Odpowiedzialność pracownika za zniszczenie samochodu służbowego

Przeczytaj także: Wypadek samochodowy pracownika

Pytanie: Pracownik spowodował wypadek, po którym samochód spółki jest do kasacji. Ubezpieczyciel może zwrócić z ubezpieczenia AC 75% wartości samochodu wpisanej w polisie. Czy zakład może domagać się od pracownika pokrycia pozostałych 25% wartości? Jeżeli tak – w jaki sposób dokonać obciążenia?

Odpowiedź: Odpowiedzialność pracownika za zniszczenie lub uszkodzenie samochodu służbowego jest uregulowana w Kodeksie pracy, w przepisach o odpowiedzialności materialnej. Pracownik ponosi taką odpowiedzialność jeżeli wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę.

Odpowiedzialność ta doznaje wielu istotnych ograniczeń. Pracownik ponosi bowiem odpowiedzialność za szkodę jedynie w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda (art. 115 Kodeksu pracy; dalej: kp). To pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody. Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia.

W jaki sposób ustala się wysokość odszkodowania od pracownika?

Przede wszystkim jednak odszkodowanie ustala się wprawdzie w wysokości wyrządzonej szkody ale nie może ono przewyższyć kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Ograniczenie to nie obowiązuje jedynie wówczas gdy pracownik wyrządził szkodę umyślnie. Chodzi tu o takie sytuacje gdy np. pracownik w złości uszkodził samochód, trudno jednak mówić o umyślnym spowodowaniu wypadku samochodowego (są to sytuacje raczej zupełnie wyjątkowe).

Jeżeli samochód został powierzony pracownikowi z obowiązkiem zwrotu, mamy do czynienia z pełną odpowiedzialnością, w związku z czym pracownik będzie odpowiadał w pełnej wysokości niezależnie od tego, czy szkoda powstała z winy umyślnej czy nieumyślnej (art. 124 kp). Aby jednak móc skorzystać z tego dobrodziejstwa konieczne jest uprzednie spełnienie dwóch warunków:

1. wyrażenie przez pracownika zgody na powierzenie mu mienia (często odbywa się to przez podpisanie umowy o korzystanie z samochodu służbowego),
2. wydanie przez pracodawcę pracownikowi samochodu służbowego.

Kiedy odpowiedzialność pracownika jest ograniczona?

Nawet jednak wówczas pracownik nie poniesie pełniej odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę w sytuacji gdy wypadek będzie spowodowany działaniem osoby trzeciej (np. wyłączna wina innego kierowcy). Ograniczenie jego odpowiedzialności występuje także w takim zakresie w jakim szkoda uległa zwiększeniu wskutek działania osób trzecich (np. nieprawidłowe zabezpieczenie pojazdu po wypadku przez policję).

Jeżeli więc powyższe dwa warunki zostały spełnione, możliwość pociągnięcia pracownika do pełnej odpowiedzialności jest zdecydowanie bardziej możliwa. Bez umowy o korzystanie z samochodu służbowego pozostaje Państwu odszkodowanie zasadniczo w wysokości 3-krotności wynagrodzenia pracownika.

W jaki sposób obciążyć pracownika odszkodowaniem?

Obciążenie następuje poprzez wysłanie wezwania do zapłaty na adres pracownika a w przypadku uchylania się od zapłaty konieczne jest wystąpienie na drogę sądową.

Warto w wezwaniu poinformować pracownika, że z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 7 maja 2008 r. (sygn. akt II PK 307/07) wynika, że pracownik, który z własnej winy (chociażby tylko nieumyślnej) wyrządził szkodę w mieniu pracodawcy a następnie odmawia jej naprawienia na zasadach odpowiedzialności materialnej z Kodeksu pracy, może zostać przez pracodawcę zwolniony.

Podstawa prawna:

• art. 114 i nast. Kodeksu pracy.

Więcej informacji o zmianach przepisów przydatnych w zarządzaniu spółką z o.o. oraz o tym jak zyskać bezpieczeństwo na stanowisku członka zarządu, znajdziesz w poradniku "Doradca Prezesa spółki z o.o."