Uchylanie się od umowy przyrzeczonej - konsekwencje

Przeczytaj także: Umowa przedwstępna - kiedy warto ją zawrzeć?

Postanowienia umowy przedwstępnej

Instytucja umowy przedwstępnej została uregulowana w artykule 389 kodeksu cywilnego, który stanowi, że powinna ona określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Strony zawierające taką umowę powinny więc zapisać w niej co najmniej minimalną treść umowy, którą planują zawrzeć w przyszłości. Istnieje oczywiście możliwość zapisania postanowień dodatkowych, w szczególności terminu zawarcia umowy przyrzeczonej. W ocenie Sądu Najwyższego, określenie terminu, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, stanowi nieodzowny składnik umowy przedwstępnej, przy czym powinno ono nastąpić bądź to przez wyraźne podanie daty kalendarzowej, do której lub w której ma być zawarta umowa przyrzeczona, bądź też przez takie oznaczenie okresu terminu, aby dał się on z góry ustalić bez żadnych trudności.

Żądanie zawarcia umowy przedwstępnej

Wystąpienie jednej ze stron z żądaniem zawarcia umowy przedwstępnej jest ograniczone w czasie, tzn. nie można żądać zawarcia umowy przyrzeczonej, jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy właściwej.

Ponadto, zgodnie z paremią umieszczoną na budynku Sądu Najwyższego, tj. „prior tempore potior iure” - „pierwszy w czasie lepszy w prawie” - w sytuacji w której obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie.

Uchylanie się od zawarcia umowy przyrzeczonej

Zdarzają się sytuacje, w których pomimo zawarcia umowy przedwstępnej jedna ze stron uchyla się od dopełnienia swoim obowiązkom i zawarcia umowy przyrzeczonej. W takim przypadku druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy właściwej. W treści umowy można jednak odmiennie uregulować zakres odszkodowania i wprowadzić zapisy, które w szerszym zakresie będą chroniły interesy strony nieuchylającej się od zawarcia umowy przyrzeczonej. Ponadto strona uprawniona może żądać zawarcia umowy przyrzeczonej na drodze sądowej w postępowaniu cywilnym. Mając na uwadze treść artykułu 1047 kodeksu postępowania cywilnego, orzeczenie (konstytutywne) sądu, stwierdzające obowiązek drugiej strony złożenia oznaczonego oświadczenia woli o zawarciu umowy przyrzeczonej, skutkuje zawarciem tej umowy i zastępuje tę umowę.

Przedawnienie roszczeń

Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się po upływie roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.