacji społecznych oraz uzgodnień . Jak można przeczytać w opublikowanym projekcie uzasadnienia do ustawy nowelizującej o.k.i.k.u. , głównym celem zmian jest uproszczenie oraz przyspieszenie postępowań prowadzonych przez Urząd.

Przede wszystkim, projekt ustawy o zmianie o.k.i.k.u. przewiduje wprowadzenie dwóch rodzajów postępowań z zakresu kontroli koncentracji wzorując się w tym zakresie m.in. na unijnej regulacji zawartej w Rozporządzeniu nr 139/2004. Co do zasady, zgodnie z nowym brzmieniem art. 96 ust. 1 o.k.i.k.u., postępowanie trwało będzie jeden miesiąc, (obecnie są to dwa miesiące), kończąc się jednocześnie wydaniem przez Prezesa UOKiK decyzji o wyrażeniu zgody bądź zakazie koncentracji. Ten tryb będzie dotyczyć zdecydowanej większości postępowań nie nasuwających poważniejszych wątpliwości. Jednakże, w przypadkach szczególnie skomplikowanych, wymagających przeprowadzenia badania rynku, Prezes UOKiK będzie wydawał postanowienie wraz z uzasadnieniem o przedłużeniu terminu na zakończenie postępowania. Na postanowienie takie nie będzie przysługiwało zażalenie, co ma przeciwdziałać dalszemu wydłużaniu całej procedury.

Po wydaniu postanowienia o przedłużeniu postępowania Prezes UOKiK będzie miał 4 miesiące na wydane decyzji co do zgłoszonego zamiaru koncentracji. Tym samym, w sprawach szczególnie zawiłych postępowanie będzie mogło trwać maksymalnie 5 miesięcy, tj. miesiąc do momentu wydania postanowienia o przedłużeniu postępowania, a następnie maksymalnie kolejne 4 miesiące. Należy przy tym zauważyć, że o.k.i.k.u. nie zawiera precyzyjnych kryteriów kwalifikowania spraw do przedłużonego trybu postępowania. Ustawodawca ograniczył się w tym miejscu do stwierdzenia, iż chodzi o sprawy „szczególnie skomplikowane” co w połączeniu z brakiem możliwości złożenia zażalenia na postanowienie o przedłużeniu terminu postępowania może rodzić ryzyko arbitralnego korzystania z tej instytucji przez Prezesa UOKiK. Trzeba przy tym pamiętać, iż stosownie do 96 ust. 3 i 96a ust. 8 ustawy w projektowanym brzmieniu, do czasu prowadzenia postępowań nie będą wliczane okresy oczekiwania na uzupełnienie przez przedsiębiorcę braków formalnych oraz dostarczenie żądanych przez Prezesa UOKiK informacji.

Nowelizacja przewiduje również wprowadzenie zawiadomienia o zastrzeżeniach wobec koncentracji wydawanego przez Prezesa UOKiK (tzw. competition concern). Mianowicie, zgodnie z art. 96a ust. 2 o.k.i.k.u. w razie przedłużenia postępowania Prezes UOKiK będzie mógł przedstawić swoje zastrzeżenia wobec planowanej transakcji jeżeli zajdzie uzasadnione prawdopodobieństwo, że planowana koncentracja może istotnie ograniczyć konkurencję na rynku. Etap zastrzeżeń będzie poprzedzał wydanie końcowej decyzji, pozwalając przedsiębiorcy na zapoznanie się ze wstępnym stanowiskiem Prezesa UOKiK. Na podstawie art. 96a ust. 3 o.k.i.k.u. w terminie 2 tygodni przedsiębiorca będzie mógł przedstawić swoje stanowisko co do zastrzeżeń Prezesa UOKiK. Wprowadzenie instytucji zastrzeżeń i odpowiedzi na nie ma usprawnić postępowanie i pozwolić na modyfikację warunków koncentracji przez przedsiębiorcę jeszcze na etapie postępowania antymonopolowego, dzięki czemu możliwe będzie uzyskanie pozytywnej decyzji Prezesa UOKiK. Należy przy tym pamiętać, iż zastrzeżenia będą instytucją odrębną od istniejącej obecnie tzw. zgody warunkowej określonej w art. 19 ust. 2 o.k.i.k.u., zgodnie z którym można uzależnić wydanie decyzji zezwalającej na koncentrację od spełnienia przez podmioty w niej uczestniczące określonych przez Prezesa UOKiK warunków.

Kolejną istotną zmianą w przepisach z zakresu kontroli koncentracji zawartą w projekcie nowelizacji o.k.i.k.u. jest rozszerzenie katalogu wyłączeń od obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji zawartych w art. 14 ustawy. Chodzi w tym miejscu o tzw. koncentracje bagatelne, w których obrót przedsiębiorców biorących udział w transakcji nie przekracza ustawowo określonych progów (tzw. obrót de minimis). Obecnie, zgodnie z art. 14 pkt 1) o.k.i.k.u., zgłoszeniu nie podlega zamiar koncentracji jeżeli obrót przedsiębiorcy, nad którym ma zostać przejęta kontrola nie przekroczył na terytorium Polski w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 mln Euro. Ustawa definiuje przy tym przejęcie w art. 13 pkt 2) jako uzyskanie bezpośredniej bądź pośredniej kontroli przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny sposób. W chwili obecnej zatem zwolnieniu od obowiązku zgłoszenia podlega jedynie koncentracja polegająca na przejęciu przedsiębiorcy.