Zgoda inwestora na zawarcie umowy z podwykonawcą

Przeczytaj także: Solidarna odpowiedzialność - czy inwestor musi płacić dwa razy?

W przypadku bowiem jej niepowodzenia, możliwości odzyskania należności są mocno ograniczone i mogą powodować dotkliwe skutki finansowe. Tymczasem podwykonawcy mają możliwość korzystania z ochrony, jaką przewiduje Kodeks Cywilny, m. in. dotyczącej dochodzenia roszczeń bezpośrednio od inwestorów na podstawie art. 647¹ Kodeksu Cywilnego, regulującego stosunki pomiędzy inwestorem, wykonawcą i podwykonawcami.

Zgodnie z art. 647¹ § 1 Kodeksu Cywilnego, w umowie o roboty budowlane zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony umowy ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców, przy czym rodzaj umowy nie ma właściwie istotnego znaczenia (umowa o roboty budowlane lub umowa o dzieło). Jak bowiem zauważył Sąd Najwyższy, odniesienie do wykonywanych przez podwykonawcę robót budowlanych ma na celu, aby rezultat świadczenia podwykonawcy stał się składnikiem obiektu stanowiącego przedmiot świadczenia wykonawcy w ramach umowy o roboty budowlane (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.10.2008r, I CSK 106/08). Należy zaznaczyć, że do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą, jak stanowi art. 647 § 2 Kodeksu Cywilnego, wymagane będzie wyrażenie zgody przez inwestora. Zgoda taka stanowi przesłankę solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy (generalnego wykonawcy) wobec podwykonawcy, za zobowiązania powstałe w związku z realizowanymi przez nich na zlecenie inwestora robotami budowlanymi).

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona w każdy sposób, bez konieczności przedstawiania inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu z odpowiednią dokumentacją (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20.06.2007, II CSK 108/07). Zasadą jest bowiem, że czynności obrotu cywilnoprawnego cechuje brak formalizmu prawnego. Rozwiązanie to wpisuje się więc w regułę obowiązującą we wszystkich nowoczesnych systemach prawnych uzasadnioną potrzebą szybkiej wymiany dóbr. Przepis art. 647¹ § 2 Kodeksu Cywilnego przewiduje jednak również konstrukcję tzw. milczącej zgody inwestora, polegającą na tym, iż jeżeli w ciągu 14 dni od przedstawienia przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, inwestor nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy.
Zgodnie z obowiązującą linią orzeczniczą zgoda taka jest skuteczna, jeśli dotyczy umowy, której istotne postanowienia, decydujące o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą za wypłatę wynagrodzenia podwykonawcy są znane inwestorowi, albo z którymi miał możliwość zapoznania się (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06.10.2010, II CSK 210/10). Wystarczy więc, gdy inwestor uzyska informacje o osobie podwykonawcy oraz treści umowy zawartej pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą. Niezbędne jest przy tym, aby umowa została zindywidualizowana podmiotowo i przedmiotowo (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.06.2008, II CSK 80/08). A więc powinna opierać się tak na znajomości tożsamości podwykonawcy, wszystkich elementów umowy łączącej podwykonawcę z wykonawcą, zawartej, lub przynajmniej uzgodnionej w ostatecznej formie pomiędzy jej przyszłymi stronami. Po uzyskaniu takiej wiedzy inwestor może w dowolnej formie oraz w dowolnym czasie wyrazić zgodę.

W przypadku jednak nieprzedstawiania przy żądaniu zgody inwestora, umowy lub jej projektu oraz części dokumentacji, skutki wynikające z zawarcia umowy o podwykonawstwo, także w zakresie zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy, obowiązują tylko miedzy stronami umowy, natomiast nie powstaje odpowiedzialność solidarna inwestora (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15.11.2006, V CSK 256/06). Należy mieć na uwadze, że samo przesłanie przez podwykonawcę do inwestora pisma informującego o zawarciu umowy podwykonawczej, nawet gdyby zawierało wszystkie wymagane elementy, nie uruchamia domniemania prawnego przewidzianego w tym przepisie (wyrok Sądu Najwyższego, z dnia 22.06.2007, V CSK 131/07). Nie czyni ono bowiem zadość wymogom przewidzianym w ustawie. Ponadto, nie wydaje się aby wystarczyła udzielona z góry zgoda blankietowa na umowę o jakiejkolwiek treści z jakimkolwiek wykonawcą, a wymagane jest aby wykonawca robót budowlanych każdorazowo występował do inwestora o wyrażenie takiej zgody.