Dokształcanie pracownika na warunkach pracodawcy

Przeczytaj także: Urlop szkoleniowy nie dla każdego pracownika

Ważna zgoda albo jej brak

W aktualnym stanie prawnym określone świadczenia i uprawnienia dla dokształcającego się pracownika zależą od tego, czy pracodawca wyrazi zgodę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez zatrudnionego (bądź wystąpi z inicjatywą w tym zakresie). W takim kontekście kwestię uzupełniania wiedzy i kwalifikacji przez pracownika reguluje art. 103¹ K.p., który przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych uznaje zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika za zgodą lub z inicjatywy pracodawcy. Z użytego w przepisie sformułowania "za zgodą" nie należy oczywiście wywodzić wniosku, iż pracodawca ma w ręku instrumenty prawne do uniemożliwienia pracownikowi podjęcia nauki na wybranym kierunku. Chodzi raczej o sytuację akceptacji ze strony pracodawcy dla edukacyjnych aspiracji pracownika lub jego "obojętność" i dystans wobec takich planów.

Ustawodawca, wprowadzając kryterium zgody pracodawcy na dokształcanie pracownika, nie zdefiniował, w jaki sposób powinna się ona wyrażać. Dopiero w drodze interpretacji przepisów (prezentowanej m.in. przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej) przyjęto, że może się ona przejawiać przez każde zachowanie pracodawcy, które wskazuje na jego akceptację podjęcia dokształcania przez pracownika. W szczególności za zachowania, które świadczą o takiej zgodzie, uważane jest przyznanie pracownikowi jakichkolwiek świadczeń czy uprawnień o charakterze pieniężnym, na cele związane z nauką. Pracodawca nie musi więc składać oświadczenia o zgodzie na podjęcie nauki przez pracownika - do przyjęcia, że taka zgoda wystąpiła, wystarczające jest przyznanie pracownikowi np. dofinansowania do opłaty za studia. Udzielenie tak rozumianej zgody ma decydujące znaczenie dla zakresu uprawnień pracowniczych związanych z dokształcaniem. Pracownikowi, który ją otrzymał, określone uprawnienia przysługują wprost z ustawy i co istotne, są to uprawnienia o charakterze odpłatnym.
Urlop na wniosek

Pracownikowi, który dokształca się za zgodą lub z inicjatywy pracodawcy, określone uprawnienia przysługują na podstawie przepisów Kodeksu pracy, bez konieczności zawierania w tym zakresie umowy szkoleniowej. Te uprawnienia to urlop szkoleniowy i zwolnienie z całości lub z części dnia pracy w celu punktualnego przybycia na zajęcia i uczestnictwa w nich. Oba uprawnienia są odpłatne, tj. pracownik za czas ich wykorzystywania zachowuje prawo do wynagrodzenia za pracę. Co do ich wymiaru to pracownikowi przysługuje:

• 6 dni - na przystąpienie do egzaminów eksternistycznych; potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i maturalnego,
• 21 dni w ostatnim roku studiów - na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Jeżeli chodzi o zwolnienie z całości lub z części dnia pracy, to pracodawca udziela go w wymiarze niezbędnym dla zrealizowania celu zwolnienia, tj. punktualnego przybycia przez pracownika na zajęcia i uczestnictwa w nich. Każdorazowo więc wymiar zwolnienia będzie zależał od rozkładu zajęć szkoleniowych.