Kiedy dopuszczalne jest przeszukanie pracownika?

Przeczytaj także: Kontrola pracowników: czy przeszukanie jest dozwolone?

1. Żadna ustawa, ani akt niższego rządu nie przewiduje możliwości przeszukania pracownika przez pracodawcę lub wyznaczoną do tego osobę. W związku z powyższym jedyną podstawą, która dopuszcza funkcjonowanie instytucji przeszukania pracownika przez pracodawcę lub wyznaczoną do tego osobę jest orzeczenie Sąd Najwyższy z dnia 13 kwietnia 1972 roku (I PR 153/72, OSNC 1972/10/184). Sąd Najwyższy zważył, iż „stosowane szeroko w ramach przepisów regulaminów pracy lub ustalonych zwyczajów przeszukiwanie członków załogi w celu zapobiegania wynoszenia mienia zakładów pracy jest zgodne z prawem i nie narusza dóbr osobistych pracowników (…)”.

Nadto, Sąd Najwyższy wskazuje, iż przeszukanie jest dozwolone „gdy pracownicy zostali uprzedzeni o możliwości stosowania tego rodzaju kontroli w celu ochrony mienia i gdy kontrola ta jest wykonywana w porozumieniu z przedstawicielami załóg w sposób nie pozostający w sprzeczności z społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego”. Aby przeszukanie było dozwolone w uzasadnionych przypadkach musi zostać szczegółowo uregulowane przepisami regulaminu pracy. W regulaminie powinny zostać dokładnie określone uzasadnione okoliczności, które będą podstawą do przeprowadzenia przeszukania, a także jego zakres. Poza tym wszystkie przepisy ujęte w regulaminie pracy dotyczące przeszukania powinny być jasne i nie budzić wątpliwości pracownika.
Przeszukanie pracownika to sposób kontroli najdalej ingerujący w sferę prywatności, może odbyć się tylko za zgodą osoby przeszukiwanej. W przypadku, w którym pracownik nie wyrazi zgody, przeszukanie jest niedopuszczalne, wówczas przeszukanie może przeprowadzić jedynie policja. Uprawnienia pracodawcy do przeszukania nie należy mylić z rewizją osobistą, do której uprawnione są tylko polskie organy ścigania. Szczegółowe przeszukanie pracownika mające cechy rewizji będzie już godzić w dobra osobiste pracownika.

2. Obecnie wiele przedsiębiorstw do ochrony swojego mienia korzysta z usług wyspecjalizowanych podmiotów, tj. agencji ochrony mienia. Trzeba zaznaczyć, że pracodawca ponosi odpowiedzialność nie tylko za pracowników, ale za wszelkie podmioty działające na jego rzecz, w tym za agencję ochrony. Pracodawca powinien dopilnować by w umowie między nim, a agencją ochrony znajdowały się szczegółowe zapisy dotyczące zakresu obowiązków jakie dana agencja ma pełnić, w tym czy jest uprawniona do dokonywania przeszukania pracownika. Należy pamiętać, że pracodawca odpowiada za niewłaściwe zachowanie pracowników agencji ochrony, w wyniku którego może zostać naruszona godność i inne dobra osobiste pracowników. W takim przypadku pracownikowi będzie przysługiwało roszczenie nie przeciwko samej agencji ochrony mienia, a przeciwko pracodawcy na którego rzecz działa agencja ochrona. W interesie pracodawcy jest udzielenie szczegółowych instrukcji w jakich sytuacjach ma być przeprowadzona kontrola osobista, jak powinna przebiegać, a także jak pracownik ochrony ma postąpić w sytuacji, gdy pracownik odmówi przeprowadzenia przeszukania.