Darowizna w spółce akcyjnej

Przeczytaj także: Darowizna firmy a koszty podatkowe obdarowanego

Istotą darowizny jest świadczenie darczyńcy kosztem swojego majątku na rzecz obdarowanego. Świadczenie to musi mieć charakter bezpłatny.

Kto może udzielać darowizny?

Kodeks spółek handlowych wymienia darowizny, jako czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu
w spółce akcyjnej. Dla jej skuteczności więc niezbędne jest podjęcie uchwały przez zarząd spółki. Kwestię udzielania darowizn reguluje statut spółki określając kto je może przyznawać i w jakim zakresie. W statucie może być także określona maksymalna wartość, do której może być udzielona darowizna, bądź też łączna wartość darowizn w danym roku obrotowym spółki. Zarząd spółki „rozlicza się” z udzielonych darowizn w sprawozdaniu z działalności zarządu na koniec każdego roku obrotowego.

Co może być przedmiotem darowizny?

Darowizna może obejmować: określoną kwotę pieniężną, rzeczy ruchome, nieruchomości, prawa majątkowe oraz energię elektryczną, cieplną, gazową. Przedmiotem darowizny może być zespół rzeczy. Nie może ona natomiast obejmować rzeczy wyłączonych z obrotu. Spośród praw majątkowych mogą być brane pod uwagę tylko te, które mają cechę zbywalności. Przedmiotem darowizny nie mogą być wszelkiego rodzaju usługi, najem, dzierżawa, zlecenie, pożyczka, przechowanie itp.

Darowizna dużym ryzykiem dla zarządu spółki

Zarząd jako organ wykonawczy spółki, ma obowiązek prowadzenia prawidłowej gospodarczo działalności spółki, polegającej na maksymalizacji zysku. Dlatego też, w kodeksie spółek handlowych udzielanie darowizn zostało zakwalifikowane jako czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu. Z zasady bowiem udzielanie darowizny jest nieracjonalne z gospodarczego punku widzenia spółki. Działania nie przynoszące żadnych korzyści nie mają dla siebie uzasadnienia.

Istnieją oczywiście odstępstwa od tej reguły, bowiem czasami darowizna udzielona odpowiednim osobom czy też podmiotom, może wpłynąć pozytywnie na wizerunek spółki lub poprawę stosunków z kontrahentami. Bardzo często wykorzystywana jest także jako forma reklamy. No i czasami darowiznę można odliczyć od podatku. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych od dochodu można odliczyć darowizny przekazane na cele określone w ustawie z dnia 24.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, organizacjom wskazanym w tejże ustawie.

Jednak w przypadku rażącego przekroczenia przez zarząd swoich kompetencji, spółka może wystąpić z powództwem o naprawienie wyrządzonej szkody. Kwestię odpowiedzialności cywilnoprawnej członków zarządu wobec spółki reguluje kodeks spółek handlowych. Członkowie zarządu odpowiadają za szkodę wyrządzoną swoim działaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu. Odpowiadają oni za szkodę solidarnie, co oznacza, że spółka może domagać się pełnego odszkodowania jednocześnie od wszystkich tych osób, jak i tylko niektórych bądź tylko jednej z nich. Należy jednak podkreślić, że spółka może skutecznie skorzystać z tego zarzutu tylko wtedy, gdy zarząd podejmując decyzję o udzieleniu darowizny naruszył przepisy prawa lub postanowienia statutu. Pomimo więc, że działanie takie jest ze szkodą dla spółki, ale mieści się w ramach zapisów statutowych, odpowiedzialność nie powstaje.
Zarząd powinien się liczyć także z tym, iż naraża się na odpowiedzialność karną. Kodeks karny w rozdziale o przestępstwach przeciwko obrotowi gospodarczemu zawiera przepisy dotyczące szkody majątkowej. Zgodnie z nimi kto, będąc obowiązany na podstawie umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Znaczna szkoda majątkowa powstaje wówczas, gdy przekracza 200.000 zł. Jeżeli sprawca taki działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Jeżeli sprawca wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach (od 1.000.000 zł), podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Nie podlega karze ten, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę.

Mimo istnienia ryzyka negatywnych konsekwencji udzielania darowizn, jest to jednak element stanowiący część obrotu, istniejący od zawsze i nie mający dla siebie zagrożenia.