Dla kogo dłuższa ochrona przedemerytalna?

Przeczytaj także: Okres ochronny nie chroni pracownika?

Starszy pracownik z gwarancją ochrony

Pracownik, który z racji swojego wieku powoli zbliża się do uzyskania praw emerytalnych, jest dodatkowo chroniony przez prawo pracy. Przepis art. 39 K.p. wprowadza wobec takich osób (zatrudnionych w ramach stosunku pracy) ochronę przed wypowiedzeniem ich umowy przez pracodawcę. Okres ochronny obejmuje 4 lata do osiągnięcia przez pracownika powszechnego wieku emerytalnego, o ile posiadany okres zatrudnienia umożliwiał mu uzyskanie emerytury z osiągnięciem tego wieku. Przez powszechny wiek emerytalny rozumie się wiek emerytalny określony w ustawie o emeryturach i rentach z FUS w odniesieniu do ogółu ubezpieczonych oraz niższy wiek emerytalny dla wyodrębnionych grup (np. z tytułu pracy w warunkach szczególnych dla nauczycieli).

Należy podkreślić, że ochrona przed zwolnieniem dotyczy tylko możliwości wypowiadania umowy o pracę przez pracodawcę. W czasie ochronnym pracodawca może więc zwolnić pracownika w wieku przedemerytalnym w trybie natychmiastowym (dyscyplinarnie lub bez winy pracownika) bądź też zawrzeć z nim porozumienie stron o rozwiązaniu umowy o pracę. Ponadto, jeżeli pracodawca "zdążył" dokonać wypowiedzenia przed rozpoczęciem okresu ochronnego, to umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu, nawet jeżeli okres wypowiedzenia upłynął już w czasie ochrony.

Warunek posiadania określonego stażu pracy jako jedna z przesłanek ochrony przedemerytalnej nie jest istotny przy nabywaniu emerytury na nowych zasadach.
W niektórych sytuacjach stosowanie art. 39 K.p. jest całkowicie uchylone. Pracodawcy nie wiążą żadne ograniczenia w zakresie wypowiedzenia umowy pracownikowi w wieku przedemerytalnym, jeżeli:

• ogłoszono upadłość lub likwidację pracodawcy,
• pracodawca przeprowadza zwolnienia na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych),
• pracownik chroniony na podstawie art. 39 K.p. uzyskał prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Trzeba w tym miejscu nadmienić o ważnym wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2011 r., sygn. akt II PK 20/11. W wyroku tym Sąd uznał, że umowa o pracę na czas określony podpisana z pracownikiem, któremu przysługuje ochrona przedemerytalna, ulega rozwiązaniu z upływem czasu, na który była zawarta, jeżeli termin końcowy umowy przypada przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego.

Nowy wiek emerytalny nie pozbawi ochrony

Reforma emerytalna, wprowadzona ustawą nowelizującą ustawę o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w sposób istotny wpływa na zakres ochrony przedemerytalnej przysługującej pracownikom. Przepis art. 39 K.p. pozostał wprawdzie niezmieniony, ale regulacja przejściowa ustawy nowelizującej zmodyfikowała zasady korzystania z przewidzianej w nim ochrony. Aktualna ochrona przedemerytalna dla pracowników, których obowiązuje "typowy" powszechny wiek emerytalny, tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, rozpoczyna się odpowiednio po ukończeniu 56. i 61. roku życia i trwa aż do uzyskania tego wieku. Regulacja art. 39 K.p. nie uległa zmianie, okres ochronny nadal rozpoczyna się więc po osiągnięciu 56. lub 61. roku życia. Zasadniczej zmianie uległ jednak sam wiek emerytalny.