Trzecia umowa o pracę - na czas nieokreślony

Przeczytaj także: Umowy terminowe po 1 stycznia 2012 r.

Czasowa umowa tylko dwa razy

Od 1 stycznia 2012 r. pracodawcy ponownie zobowiązani są przestrzegać art. 25¹ K.p., na mocy którego trzecia z kolei umowa na czas określony zawarta z tym samym pracownikiem, ulega przekształceniu w umowę na czas nieokreślony. Przekształcenie to następuje pod warunkiem, że pomiędzy poszczególnymi umowami na czas określony nie wystąpią przerwy dłuższe niż 1 miesiąc. Ponadto do niektórych rodzajów umów na czas określony, ze względu na ich specyfikę zakładającą przejściowy i czasowy charakter podjętego na ich podstawie zatrudnienia, przepis art. 25¹ K.p. nie ma w ogóle zastosowania. Do umów wyłączonych spod zakresu tego przepisu należą umowy na czas określony zawarte:

• na zastępstwo,
• w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym lub zadań realizowanych cyklicznie.

Pracodawcy zatrudniający pracowników tylko okazjonalnie, sezonowo lub do prac, których cechą jest to, że są wykonywane według pewnego powtarzającego się cyklu czasowego, nie muszą więc zliczać poszczególnych umów na czas określony zawartych z danym pracownikiem, pod kątem sprawdzenia, czy nie wystąpiły warunki do ich przekształcenia na mocy art. 25¹ K.p. Pozostali pracodawcy, o ile nie są wyłączeni spod stosowania omawianego przepisu na podstawie przepisów odrębnych, zobowiązani są go przestrzegać.

Z założenia przepis ten jest korzystniejszy dla pracownika, pozwala mu bowiem uzyskać u danego pracodawcy kontrakt bezterminowy zamiast dotychczasowej, mniej stabilnej, umowy czasowej. Pracodawcy z kolei podchodzą do regulacji art. 25¹ K.p. bardziej sceptycznie - umowa na czas nieokreślony kojarzy się im na ogół z bardziej sformalizowanych trybem jej rozwiązywania i większymi kosztami zwolnienia pracownika zatrudnionego na jej podstawie. Z tego względu podejmują czasami próby uniknięcia przekształcenia przewidzianego w art. 25¹ K.p., w większości przypadków prawnie nieskuteczne.

Nieefektywne aneksy do umowy

Jeżeli strony stosunku pracy zawrą, w odstępach nie dłuższych niż 1 miesiąc, dwie umowy na czas określony, to następna umowa tego typu ulega przekształceniu w umowę na czas nieokreślony, bez względu na to, jak się do tego ustosunkowują strony, szczególnie pracodawca. Przepis art. 25¹ K.p. mówi jednak o zawarciu kolejnej umowy, a więc o czynności podpisania nowego kontraktu. Z takiego brzmienia przepisu pracodawcy wyciągali niekiedy wniosek, że podpisanie aneksu (tj. porozumienia stron) do drugiej umowy na czas określony, w którym przesuną tylko termin jej obowiązywania, pozwoli im uniknąć przekształcenia umowy.

Praktyka podpisywania aneksów w tym celu stała jednak w sprzeczności z przeznaczeniem art. 25¹ K.p. i podejmowana była w intencji jego ominięcia. Stąd ustawodawca uściślił warunki stosowania art. 251 K.p. stanowiąc, iż uzgodnienie przez strony w trakcie obowiązywania umowy na czas określony, że będzie ona trwała dłużej niż pierwotnie ustalono, uważa się za zawarcie, od dnia następującego po dniu upływu zmienionej w ten sposób umowy, kolejnej umowy na czas określony. Przedłużanie drugiej umowy na czas określony w drodze aneksu nic więc nie daje, taki aneks jest bowiem traktowany przez prawo jako kolejna, trzecia z rzędu, umowa na czas określony (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2010 r., sygn. akt II PK 226/09).