Prawo upadłościowe i naprawcze a przedsiębiorcy

Przeczytaj także: Wniosek o ogłoszenie upadłości trzeba złożyć w terminie

W stosunku do starej regulacji w nowym prawie upadłościowym poszerzony został krąg osób mogących złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości w stosunku do zmarłego przedsiębiorcy. Są nimi obecnie:

1. wierzyciel,
2. spadkobierca,
3. małżonek, chociażby nie dziedziczył po zmarłym,
4. każde z dzieci lub rodziców zmarłego, chociażby nie dziedziczyli po zmarłym. Do tej pory prócz wierzyciela, ogłoszenia upadłości zmarłego przedsiębiorcy mógł żądać jedynie każdy ze spadkobierców dłużnika.

W Ustawie wchodzącej dnia 1 października 2003 r. regulacji zakazu ogłaszania upadłości następujących podmiotów:

1. przedsiębiorstwa państwowego „Porty Lotnicze”,
2. państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej „Poczta Polska”,
3. państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej „Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych”,
4. Mennicy Państwowej,
5. Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych,
6. Polskich Kolei Państwowych Spółki Akcyjnej oraz
7. innych przedsiębiorców określonych w odrębnych przepisach, jeżeli właściwy organ uprawniony do reprezentowania Skarbu Państwa lub gminy zgłosi sprzeciw i złoży oświadczenie o przejęciu zobowiązań dłużnika.

W prawie upadłościowym istnieje zakaz uznania za upadłego Skarbu Państwa. Ponadto nie można ogłosić upadłości:

1. publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej,
2. instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy oraz utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą,
3. osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne,
4. uczelni.

Podstawy ogłoszenia upadłości

Za upadłego można uznać tego, kto jest niewypłacalny. Ustawa precyzuje również znaczenie słowa „niewypłacalny” określając, iż jest nim dłużnik, który nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Oznacza to, iż na gruncie tej regulacji można ogłosić upadłość również dłużnika, który nie wywiązuje się ze swych niepieniężnych zobowiązań, chociaż spłacałby swe długi pieniężne. Jedynym warunkiem odnoszącym się do charakteru zobowiązań jest ich wymagalność.

Odrębny zapis określający dodatkową przyczynę ogłoszenia upadłości dotyczy dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której inna ustawa przyznaje zdolność prawną. Można ogłosić upadłość tych podmiotów także wówczas, gdy ich zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wtedy, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.

Prawo upadłościowe uściśla pojęcie krótkotrwałości. Opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nieprzekraczające trzech miesięcy, jeżeli suma wykonywanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika może stanowić przesłankę oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Zaznaczono jednak, że wymieniona powyżej podstawa wyłączenia możliwości ogłoszenia upadłości nie ma zastosowania, gdy niewykonywanie zobowiązań ma charakter trwały albo gdy oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli. Sąd obligatoryjnie oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Możliwa, lecz nie obligatoryjna jest natomiast decyzja sądu o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości w razie, gdy majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

To, czy upadłość będzie dla dłużnika przekleństwem, czy wybawieniem zleży od samego dłużnika i działań przez niego podejmowanych. Jeśli Dłużnik nie dotrzyma obowiązkowego terminu złożenia wniosku o upadłość (art. 21.1 prawa upadłościowego i naprawczego nakłada obowiązek w terminie 2 tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości) – ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożeni w/w wniosku we wskazanym terminie.

Art. 373 prawa upadłościowego i naprawczego daje możliwość sądowi do wydania orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni lub stowarzyszeniu osoby, która ze swej winy:

• będąc do tego zobowiązana na mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od daty powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości
• po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub wskazała majątku, ksiąg handlowych i korespondencji lub innych dokumentów upadłego, doktórach wydania lub wskazania była zobowiązana z mocy ustawy
• po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości
• jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza bądź w inny sposób utrudniała postępowanie.

Od uczciwości i poszanowania prawa zależy, jak dłużnik wykorzysta zapisy przedmiotowej ustawy. Istnieją dwa zasadnicze rodzaje postępowań:

1. postępowanie upadłościowe,
2. postępowanie naprawcze,

które zostaną omówione w kolejnych artykułach.