Przyczyny wypowiedzenia dotyczące i niedotyczące pracownika

Przeczytaj także: Kiedy odprawa przy zwolnieniach indywidualnych

Pytanie: Wypowiadamy umowę z przyczyn jednocześnie niedotyczących i w jakiejś mierze dotyczących pracownika (podstawowa przyczyna to likwidacja stanowiska, ale współprzyczyną jest osiągnięcie przez pracownika wieku emerytalnego - tzn. zmniejszamy z 3 do 2 liczbę pracowników ochrony, do redukcji wytypowaliśmy stanowisko tego pracownika, który ma osiągnięty wiek emerytalny, a zatem będzie miał środki do życia). Czy w takiej sytuacji należy się odprawa z ustawy o zwolnieniach grupowych (podlegamy tej ustawie, ale zwalniamy go indywidualnie, nie grupowo)?

Odpowiedź: Likwidacja stanowiska pracownika, który nabył prawo do emerytury jest wyłączną przyczyną niedotyczącą zwalnianego w trybie indywidualnym pracownika, więc należy się odprawa.

Zwolnienie indywidualne - tylko przyczyny wyłącznie niedotyczące pracownika

Pracodawca, który zatrudnia co najmniej 20 osób i rozwiązuje z pracownikiem umowę o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika, jest objęty tzw. ustawą o zwolnieniach grupowych. Ustawa ta gwarantuje pracownikom odprawy. Przy czym zwalniani grupowo otrzymają odprawy w każdym przypadku, gdy powodem zwolnienia były przyczyny niedotyczące pracownika, natomiast zwalniani indywidualnie - jedynie wówczas, gdy ich zwolnienie nastąpiło z przyczyn wyłącznie niedotyczących pracowników. W razie, gdy przyczyny niedotyczące pracownika nie były wyłączne, pracownik zwalniany indywidualnie nie otrzyma odprawy.
Zdaniem Sądu Najwyższego
Za wyłączne uznaje się przyczyny, bez których pracodawca nie zwolniłby konkretnego pracownika, np. pracodawca zlikwidował stanowisko pracy pracownicy, która od kilku miesięcy regularnie spóźniała się do pracy, nie zwolnił jej zaś wcześniej z powodu spóźnień, ponieważ osiągała najlepsze wyniki w swoim zespole. Wyrok SN z 10 października 1990 r., I PR 319/90.

Uwaga!
Mimo, że wskazany wyrok SN zapadł w oparciu o nieobowiązujące przepisy, to w zakresie analizy wyłączności przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę zachował w mojej ocenie swoją aktualność.

Dodatkowe okoliczności nie stanowią współprzyczyny

Zwykle oprócz konieczności zmniejszenia zatrudnienia pracodawca musi wybrać konkretnych pracowników do zwolnienia. W uzasadnieniu do cytowanego wyroku SN podkreślił, że wyłączność przyczyny zwolnienia pracownika w ramach zwolnień indywidualnych odnosi się do decyzji o zwolnieniu, a nie do wyboru pracowników, którzy zostaną zwolnieni.

Przykład:
Gdy przyczyną zwolnienia była konieczność redukcji etatów, a tylko kryterium doboru konkretnego pracownika do zwolnień było osiągnięcie wieku emerytalnego, wyłączną przyczyną zwolnienia pozostaje redukcja etatów - a więc odprawa się pracownikowi należy.

W orzecznictwie SN uznaje się również, że nabycie uprawnień emerytalnych nie jest okolicznością leżącą po stronie pracownika, nie odnosi się bowiem ani do wykonywania pracy przez pracownika, ani do jego osoby (patrz: wyrok SN z 8 stycznia 2008 r., II PK 119/07). Należy więc uznać, że w opisanej w pytaniu sytuacji następuje zwolnienie z przyczyn wyłącznie niedotyczących pracownika, a pracodawca ma obowiązek wypłacić pracownikowi odprawę.

Podstawa prawna:

• art. 1 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 10 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 ze zm.), zwana w treści ustawą o zwolnieniach grupowych.

www.KadryOnline.pl - Serwis specjalistów ds. personalnych. Praktyczne wskazówki dotyczące prawa pracy, najświeższe interpretacje przepisów, informacje o zmianach prawnych, bezpłatne biuletyny e-mailowe.