Reprezentacja spółki: umowa najmu i nabycie udziałów

Przeczytaj także: Sąd Najwyższy o reprezentacji spółki z o.o.

Czy art. 244 ksh można zastosować w przypadku głosowania zarządu, np. w sprawie nabycia udziałów przez wspólnika członka zarządu (prezesa)? Czy członek zarządu może sam sobie ustalać wysokość czynszu za mieszkanie będące własnością spółki (co na to art. 244)? O ile postanowienia art. 244 nie ograniczają powyższego, to jak to się ma do dobrych obyczajów? Dodam, że zarząd w spółce jest dwuosobowy, a prezes ma decydujący głos przy braku jednomyślności.

Odpowiedź: Artykuł 244 Kodeksu spółek handlowych (dalej: ksh) wskazuje, że wspólnik nie może ani osobiście, ani przez pełnomocnika, ani jako pełnomocnik innej osoby głosować przy powzięciu uchwał dotyczących jego odpowiedzialności wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu, w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia z zobowiązania wobec spółki oraz sporu między nim a spółką.

Ten przepis dotyczy zasad wyłączenia wspólnika od głosowania na zgromadzeniu wspólników, w opisanych w nim sytuacjach. Nie znajduje on zastosowania w sytuacjach opisanych w pytaniu.

Według mnie, w opisywanej sytuacji dotyczącej ustalenia wysokości czynszu najmu powinien mieć zastosowanie art. 210 ksh, według którego w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Jeśli jednak mamy do czynienia z sytuacją, w której jedyny wspólnik jest zarazem jedynym członkiem zarządu, to może on zawrzeć umowę „z samym sobą” jednak musi to uczynić w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.

Kto może reprezentować spółkę przy zawieraniu umowy najmu?

Jeżeli więc dochodzi do zawarcia umowy najmu mieszkania, które jest własnością spółki, pomiędzy spółką i jej członkiem zarządu, to umowa ta, i jej istotne postanowienia, w tym czynsz najmu, powinny być ustalone pomiędzy nim a radą nadzorczą lub pełnomocnikiem powołanym przez zgromadzenie wspólników. Proszę pamiętać, że naruszenie tego przepisu powoduje nieważność czynności prawnej.

Nabycie udziałów przez członka zarządu

Jeżeli chodzi o nabycie udziałów w spółce, to jak rozumiem chodzi o nabycie udziałów przez umowę sprzedaży udziałów, zawieraną pomiędzy zbywcą – dotychczasowym wspólnikiem, a nabywcą – członkiem zarządu. Domyślam się, że w pytaniu chodzi o wyrażenie przez zarząd zgody na zbycie udziałów konkretnej osobie. Według mnie w tej sytuacji powinien mieć z kolei zastosowanie przepis art. 209 ksh, według którego w przypadku sprzeczności interesów spółki z interesami członka zarządu, jego współmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymi jest powiązany osobiście, członek zarządu powinien wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw i może żądać zaznaczenia tego w protokole.

Nakaz ustanowiony w tym przepisie polega na wyłączeniu udziału członka zarządu w rozstrzyganiu spraw spółki, w których zachodzi opisana w hipotezie sprzeczność (nemo iudex in causa sua). Istnieje bowiem obawa, że członek zarządu nie będzie w takiej sprawie obiektywny.

Kiedy następuje sprzeczność interesów?

Sprzeczność interesów spółki (bo to o ochronę jej interesów chodzi) następuje wtedy, gdy członek zarządu lub osoby wymienione w dyspozycji przepisu są zainteresowane, bezpośrednio lub pośrednio, w sprawie, lub gdy mogą odnieść korzyść majątkową albo jakąkolwiek inną w następstwie rozstrzygnięcia sprawy.

Sprzeczność interesów, o której mowa w przepisie, występuje gdy w związku z powiązaniami personalnymi członka zarządu istnieje potencjalne zagrożenie interesu spółki. Taka sprzeczność zachodzi tylko w razie realnego zagrożenia. Naruszenie zakazu wynikającego z przepisu oznacza działanie członka zarządu niezgodne z prawem, narażające go na odpowiedzialność odszkodowawczą wobec spółki (art. 293 § 1 ksh), jeżeli zaistnieją jej przesłanki, niezależnie od odpowiedzialności organizacyjnej.

Podstawa prawna:

• art. 209 i 210 Kodeksu spółek handlowych.

Więcej informacji o zmianach przepisów przydatnych w zarządzaniu spółką z o.o. oraz o tym jak zyskać bezpieczeństwo na stanowisku członka zarządu, znajdziesz w poradniku "Doradca Prezesa spółki z o.o."