Wykorzystanie urlopu wypoczynkowego w roku jego nabycia

Przeczytaj także: Urlop w okresie wypowiedzenia

Pytanie: Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Jak to rozumieć, skoro przecież dopuszczalne jest także udzielanie urlopu zaległego do końca września? Kiedy pracodawca może przesunąć pracownikowi urlop do wykorzystania na następny rok (oczywiście do września)?

I odwrotnie: jeśli to pracownik sam nie chce wykorzystać zaległego urlopu w danym roku kalendarzowym, a nawet do końca września przyszłego roku – to czy pracodawca może takiego urlopu przymusowo udzielić?

Odpowiedź: Co do zasady urlopu trzeba udzielić w roku nabycia do niego prawa. Natomiast możliwość udzielenia tego urlopu w kolejnym roku (do końca września) jest wyjątkiem, którego pracodawca nie może pracownikowi narzucić.

Pracodawca co do zasady musi udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył prawo do niego. Dotyczy to każdego rodzaju urlopu wypoczynkowego (np. pierwszego urlopu w karierze pracownika, urlopu uzupełniającego) a także np. dodatkowego urlopu pracownika niepełnosprawnego. Z zasady tej wynika m.in.:

• że jeśli np. w zakładzie jest plan urlopów, należy dążyć do tego, by zaplanować w nim cały urlop wypoczynkowy z danego roku (z wyjątkiem urlopu na żądanie, którego się nie planuje),
• że pracodawca nie może sam nakazać pracownikowi wykorzystanie urlopu wypoczynkowego za dany rok (jest to możliwe tylko wówczas, gdy sam pracownik nie skorzysta z prawa do urlopu w roku jego nabycia np. nie złoży wniosku o cały przysługujący w danym roku urlop i stanie on się urlopem zaległym – por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2006 r., I PK 124/05, LEX nr 176539 – lub wystąpią sytuacje, w których z przyczyn dotyczących pracownika, np. choroba uniemożliwiająca wykorzystanie urlopu wypoczynkowego, lub pracodawcy, np. odwołanie pracownika z udzielonego mu urlopu, urlop zostanie przesunięty na następny rok).

Kiedy jest dopuszczalny urlop zaległy?

Opisywana tu zasada nie jest to bezwzględna: Kodeks pracy (w art. 168) dopuszcza bowiem istnienie urlopu zaległego, czyli niewykorzystanego w roku jego nabycia. Urlopu zaległego należy jednak udzielić do 30 września kolejnego roku kalendarzowego (przed 2012 r. ostatecznym terminem udzielenia zaległych urlopów był 31 marca). W praktyce oznacza to, że zaległy urlop za 2011 r. może być wykorzystany do końca września 2012 r.

Zaległego urlopu za poprzedni rok należy udzielić do 30 września, ale część specjalistów uważa, że nie musi on być w tym terminie wykorzystany. Zgodnie z tym poglądem, pracownik może więc mieć udzielony zaległy urlop np. pod koniec września, ale zakończyć korzystanie z niego już w październiku.

Nieco inna zasada obowiązuje w przypadku urlopu, który w poprzednim roku był urlopem „na żądanie”. Przechodzi on na następny rok już jako zwykły urlop (którego udzielanie uzgadnia się między pracodawcą a pracownikiem). Niemniej jednak uznaje się, że te dni, których pracownik w poprzednim roku nie wykorzystał na żądanie (maksymalnie 4) nie muszą być udzielone do końca trzeciego kwartału danego roku kalendarzowego, lecz można ich udzielić w terminie późniejszym, uzgodnionym z pracownikiem (zdaniem wielu specjalistów – do końca roku kalendarzowego).

Przykład:
Pracownik w 2011 r. wykorzystał 2 dni urlopu na żądanie. W sumie za 2011 r. ma prawo do 8 dni urlopu zaległego. Dwa z nich (czyli pozostałe 2 z puli urlopu na żądanie, które nie zostały wykorzystanie w tym trybie) pracownik będzie mógł wykorzystać nie do 30 września 2012 r. ale do końca tego roku.


www.KadryOnline.pl - Serwis specjalistów ds. personalnych. Praktyczne wskazówki dotyczące prawa pracy, najświeższe interpretacje przepisów, informacje o zmianach prawnych, bezpłatne biuletyny e-mailowe.