Opłaty licencyjne za muzykę w lokalach usługowych

Przeczytaj także: Odtwarzanie muzyki w celach komercyjnych - najważniejsze kwestie prawne

Wspomniani przedsiębiorcy powołują się na art. 24 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który stanowi, iż posiadacze urządzeń służących do odbioru programu radiowego lub telewizyjnego mogą za ich pomocą odbierać nadawane utwory, choćby urządzenia te były umieszczone w miejscu ogólnie dostępnym, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych. Przy czym udowodnienie, iż radio umieszczone w sklepie czy salonie fryzjerskim, dostępne dla klientów, nie wpływa na wzrost osiąganych przez przedsiębiorcę dochodów z prowadzonej działalności jest bardzo trudne. Co istotne, ciężar dowodowy w takim przypadku spoczywa właśnie na przedsiębiorcy. "Aby zwolnić się (…) z obowiązku zapłaty wynagrodzenia na rzecz twórców i artystów wykonawców posiadacz odbiornika radiowego czy telewizyjnego umieszczonego w miejscu ogólnie dostępnym musiałby wykazać, że odbiór programu przez klientów sklepu nie łączy się, chociażby pośrednio, z osiąganiem przez niego korzyści majątkowych. W przypadku natomiast, kiedy urządzenia odbiorcze są umieszczane w miejscach ogólnie dostępnych, ale z przeznaczeniem tylko dla posiadacza urządzenia i jego pracowników, a nie dla klientów, wówczas należałoby przychylić się do zdania, że odbiór programu w takim przypadku mieści się w ramach dozwolonego użytku (…) dotyczy to również sytuacji, kiedy urządzenia odbiorcze są przeznaczone dla pracowników, a klienci jedynie "przy okazji" i w bardzo niewielkim stopniu mają możliwość słuchania lub oglądania programów radiowych czy telewizyjnych." (Pismo Ministra Kultury z dnia 10 września 2002 r., nr DP/WPA.024/355).

Za brak opłat grożą kary

Przedsiębiorca, który narusza prawa autorskie twórców, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności z tytułu art. 79 wspomnianej ustawy. Stanowi on, że uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, zaniechania naruszania, usunięcia jego skutków, naprawienia wyrządzonej szkody np. poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Ponadto może ponieść odpowiedzialność karną na mocy art. 115-118 powołanej już ustawy. Bezprawne wykorzystanie utworów zagrożone jest bowiem karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności nawet do 5 lat. Sąd może orzec o przepadku przedmiotów związanych z popełnieniem przestępstwa, np. sprzętu audiowizualnego czy konsoli do odtwarzania muzyki.

Alternatywą dla przedsiębiorców, którzy nie chcą ponosić kosztów związanych z publicznym odtwarzaniem muzyki w swoich lokalach, może okazać się skorzystanie z usług firm, które oferują gotowe płyty z muzyką, do której posiadają pełnię praw autorskich. Dokonując zakupu takiej płyty z gotową składanką utworów przedsiębiorca płaci tylko raz za jej zakup. Może również zdecydować się na opłacanie abonamentu za tzw. radio internetowe, tworzone przez taką firmę.

Jestem właścicielem niewielkiego pensjonatu. W pokojach wynajmowanych wczasowiczom znajdują się radia i telewizory. Czy w takim przypadku powinienem uiszczać opłaty licencyjne na rzecz twórców?

Kwestia poruszona przez Czytelnika jest wciąż dość kontrowersyjna. Z jednej strony można spotkać się z poglądem, zgodnie z którym uznaje się, że umieszczanie odbiorników podwyższa standard pokoi hotelowych. Sprawia to, że są one chętniej wynajmowane, co w konsekwencji powoduje osiąganie korzyści majątkowych przez właściciela hotelu. Zgodnie z tym poglądem przyjmuje się, że właściciel hotelu umieszczając odbiorniki radiowe lub telewizyjne w pokojach umożliwia (udostępnia) gościom odbiór, a więc następuje publiczne rozpowszechnianie takich utworów (por. pismo Ministra Kultury z dnia 2 grudnia 2002 r., nr DP/WPA.024/415/02). Z kolei przeciwne stanowisko zaprezentował np. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 8 października 2004 r., sygn. akt VI ACa 62/04. Stwierdził, iż "Pokój hotelowy nie jest miejscem publicznym i umieszczenie telewizorów w pokoju celem umożliwienia gościom hotelowym oglądania programów telewizyjnych nie ma charakteru odtworzenia publicznego w rozumieniu pola eksploatacji". Z praktyki wynika, że organizacje zrzeszające twórców stanowczo domagają się od właścicieli obiektów hotelarskich zawierania umów i regulowania opłat.