Likwidacja spółki czy ogłoszenie upadłości?

Przeczytaj także: Nierówne zasady odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki

Pytanie: Ja (prezes zarządu) i żona jesteśmy wspólnikami i członkami zarządu spółki z kapitałem zakładowym 50.000 złotych. Za ubiegły rok spółka posiada bilans ujemny, a jedynymi wierzycielami spółki jesteśmy my (pożyczaliśmy spółce pieniądze na płace dla pracowników). Majątek spółki zakupiony za nasze pieniądze obecnie nie pokrywa zadłużenia wobec nas.

1. Czy przed złożeniem wniosku o upadłość spółki możemy podjąć uchwałę o przejęciu środków trwałych jako częściowe pokrycie należnych nam pieniędzy?
2. Czy spółkę można rozwiązać bez przeprowadzania postępowania upadłościowego?

Odpowiedź: Proszę pamiętać, że według art. 14 § 2 ksh wierzytelność wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki udzielonej spółce kapitałowej uważa się za jego wkład do spółki w przypadku ogłoszenia jej upadłości w terminie 2 lat od dnia zawarcia umowy pożyczki. Nie można więc w przypadku ogłoszenia upadłości zwrócić tych wkładów wspólnikom w innym trybie, jak w trybie postępowania upadłościowego.

Następnie należy podkreślić, że pożyczka na rzecz spółki jest zobowiązaniem cywilnoprawnym. Jesteście Państwo stroną umowy pożyczki, czyli umowy cywilnoprawnej zawartej ze spółką, czyli drugim równorzędnym podmiotem. Środki spółki, tym bardziej jej aktywa, nie są Państwa majątkiem. Nie można więc używać terminologii „przejęcie”, „zwrot” itp.

Jeżeli nie decydowalibyście się Państwo na postępowanie upadłościowe, wówczas jest możliwe podjęcie kroków w celu spłaty pożyczki przez spółkę, poprzez przejęcie na własność przez wspólników – wierzycieli określonych składników mienia spółki. Byłoby to typowe tzw. datio in solutum (instytucja prawa zobowiązań), czyli czynność prawna prowadząca do wygaśnięcia istniejącego zobowiązania (wynikającego w Państwa przypadku z umowy pożyczki) poprzez spełnienie innego świadczenia niż wynikającego z dotychczasowego stosunku obligacyjnego.
Na skutek datio in solutum dłużnik spełnia na rzecz wierzyciela inne świadczenie niż to, do którego był dotychczas zobowiązany. W rezultacie zwalnia się z zobowiązania.

Na przykład spółka była winna Państwu 100.000 zł. Zamiast zapłaty tej kwoty spółka przekazuje tytułem spłaty pożyczki na rzecz Państwa lokal o tej wartości.

Jak wynika z Państwa pytania, jedynymi wierzycielami spółki są wspólnicy, czyli Państwo. Powstaje więc zasadnicze pytanie, czy możecie Państwo zamiast postępowania upadłościowego wszcząć postępowanie likwidacyjne.

Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości

Proszę pamiętać, że decyzja, czy ogłosić upadłość, czy likwidację nie jest wolnym wyborem członków zarządu. Od momentu powstania stanu niewypłacalności zarząd ma obowiązek w ciągu 2 tygodni złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. W myśl prawa upadłościowego i naprawczego zgłoszenie wniosku powinno nastąpić nie później niż w terminie 2 tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.

Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dłużnika będącego osobą prawną (np. spółkę z o.o.) uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

Proszę więc przede wszystkim ustalić, czy powstała przesłanka do ogłoszenia upadłości.

Warto dodać, że aby uniknąć pierwszej przesłanki, jeżeli zobowiązania spółki wobec Państwa są już wymagalne, można umownie przesunąć w czasie termin spłaty pożyczki.