Zaskarżanie uchwał a dobre obyczaje

Przeczytaj także: Dobre Praktyki Spółek notowanych na GPW

Praktyczne funkcjonowanie zasad dobrych praktyk i corporate governance oparte jest na przyjętej na całym świecie koncepcji „comply or explain” (zastosuj się albo wytłumacz). Polega ona na stosowaniu reguł corporate governance w bieżącym funkcjonowaniu danego podmiotu bądź, w razie odmowy stosowania, na wyjaśnianiu przyczyn takiej odmowy. Najlepszym przykładem jest tutaj znowu GPW. W przypadku odmowy stosowania poszczególnych dobrych praktyk rynkowych, spółka ma obowiązek przedstawienia przyczyn takiej decyzji w okresowym raporcie dotyczącym stosowania dobrych praktyk rynkowych. Dzięki przyjęciu tej właśnie zasady znacznie wzrasta rola rynku jako regulatora, bowiem spółki stosujące spisane zasady dobrych praktyk cieszą się zdecydowanie większym zaufaniem inwestorów i analityków. Co więcej, dzięki takiemu postrzeganiu dobrych praktyk, odpowiedzialność za niewłaściwe lub wątpliwe etycznie bądź biznesowo działania spółek przerzucona została na same spółki – nie ma tutaj żadnej sankcji prawnej za nieprzestrzeganie reguł corporate governance. Jest natomiast niekiedy bardzo dotkliwa i nakładana przez rynek sankcja w postaci np. sprzedaży walorów danej spółki.

Skutki dla zaskarżania uchwał

Z perspektywy zaskarżania uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych na pełną aprobatę zasługują wszelkie próby zdefiniowania pojęcia dobrych obyczajów i ujęcia ich w formułę kodeksu na wzór Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW. Jak wynika z praktyki, przesłanka sprzeczności uchwały z dobrymi obyczajami często stanowi dość niepewny i rozmyty element argumentacji prawniczej. Kodyfikacja niepisanych norm w tym zakresie może przynieść pożądane efekty, zarówno w ujęciu czysto procesowym, jak również prewencyjnym – większy opór budzi bowiem naruszenie normy co prawda nie wiążącej w standardowym rozumieniu, ale jednak spisanej i w jakiś sposób obowiązującej.

Idąc dalej, wszelkie kodyfikacje dobrych praktyk rynkowych stanowią zbiór pożądanych zachowań, które należy uznać za ugruntowane w praktyce. W konsekwencji, dzięki takim kodyfikacjom ogólne zasady postępowania w zgodzie z dobrymi obyczajami stają się bardziej klarowne, a co za tym idzie – sama przesłanka sprzeczności uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych z dobrymi obyczajami jest zdecydowanie lepiej zrozumiała.

Warto przy tym wspomnieć, że wobec stworzenia jasnego zbioru zasad postępowania, spółki już dzisiaj podejmują zdecydowanie mniej działań sprzecznych z dobrymi obyczajami. Z punktu widzenia np. akcjonariusza, jest to zjawisko bardzo pozytywne.

Dobre obyczaje „mniej ważne”

Biorąc pod uwagę zarówno dużą popularność spisanych zbiorów dobrych praktyk rynkowych, jak również ich praktyczną użyteczność, należy domniemywać, że instytucja zaskarżania uchwał w oparciu o przesłankę sprzeczności z dobrymi obyczajami najprawdopodobniej straci na znaczeniu, zwłaszcza w odniesieniu do spółek publicznych. Niemniej jednak, abstrahując od zagadnienia przewidywanej częstotliwości powoływania przesłanki sprzeczności uchwał z dobrymi obyczajami należy stwierdzić, że obecnie stanowi ona kategorię zdecydowanie bardziej zrozumiałą i przejrzystą. Tak więc, z czysto proceduralnej perspektywy podmiot występujący z powództwem w przedmiocie uchylenia uchwały zgromadzenia, przy kwalifikowaniu uchwał co do ich sprzeczności z dobrymi obyczajami, bez wątpienia powinien wspomagać się poszczególnymi kodeksami zasad corporate governance i dobrych praktyk rynkowych.